«علوم شهروندی» در خدمت اکتشاف فراخورشیدی‌ها

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، در مأموریت‌های آینده ناسا، تلسکوپ فضایی نانسی گریس رومن و رصدخانه جهان‌های قابل سکونت، سیارات خارج از منظومه شمسی (که به عنوان سیاره‌های فراخورشیدی شناخته می‌شوند) را مورد بررسی قرار خواهد داد. بیش از 5000 سیاره فراخورشیدی تا به امروز تایید شده است و با توجه به اینکه دانشمندان تخمین می‌زنند حداقل یک سیاره فراخورشیدی به ازای هر ستاره در آسمان وجود دارد، تلاش برای شکار این سیارات به تازگی آغاز شده است. اکتشاف سیارات فراخورشیدی توسط رصدخانه رومن و جهان‌های قابل سکونت می‌تواند توسط پژوهشگران حرفه‌ای، وحتی مردم علاقه‌مندی که به عنوان شهروند دانشمندان شناخته می شوند، صورت گیرد.

بیشتر بخوانید

از آتش‌بازی باشکوه خورشید چه می‌دانید؟ +فیلم

تحقیقات درباره سیارات فراخورشیدی با علوم شهروندی (citizen science) ادغام شده است. مشاهدات مأموریت  تس (ماهواره بررسی سیارات فراخورشیدی گذری) و مأموریت کپلر که اکنون بازنشسته شده است، بلافاصله پس از پردازش در دسترس عموم قرار می‌گرفت. این سیاست علمی ناسا راه را برای مشارکت عمومی در اکتشاف سیارات فراخورشیدی هموار کرد.

پروژه تس که به شکارچی سیاره ناسا معروف است، از عموم مردم دعوت کرده تا منحنی‌های نوری سیارات فراخورشیدی که توسط تس مشاهده می‌شود را به صورت آنلاین طبقه‌بندی کنند. پروژه دیگری به نام Exoplanet Watch  به شهروند دانشمندان اجازه می‌دهد تا داده‌های مربوط به سیارات فراخورشیدی شناخته شده را جمع آوری، مشاهدات خود را به آرشیو داده‌های عمومی ناسا ارسال کنند و در صورت استفاده از داده‌های آن‌ها در یک مقاله علمی، اعتبار دریافت کنند. شرکت‌کنندگان حتی به تلسکوپ شخصی هم نیاز ندارند چرا که در  این پروژه، داده‌های تلسکوپ‌های روباتیک در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.
شرکت کنندگان در پروژه‌های علوم شهروندی ناسا توانستند چندین سیاره جدید توسط داده‌های کپلر و تس کشف کنند. آن‌ها همچنین به دانشمندان کمک کرده‌اند تا بهترین زمان برای رصد اهداف مهم را اصلاح کرده و در زمان رصد مأموریت‌های شاخص فعلی مانند تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا صرفه‌جویی کنند. 

بیشتر بخوانید

کشف اقیانوسی مخفی در قمر سیاره اورانوس

تلسکوپ رومن و رصدخانه جهان‌های قابل سکونت حتی امکانات بیشتری را برای علوم شهروندی فراهم می‌کنند. رومن که قرار است تا ماه مه 2027 پرتاب شود، سیارات فراخورشیدی را از طریق تصویربرداری مستقیم، گذر و میکرولنز گرانشی کشف خواهد کرد. پس از آن، رصدخانه جهان های قابل سکونت، تصاویر مستقیمی از ستارگان در همسایگی خورشید خواهد گرفت تا سیارات بالقوه قابل سکونت را پیدا و اتمسفر آن‌ها را مطالعه کند.

همچون کپلر، تس و ماموریت‌های قبلی، داده‌های رومن و رصدخانه جهان‌های قابل سکونت، بلافاصله پس از پردازش در دسترس جامعه علمی و عموم قرار خواهند گرفت. با توجه به بررسی‌ها، انتظار می‌رود که تلسکوپ رومن هر روز یک ترابایت داده - بیش از 17 برابر وب - به زمین ارسال کند. این فرصت بزرگی برای عموم مردم است تا به غربال کردن اطلاعات کمک کنند. 

اگرچه قابلیت‌های کامل و ابزار دقیق رصدخانه جهان‌های زیست‌پذیر هنوز نهایی نشده است، اما انتظار می‌رود علوم شهروندی بتواند با این پروژه همکاری کند.

ابتکارات آینده در علوم شهروندی ممکن است با ابزارهای پیشرفته مانند هوش مصنوعی (AI) برای اثربخشی بیشتر ترکیب شود. جاشوا پپر، دانشمند همکار در برنامه رصدخانه جهان‌های زیست‌پذیر گفت: هوش مصنوعی می‌تواند از نظر طبقه‌بندی و شناسایی اجرام غیرعادی بسیار قدرتمند باشد. اما ارزیابی این که آن اجرام غیرعادی چیستند اغلب به بینش، مداخله و بازنگری انسانی نیاز دارد، و من فکر می‌کنم که این می‌تواند زمینه بسیار خوبی برای مشارکت شهروند دانشمندان باشد.

قبل از راه‌اندازی رصدخانه رومن و جهان‌های زیست‌پذیر، شهروند دانشمندان داده‌های زیادی از ماهواره‌های کپلر و تس برای اکتشاف سیاره‌های فراخورشیدی دارند. اما افزایش مشارکت‌ جامعه، زمانی که داده‌ها از مأموریت‌های جدید سرازیر شوند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند.