مهاجرت پرستاران؛ زنگ خطر برای آینده مراقبتهای سلامت کودکان و نوزادان
به گزارش خبرنگار آنا، مهاجرت پرستاران به یکی از مهمترین چالشهای نظام سلامت تبدیل شده است که میتواند تعادل سیستم مراقبتی کشور را بهطور جدی بر هم بزند. خروج نیروهای متخصص، به ویژه در بخشهای حساس مانند کودکان و نوزادان، باعث کاهش کیفیت خدمات و از دست رفتن تجربه و مهارتهای ارزشمند پرستاران میشود. این اتفاق فشار مضاعفی بر کارکنان باقیمانده وارد کرده و برنامهریزی بلندمدت مراقبتی را پیچیده میکند.
عوامل مختلفی موجب تمایل پرستاران به مهاجرت میشود. دستمزد پایین، شرایط کاری دشوار، نبود فرصتهای ارتقای شغلی و کمبود حمایتهای روانی و اجتماعی، انگیزه پرستاران برای ترک محیط کار را افزایش میدهد. بسیاری از افراد ترجیح میدهند به کشور دیگری بروند یا در بخش خصوصی مشغول شوند تا از امنیت شغلی و شرایط بهتر بهرهمند شوند.
همچنین مهاجرت داخلی پرستاران، یعنی ترک بیمارستانهای دولتی و مراکز تخصصی برای رفتن به بخش خصوصی، باعث میشود مراکز دولتی با کمبود نیرو و چالشهای جدی مواجه شوند. این روند نشان میدهد که علاوه بر جذب نیروهای جدید، ایجاد انگیزه، ارتقای شرایط کاری و حمایت همهجانبه از پرستاران برای حفظ سرمایه انسانی، ضرورت دارد.
از دست رفتن ذخایر مراقبتی کشور با مهاجرت پرستاران
فاطمه خوش نوای فومنی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو هیئت علمی گروه پرستاری کودکان و مراقبتهای ویژه نوزادان بیمارستان مرکز طبی کودکان با اشاره به چالش مهاجرت پرستاران حوزه کودکان و نوزادان اظهار کرد: بسیاری از پرستارانی که در حوزههای تخصصی کار میکنند، پس از مدتی به دلیل فراهم بودن شرایط بهتر در خارج از کشور مهاجرت میکنند. این اتفاق به معنی از دست دادن ذخایر مراقبتی کشور است.
وی ادامه داد: تربیت یک پرستار ماهر و باتجربه فرآیندی طولانی است. وقتی پرستاران با تجربه مهاجرت میکنند، جایگزینی آنان کار سادهای نیست. باید نظام سلامت کشور برای نگهداشت پرستاران ماهر برنامهریزی جدی داشته باشد.
لزوم مراقبت از مراقبان
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تأکید بر لزوم توجه به سلامت روانی و جسمی پرستاران گفت: پرستاران بهویژه در بخش نوزادان با فشارهای عاطفی و روانی شدیدی روبهرو هستند. تصور کنید پرستاری در بخش نوزادان با نوزاد نارس مواجه است که پس از دوره کوتاهی از بیماری فوت میکند. این مسئله برای پرستار بحرانزا است.
وی افزود: در بیمارستانهایی مانند مرکز طبی کودکان که مرکز ریفرال کشور هستند، موارد پیچیدهای از سراسر ایران ارجاع داده میشود و پرستاران بهطور مستمر با وضعیتهای دشوار مواجهاند. بنابراین حمایت ویژه از این گروه از پرستاران باید در دستور کار سیاستگذاران حوزه سلامت قرار گیرد.
