قوی‌ترین تلسکوپ اپتیکی خاورمیانه در رصدخانه ملی ایران/ طلوع دوباره نجوم از افق کوه «گرگش» +فیلم

گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا_معصومه شیری؛ اگر از علاقمندان به نجوم و ستاره شناسی باشید حتما ابوریحان بیرونی را میشناسید، سیزدهم شهریورماه، روز بزرگداشت این دانشمند و اخترشناس بزرگ ایرانی است که در تقویم کشورمان به عنوان روزملی نجوم نامگذاری شده است. 
بیرونی نخستین دانشمند مشرق زمین است که درباره حرکت زمین به دور خورشید مباحثی را مطرح کرد. رصد خسوف و کسوف، ساخت کره جغرافیایی، طرح نظریه وجود قاره آمریکا، سیر نور و صوت، طول و عرض جغرافیایی و سمت قبله بلاد، چگونگی تعیین قبله و ساحت محراب مسجد از جمله دستاورد‌های دیگر اوست.
این دانشمند بزرگ خورشیدگرفتگی هشتم آوریل ۱۰۱۹میلادی را در کوه‌های لغمان در افغانستان کنونی رصد و بررسی کرد و در مورد ماه‌گرفتگی سپتامبر همین سال را در غزنین پژوهش کرد. علاوه بر این توانست با انجام دادن فعالیت‌های علمی شیوه‌های اندازه گیری زمین و فاصله‌های روی آن را به وسیله مثلث بندی معرفی کند.
روز ملی نجوم بهانه‌ای شد تا نگاهی به جدیدترین دستاورد‌های جوانان و متخصصان ایرانی در پروژه ملی رصدخانه ملی ایران بیاندازیم.

نگاهی به مراحل ساخت رصدخانه ملی ایران 

سال ۱۳۷۷ بود که پیشنهاد ساخت یک رصدخانه بزرگ برای کشور به عنوان یک آزمایشگاه علمی ملی در شورای پژوهش‌های علمی مطرح و به تصویب رسید و یک سال بعد از آن، مرحله مکان‌یابی آن در قالب یک طرح پژوهشی دانشگاهی آغاز شد.
همزمان با پروسه مکان یابی و در روز‌های پایانی سال ۱۳۸۲ طرح رصدخانه ملی ایران به عنوان یک طرح علمی با بودجه مستقل در هیات دولت تصویب شد. اما در دولت نهم بود که طرح ساخت این رصدخانه متوقف شد تا اینکه با ورود و دستور مقام ممعظم رهبری در سال ۱۳۸۸ کار طراحی و ساخت‌وساز رصدخانه به صورت عملیاتی آغاز شد. در ادامه ویدئویی از مراحل ساخت سازه و آزمون های عملكردی تلسكوپ رصدخانه ملی ایران را مشاهده می کنید:

طلوع دوباره نجوم ایران از افق کوه «گرگش»

مکان ساخت این رصدخانه پس از اندازه‌گیری بیش از ۴۰ قله کوه در مناطق مختلف کشور چندسال زمان برد و در نهایت منطقه «کامو» کاشان، به عنوان مناسب‌ترین قله برای استقرار تلسکوپ‌های حرفه‌ای نجومی انتخاب شد. بد از سال‌ها فراز و نشیب این رصد خانه در ارتفاع ۳۶۰۰ متری کوه گرگش کاشان ساخته شد و در کنار ۷ رصدخانه دیگر بزرگ در نیم کره شمالی زمین قرار می‌گیرد تا زنجیره اتصال رصد ستارگان بین اروپا تا هند را پر نماید.
در نهایت دوشنبه ۷ تیرماه ۱۴۰۰ و در واپسین روز‌های پایانی دولت دوازدهم، پروژه رصدخانه ملی ایران با حضور ویدئو کنفرانسی حسن روحانی رئیس جمهور وقت افتتاح شد. اما ماجرا به اینجا ختم شد و افتتاح نمایشی و زودهنگام این رصدخانه درحالی که هنوز آینه تلسکوپ نصب نشده بود با سیلی از انتقادات همراه شد.
در پی این ماجرا، «حبیب خسروشاهی» مجری طرح رصدخانه ملی ایران در خصوص بهره برداری علمی این رصدخانه توضیح داد: امیدواریم تا پایان سال ۱۴۰۱ به مرحله بهره‌برداری علمی از این تلسکوپ برسیم، پس از بهره برداری علمی تصویر داده‌های اجرام آسمانی نظیر کهکشان‌ها و هر آنچه که از آسمان شب برای منجمان مهم است را در این رصدخانه ملی خواهیم داشت.

 قوی‌ترین تلسکوپ اپتیکی خاورمیانه در ایران/ مشخصات فنی این تلسکوپ چیست؟

تلسکوپ اپتیکی (INO۳۴۰) ۹۰ تنی این رصد خانه دارای چهل هزار قطعه است که طراحی کلیه قطعات و اجزای مکانیکی تلسکوپ و نظارت بر ساخت و طراحی و اجرای سامانه کنترل تلسکوپ در داخل کشور و توسط تیم مهندسی رصدخانه ملی ایران انجام شده است. در ادامه ویدئویی ازتلسكوپ ٣/٤ متری رصدخانه ملی ايران را مشاهده می‌کنید:

 این رصدخانه از نظر سایت آینه و کیفیت عکس از ویژگی بالایی برخوردار است و جزء چند سایت برتر جهان محسوب می‌شود. قطر آینه اصلی تلسکوپ ۳۴۰ سانتی‌متر (۳.۴ متر) و ضخامت آن ۱۸ سانتی متر است. این آینه ۴ تن وزن دارد و صافی سطح آن کمتر از ۲ نانو متر است که توسط سامانه اپتیک فعال مجهز به ۶۰ محور عملگر خطی کنترل می‌شود.
میدان دید تلسکوپ ۲۰ دقیقه قوسی است و این قابلیت را دارد که با دقت ۰.۰۰۰۰۵ درجه قوسی اجرام آسمانی را رهگیری کند. گنبد تلسکوپ ۲۴ متر ارتفاع و ۱۶ متر قطر و بخش چرخان آن ۲۵۰ تن وزن دارد.

انتهای پیام/