دنیای مجلات علمی؛
هفته دوم اوت؛ از «گرمای بی‌سابقه اقیانوس‌ها» تا «راز سنگ‌های استون‌هنج»
در این سلسله گزارش مهم‌ترین مجلات علمی روز جهان را مرور خواهیم کرد.
به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، مجلات علمی عامه‌فهم برای ارتباط جامعه علمی با مردم عادی بسیار اهمیت دارند. این مجلات می‌توانند پژوهش‌ها و دستاوردهای علمی را به زبانی قابل فهم برای مخاطبان عرضه کنند. از آنجایی که این نشریات به‌سرعت (در فواصل حداکثر ماهانه) به‌روزرسانی می‌شوند، جریانات و پارادایم‌های جدید علمی را در دسترس عموم قرار می‌دهند. در این سلسله گزارش‌ها، مروری بر پرونده‌های جلد مجلات اصلی ترویج علم جهان خواهیم داشت.
مجله ساینس
داده‌هایی ا ز دوران کرونا برای شناخت سرایت ویروس
همه ما دورانی عجیب را پشت سر گذاشتیم، دوران یک همه‌گیری سخت که جان انسان‌های زیادی در طی آن از دست رفت. تحلیل و واکاوری داده‌های مربوط به این دوران می‌تواند به تصمیم‌ها و رفتارهای ما در همه‌گیری‌های بعدی کمک قابل توجهی کند. به همین خاطر یکی از موضوعات مورد مطالعه محققان بررسی داده‌هایی است که در زمان انتشار ویروس کرونا تولید شده است. پرونده این شماره مجله ساینس به تحقیقی جالب در این زمینه اختصاص پیدا کرده است. بررسی داده‌های مربوط به تماس‌های دیجیتالی هواداران فوتبال در فینال قهرمانی جام ملت‌های اروپا ۲۰۲۰ در کشورهای انگلیس و ولز نشان می‌دهد که احتمالا افراد زیادی در خانه‌ها، کافه‌ها و استادیوم‌ها تجمع کردند.
این داده‌ها که با کمک فناوری کم‌هزینه‌ای جمع‌آوری شدند، می‌تواند با دقت خوبی محرک‌های کلیدی در گسترش همه‌گیری کرونا در بازه زمانی خاص و در منطقه‌ای معین را نشان دهد. محقق این پروژه در مقاله‌اش از چگونگی تاثیر فناوری‌های ردیابی تماس دیجیتالی بر درک روند انتشار ویروس توضیح می‌دهد. برخی از داده‌های این پژوهش سهم قابل توجه رفت‌و‌آمدهای خانگی را در ابتلا به بیماری ویروسی نشان می‌دهد و بار دیگر موید این موضوع است که روزهای هفته، مسابقات قهرمانی فوتبال اروپا، خریدهای قبل از کریسمس در سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ چه میزان در افزایش انتشار ویروس تاثیر داشته است.
مجله نیچر
سنگ‌های بنای استون‌هنج از کجا آمدند؟
استون‌هنج سازه‌ای مدور به قدمت حدود ۵۰۰۰ سال است که در مدت‌زمان حدود ۱۵۰۰ سال ساخته شد و یکی از جاهای دیدنی سالزبری در ویلتشر انگلستان محسوب می‌شود. این بنای باستانی قرن‌هاست توسط دانشمندان مورد کاوش قرار گرفته و نظریه‌های مختلفی درباره چرایی و چگونگی ساخت آن مطرح شده است.
تاریخچه استون‌هنج چالش‌های زیادی را به همراه دارد، از جمله اینکه همه سنگ‌ها از کجا آمده‌اند و چگونه به این مکان منتقل شده‌اند. ساختار سنگی این بنا از دو نوع سنگ تشکیل شده است. بزرگترین سنگ‌های استون‌هنج سنگ‌هایی آبی هستند سنگ «محراب» شش تنی بزرگترین و سنگین‌ترین سنگ این مجموعه است اما سوالی که برای محققان ایجاد شده این است که این سنگ از ولز نیامده است.
