۱۷ مهر در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۷ مهر برابر ۸ اکتبر را ورق می‌زنیم.  

*** 

پدر سودوکو 

۸ اکتبر ۱۹۵۱ میلادی برابر با ۱۷ مهر ۱۳۳۰ خورشیدی، ماکی کاجی، جدول‌ساز ژاپنی به‌دنیا آمد. کاجی به دلیل ابداع نامی که جدول خود را با آن رواج داد، به «پدر سودوکو» معروف شد. سال ۱۹۸۰، کاجی با دو دوست دوران کودکی‌اش شروع به انتشار مجله نیکولی در ژاپن کرد. این مجله نوعی فصل‌نامه جدول بود و جدول‌های سودوکو در آن منتشر می‌شد. سودوکو، مخفف عبارت ژاپنی «سوجی وا دوکوشین نی کاگیرو» به معنی «ارقام باید تنها باشند» است. این بازی از یک جدول ۹ در ۹ خانه تشکیل و کل جدول هم به ۹ جدول کوچکتر ۳ در ۳ خانه تقسیم می‌شود. در هر سطر جدول اعداد ۱ تا ۹ بدون تکرا قرار می‌گیرند. کاجی شرکت نیکولی را در سال ۱۹۸۳ برای مجله و سایر بازی‌های جدولی تاسیس کرد. 

هری گیلبرت دی  

۸ اکتبر ۱۹۰۶ میلادی برابر با ۱۷ مهر ۱۲۸۵ خورشیدی، هری گیلبرت دی، ‌زیست‌شیمی‌دان تغذیه اهل آمریکا به‌دنیا آمد. دِی همراه با جو مولر و ویلیام نبرگال به توسعه افزودنی فلوئورید مورد استفاده در خمیر دندان برای مبارزه با پوسیدگی دندان کمک کرد. شرکت پی‌اند‌جی تحقیقات او را در دانشگاه ایندیانا تامین مالی کرد و سرانجام در سال ۱۹۵۵، سازمان غذا و دارو آمریکا (اف‌دی‌ای)، فلوئورید قلع را برای استفاده در خمیر دندان تایید کرد و این‌گونه شرکت پی‌اندجی خمیر دندان برند کرِست را در ژانویه ۱۹۵۶ با این ماده معرفی کرد و آن را فلورستان نامید. امتیاز اختراع فلورستان در اختیار دانشگاه ایندیانا بود و پی‌اندجی برای استفاده از آن حق امتیاز را پرداخت کرد. هری دی طی سال‌ها پژوهش، جنبه‌های سلامتی مواد غذایی، اصول ایمنی غذا و تغذیه ازجمله نیازهای تغذیه‌ای فسفر، روی، فلوراید، بور و آهن را ارزیابی کرد. 

کاشف ژرمانیوم 

۸ اکتبر ۱۹۰۴ میلادی برابر با ۱۶ مهر ۱۲۸۳ خورشیدی، کلمنز الکساندر وینکلر، شیمیدان آلمانی کاشف عنصر ژرمانیوم درگذشت. وینکلر سابقه مدیریت در کارخانه شیشه کبالت و سپس عضویت در هیئت علمی دانشکده معدن فرایبرگ را داشت. او اوایل کار خود، تکنیک‌های جدیدی را برای تجزیه‌وتحلیل گازهای صنعتی توسعه داد و بورت گاز وینکلر (ابزاری شیشه‌ای به شکل استوانه‌ای عمودی مدرج با شیری در انتها) را توسعه داد. هنگامی‌که آکادمی معدن فرایبرگ از او خواست تا کانی آرژیرودیت (یک سنگ معدن سولفید نقره) را تجزیه‌و‌تحلیل کند، متوجه شد که تمام عناصر شناخته‌شده موجود در آن فقط ۹۳درصد وزن این کانی را تشکیل می‌دهند. پس از گذراندن چهار ماه برای ردیابی و جداسازی ۷درصد باقیمانده، او عنصر جدیدی را که ژرمانیوم نامید، برای آلمان پیدا کرد. معلوم شد که ژرمانیوم درواقع همان اِکا-سیلیکن است که دیمیتری مندلیف در سال ۱۸۷۱ وجود آن را پیش‌بینی کرده بود. ژرمانیم امروزه با عدد اتمی ۳۲ در جدول تناوبی قرار گرفته است و شبه‌فلزی سخت، درخشان و به رنگ سفید خاکستری و از نظر شیمیایی شبیه قلع است. این عنصر تعداد بسیار زیادی از ترکیبات آلی‌فلزی را تشکیل داده و به‌عنوان ماده نیمه‌هادی مهمی در ترانزیستورها و نورسنج‌ها شناخته می‌شود. 

اتو واربورگ 

۸ اکتبر ۱۸۸۳ میلادی برابر با ۱۷ مهر ۱۲۶۲ خورشیدی، اتو هاینریش واربورگ، زیست‌شیمی‌دان آلمانی به‌دنیا آمد. واربورگ سوخت‌وساز تومورها و تنفس سلول‌ها، به‌ویژه سلول‌های سرطانی را بررسی کرد و در سال ۱۹۳۱ جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی را برای کشف ماهیت و نحوه عملکرد آنزیم تنفسی دریافت کرد. به‌خصوص، او کشف کرد که تومورهای جانوری مقادیر زیادی اسید لاکتیک تولید می‌کنند. تنفس سلولی فرآیندی است که طی آن موادی که مستقیماً به سلول‌ها عرضه می‌شوند یا در آنها ذخیره می‌شوند در حین مصرف اکسیژن به اجزای ساده‌تر تجزیه می‌شوند. با این فرآیند است که انرژی مورد نیاز برای سایر فرآیندهای حیاتی به شکلی در دسترس سلول‌ها قرار می‌گیرد که قابلیت استفاده فوری را داشته باشد. واربورگ یک مانومتر (فشارسنج گاز) برای این تحقیق ابداع کرد که به او امکان می‌داد تا عملکرد آنزیم‌ها و سموم تنفسی را به‌طور دقیق مطالعه کند.