حقایق علمی ۱۰۵؛
اگر کوسه‌ها را وارونه کنید بیهوش می‌شوند!
ناتوانی تونیک یک ویژگی جالب و کمتر شناخته‌شده در کوسه‌ها است که هم در تحقیقات علمی و هم در تعاملات آنها با دیگر موجودات نقش مهمی ایفا می‌کند و کمک می‌کند تا رفتار‌های پیچیده‌تر این موجودات را بشناسیم.
به گزارش خبرگزاری آنا، کوسه‌ها به‌عنوان شکارچیان قدرتمند اقیانوس شناخته می‌شوند که ترسی در دل بسیاری از موجودات دریایی و حتی انسان‌ها ایجاد می‌کنند. با این حال یکی از ویژگی‌های کمتر شناخته‌شده این موجودات، توانایی آنها برای ورود به حالتی به نام ناتوانی تونیک (Tonic Immobility) است. این حالت نوعی فلج موقت و بی‌حرکتی است که در صورت وارونه شدن کوسه رخ می‌دهد و به دانشمندان اجازه می‌دهد تا به‌راحتی رفتار‌ها و ویژگی‌های بیولوژیکی آنها را مطالعه کنند.
ناتوانی تونیک یک وضعیت خاص در کوسه‌ها و برخی دیگر از حیوانات است که با بی‌حرکتی کامل و موقتی همراه است. این وضعیت در کوسه‌ها هنگامی رخ می‌دهد که آنها به پشت (وارونه) قرار می‌گیرند. در این حالت، سیستم عصبی مرکزی (Central Nervous System) آنها تحریک می‌شود و واکنشی غیرارادی به این تحریک نشان می‌دهد که منجر به فلج موقت می‌شود. کوسه در این حالت کاملاً بی‌حرکت به نظر می‌رسد، انگار که بیهوش شده باشد.
مکانیسم دقیق ناتوانی تونیک هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما مطالعات نشان داده‌اند که وارونه شدن کوسه باعث تغییرات خاصی در سیستم عصبی و حسی آن می‌شود. این تغییرات در درجه اول شامل کاهش فعالیت الکتریکی در سیستم عصبی جاندار است. سیستم عصبی مرکزی کوسه‌ها به تحریک مکانیکی ناشی از وارونه شدن پاسخ می‌دهد و این پاسخ منجر به کاهش قابل‌توجه فعالیت حرکتی می‌شود. مسئله دیگر تغییر در جریان خون است. هنگامی‌که کوسه وارونه می‌شود، جریان خون به مغز تغییر می‌کند و ممکن است باعث کاهش فعالیت‌های حرکتی شود. همچنین اندام خط جانبی (Lateral Line Organs) تحریک می‌شود. این اندام‌ها که مسئول تشخیص ارتعاشات و حرکات در آب هستند، در وضعیت وارونه به شکل خاصی تحریک می‌شوند و ممکن است در ایجاد این وضعیت نقش داشته باشند.
مدت‌زمانی که یک کوسه در وضعیت ناتوانی تونیک باقی می‌ماند، بسته به گونه‌ی کوسه و شرایط محیطی متفاوت است. معمولاً این وضعیت چند دقیقه طول می‌کشد و به محض بازگشت کوسه به حالت طبیعی، عملکرد حرکتی آن نیز به حالت عادی بازمی‌گردد.
ناتوانی تونیک به دانشمندان کمک می‌کند تا بدون نیاز به روش‌های تهاجمی یا بیهوشی، ویژگی‌های زیستی کوسه‌ها را بررسی کنند. در این حالت، محققان می‌توانند اندازه‌گیری‌های لازم مانند طول، وزن و وضعیت سلامت کوسه را انجام دهند. بررسی واکنش کوسه‌ها در این وضعیت به دانشمندان اطلاعاتی درباره دستگاه عصبی و سازگاری‌های آنها می‌دهد. در حالت ناتوانی تونیک، گرفتن نمونه بافت یا خون از کوسه‌ها بدون آسیب رساندن به آنها امکان‌پذیر است.
علاوه بر کاربرد‌های علمی، این ویژگی در طبیعت نیز اهمیت دارد. شکارچیان کوسه، مانند اورکا‌ها (نهنگ‌های قاتل)، از این حالت بهره می‌برند. آنها کوسه‌ها را وارونه می‌کنند تا با استفاده از ناتوانی تونیک، آنها را بی‌حرکت کرده و به‌راحتی شکار کنند. این رفتار در اورکا‌ها نشان‌دهنده درک پیشرفته و سازگاری تکاملی آنها برای شکار است.
انتهای پیام/