آنتونی کلارک و همکارانش که محققان پژوهشی در این باره هستند با کمک تحقیقاتشان نشان دادند که سنگ محراب احتمالا از اسکاتلند به محل فعلی‌اش رسیده است یعنی چیزی حدود ۷۵۰ کیلومتر سفر کرده است.
آنها با تجزیه و تحلیلی که روی سنگ‌های شمال شرقی اسکاتلند انجام دادند دریافتند که این سنگ می‌تواند از مسیر دریا حمل شده و به انگلستان رسیده باشد. این پژوهش درباره احتمالات نحوه انتقال سنگ است و نتایجی که نشان می‌دهد تخته سنگ محراب احتمالا از اسکاتلند آمده است.
مجله نیوساینتیست
ماهی‌ها در سکوت می‌میرند و ما هنوز خوابیم
به نظر شما تغییرات آب‌و‌هوایی در اقیانوس‌ها چه تاثیری می‌گذارد؟ گرمای بی‌سابقه‌ای که بسیاری از ما در نقاط مختلف جهان تجربه‌اش می‌کنیم در اقیانوس‌ها فاجه می‌آفریند. چرا که آب اقیانوس‌ها بیشتر گرمای ناشی از گازهای گلخانه‌ای را به خود جذب می‌کند و دمایش افزایش پیدا می‌کند این درحالی است که تمام جاندارانی که در دریاها و اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند به دمای معینی برای زندگی عادت کرده‌اند و افزایش دمای شدید می توان برایشان خطرساز باشد. گرابز یکی از محققانی است که نتایج افزایش دما بر زندگی برخی از آبزیان و ماهی‌ها به ویژه اره ماهی‌ها را بررسی می‌کند اره‌ماهی‌ها در سال‌های گذشته قربانی توسعه ساحلی و صید بی‌رویه قرار می‌گرفتند اما گرابز و همکارانش توانستند با تلاش‌هایشان در سال ۲۰۰۳کاری کنند تا این گونه تحت قانون حمایت فدرال ایالات متحده امریکا از گونه‌های در معرض انقراض قرار گیرد و همین موضوع باعث شد در سال ۲۰۲۳ جمعیت این ماهی رو به افزایش قرار بگیرد اما در سال اخیر فاجعه‌ای رخ داد. محققان متوجه شدند اره ماهی‌ها با حرکات دایره‌وار خود به مناطق کم عمق آب می‌آیند و به تدریج می‌میرند این رفتار مورد مطالعه زیادی قرار گرفت و در نهایت محققان فهمیدند که علت این نوع مرگ عجیب اره‌ماهی‌ها افزایش دماست.
موج گرمایی که در سال ۲۰۲۳ در سواحل فلوریدا آغاز شد دمای آب را به اندازه یک وان آب داغ در حمام بالا برد. غیر از داستان غم‌انگیز اره ماهی‌ها شواهد فراوان دیگری از گرمای بی‌سابقه در اقیانوس‌ها وجود دارد شواهی که از برهم خوردن نظم جمعیت برخی از گونه‌ها و مرگ گونه‌هایی دیگر حکایت دارد. شاید اکنون اهمیت دادن به این موضوع به نظر عجیب به نظر برسد اما پس از گذشت سال‌ها وقتی اقیانوس‌ها با تداوم فعالیت‌های انسانی گرم شدند و گونه‌های زیادی از ماهیان و جانوران دریایی بدون در سکوت جان خود را از دست دادند احتمالا ما از خواب بیدار می‌شویم ... فقط ای کاش آن زمان خیلی دیر نباشد.
انتهای پیام/
دایرةالمعارف دانشبنیانها (۱۲۹)؛
سلولهای بنیادی چه قابلیتی دارند؟
دایرةالمعارف دانشبنیانها (۱۲۸)؛
اپتیک چگونه علمی است؟
این تصویر مربوط به چیست؟