ضرورت حمایت مالی، آموزشی و اجتماعی از پرستاران
خوش نوای فومنی با اشاره به نیاز به ایجاد سازوکارهای حمایتی مؤثر برای پرستاران تأکید کرد: باید بخشهای حمایتی از نظر حقوق و مزایا، آموزش و پرستیژ اجتماعی مورد توجه قرار گیرد. پرستیژ اجتماعی چیزی نیست که بتوان به کسی داد، بلکه باید در روندهای جامعهشناختی شکل بگیرد. با این حال، نقطه شروع حمایت از پرستاران از بهبود وضعیت حقوق و مزایا آغاز میشود تا آنان با انگیزه و امید بیشتری در محیط کار حاضر شوند.
وی اضافه کرد: در شرایط فعلی جامعه و با توجه به تورم، حقوق پرستاران با هزینههای زندگی همخوانی ندارد و این مسئله موجب نارضایتی و دلسردی میشود.
عوامل مؤثر بر نارضایتی و مهاجرت پرستاران
این عضو هیئت علمی با اشاره به دلایل نارضایتی پرستاران گفت: خواسته اصلی پرستاران در بیمارستانها معمولاً به بحث مهاجرت، ساختارهای ناکارآمد بیمارستانی و سیاستهای کلان نظام سلامت برمیگردد. بخشی از دلایل مهاجرت به سیاستهای داخلی بیمارستانها و بخشی دیگر به سیاستهای کلان کشور مربوط است.
وی افزود: برخی پرستاران نیز به دلایل شخصی ناچار به مهاجرت میشوند، مثلاً همسرشان به خارج از کشور رفته و آنان نیز مجبور به پیوستن به خانوادهشان میشوند. بنابراین نمیتوان تنها یک عامل را اصلی دانست، بلکه عوامل متعددی با وزنهای متفاوت در این تصمیم تأثیر دارند.
مهاجرت درونکشوری و خروج از مراکز تخصصی کودکان
خوش نوای فومنی بخش دیگری از مهاجرت پرستاران را «مهاجرت درونکشوری» توصیف کرد و گفت: بسیاری از پرستاران پس از پایان تعهد یا طرح خود تمایلی به ادامه کار در بیمارستانهای دولتی یا مراکز تخصصی کودکان ندارند و ترجیح میدهند در بیمارستانهای خصوصی مشغول شوند.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در توضیح دلایل این روند گفت: یکی از مشکلات اساسی، نبود نظام ارزیابی دقیق برای ورود به رشته پرستاری است. در حال حاضر تنها معیار ورود نمره کنکور است که تحت تأثیر سهمیهها و عوامل مختلف دیگر قرار دارد. به همین دلیل ممکن است فردی وارد رشته پرستاری شود که علاقهمند نباشد یا ویژگیهای شخصیتی لازم را نداشته باشد.
لزوم بازنگری در نظام جذب و نگهداشت پرستاران
وی با تأکید بر اینکه ایجاد علاقه در دانشجویان پرستاری اگر ویژگیهای شخصیتی مناسب وجود نداشته باشد، کار دشواری است، افزود: ما در دانشگاه تلاش میکنیم علاقه به پرستاری را در دانشجویان تقویت کنیم، اما اگر فرد آن مولفههای شخصیتی لازم را نداشته باشد، مانند کاشت درخت در زمین بایر است.
خوش نوای فومنی ادامه داد: از سوی دیگر، موقعیتهای شغلی نیز در تصمیم پرستاران تأثیر دارد. ممکن است پرستاری پس از چند سال کار در بیمارستان دولتی، با پیشنهاد سمت مدیریتی در یک بیمارستان خصوصی مواجه شود و به دلیل شرایط بهتر مالی، ترجیح دهد محل کار خود را تغییر دهد.
وی تأکید کرد: برای جلوگیری از مهاجرت پرستاران، چه به خارج از کشور و چه درون کشور، باید نظام جذب و نگهداشت آنان بر اساس معیارهای علمی، انگیزشی و حمایتی بازنگری شود. ایجاد انگیزه، بهبود وضعیت مالی و توجه به سلامت روانی و جایگاه اجتماعی پرستاران از مهمترین راهکارهای حفظ سرمایه انسانی در حوزه سلامت است.
انتهای پیام/
