۲۲ آذر در دنیای علم چه خبر؟

ابوریحان بیرونی

 ۲۲ آذر ۴۲۷ خورشیدی، (براساس برخی تواریخ) ابوریحان محمد بن احمد بیرونی درگذشت. این دانشمند و همه‌چیزدان، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس، انسان‌شناس، هندشناس، تاریخ‌نگار، گاه‌نگار و طبیعی‌دان ایرانی را از بزرگ‌ترین دانشمندان مسلمان و یکی از بزرگ‌ترین دانشمندانِ ایرانی در همه دوران می‌دانند. او به زبان‌های خوارزمی، فارسی، عربی، و سانسکریت مسلط بود و با زبان‌های یونانی باستان، عبری توراتی و سُریانی آشنایی داشت. او را به‌عنوان پدر انسان‌شناسی، هندشناسی و دین‌شناسی تطبیقی می‌شناسند. بیرونی اصلاحات و بهبودهایی در ریاضیات محاسباتی و تجربی ارائه داد و با استفاده از روش‌های پذیرفته‌شده برای محاسبه ارتفاع یک کوه، راهی برای محاسبه شعاع زمین ارائه کرد. عددی که او در این محاسبات به‌دست آورد فقط ۱۷.۲کیلومتر کمتر از تخمین فعلی ناسا از شعاع قطبی زمین است. بررسی و رصد خورشیدگرفتگی ۸ آوریل ۱۰۱۹ در کوه‌های لغمان در افغانستان کنونی و ماه‌گرفتگی سپتامبر همان سال ازجمله رصدهای او در حوزه نجوم است.

طیف خورشیدی

۱۲ دسامبر ۱۸۷۱ میلادی برابر با 22 آذر ۱۲۵۰ خورشیدی، طی یک خورشیدگرفتگی در هند، ژول یانسن، اخترشناس فرانسوی، برای اولین‌بار طیف‌ خورشیدی را رصد کرد و پیشنهاد کرد که تاج خورشیدی که معمولاً فقط هنگام خورشید‌گرفتگی قابل مشاهده است، بخشی فیزیکی از خورشید است و از گازهای داغ و ذرات سردتر تشکیل شده است. طیف خورشیدی محدوده تابش الکترومغناطیسی ساطع‌شده از خورشید است که از ناحیه فرابنفش تا ناحیه فروسرخ گسترش می‌یابد و از فوتون‌هایی با طول موج‌های مختلف تشکیل شده است که شکل و شدت طیف را مشخص می‌کند.

رونمایی از رادیو

۱۲ دسامبر ۱۸۹۶ میلادی برابر با 22 آذر ۱۲۷۵ خورشیدی، گولیلمو مارکونی، مخترع ایتالیایی، اولین نمایش عمومی تجهیزات رادیویی خودش را در تالار توینبی در شرق لندن انجام داد. ویلیام پریس، رئیس برق اداره پست بریتانیا او را معرفی کرده بود. پریس ارزش تلگراف بی‌سیم را برای جایگزینی خدمات سیمی موجود در اداره پست می‌دانست و از فناوری‌های نو استقبال می‌کرد و از این‌رو، ترتیبی داده بود که مارکونی برای تبلیغ اختراعش که سیستم بی‌سیم تلگرافی یا همان رادیو بود در حضور جمع زیادی از مخاطبان و مطبوعات از این تالار استفاده کند. وقتی مارکونی کلید را روی فرستنده می‌زد، پریس جعبه گیرنده را دور اتاق می‌برد و نشان می‌داد که هیچ سیمی وجود ندارد و هربار که مارکونی کلید را می‌بست زنگی در گیرنده به صدا می‌آمد.

دستگاه تکثیر

۱۲ دسامبر ۱۹۰۳ میلادی برابر با 22 آذر ۱۲۸۲ خورشیدی، شرکت آمریکایی مولتی‌گراف در کلیوند اوهایو، تولید تجاری دستگاه تکثیر مولتی‌گراف را آغاز کرد. این اختراع را در ۱۰ مارس ۱۹۰۳ مخترع، هری سی. گامتر، فروشنده ماشین تحریر، از همان شهر به ثبت رسانده بود. این اولین دستگاه موفقی بود که فرآیند چاپ را ساده کرد، از این ماشین تا زمانی‌که ماشین‌های سریع‌تر و آسان‌تر جایگزین شدند کارکنان ادارات برای تکثیر درخواست‌نامه‌ها استفاده می‌کردند.

موسسه هسته‌ای اروپا

 ۱۲ دسامبر ۱۹۴۹ میلادی برابر با 22 آذر ۱۳۲۸ خورشیدی، در روز اختتامیه کنفرانس فرهنگی اروپا، توصیه‌ای مبنی بر ایجاد موسسه‌ای تمام اروپایی برای فیزیک هسته‌ای به تصویب رسید. پیشنهاد اولیه در پیامی که فیزیکدان فرانسوی لویی دو بروگلی ارسال کرده بود ارائه شد. رائول داتری از کمیسیون انرژی اتمی فرانسه گفت که هیچ کشور اروپایی به اندازه کافی بزرگ نیست که بتواند منابع کافی برای مطابقت با استانداردهای ایالات‌متحده را در تحقیقات اتمی به‌کار گیرد. در این نشست چهار روزه ۱۵۰ تن از رهبران علم و اندیشه از کشورهای اروپایی حضور داشتند. یونسکو از این ایده حمایت کرد و این‌گونه آزمایشگاه کنونی سرن (مرکز پژوهش‌های هسته‌ای اروپا) در ۲۹ سپتامبر ۱۹۵۴ توسط دوازده کشور عضو مؤسس به تصویب رسید، اما آغاز به‌کار این موسسه از ۱۷ مه ۱۹۵۴ بود.