تضمین امنیت غذایی با صنعتی شدن کشاورزی/ کشاورزی نوین در ایران بیشتر جنبه فانتزی دارد

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، اکنون فناوری‌های نوین به کشاورزان کمک می‌کنند تا ضمن افزایش میزان بهره‌وری و تأمین نیازهای غذایی جامعه، میزان استفاده از منابع طبیعی مانند آب را کاهش دهند؛ اما پیش‌شرط اصلی برای رسیدن به این مرحله، صنعتی شدن حوزه کشاورزی است. تا زمانی که کشاورزی صنعتی نشود، شاهد پیشرفتی در جامعه نخواهیم بود.

به گفته شاهین رفیعی، عضو هیئت علمی گروه ماشین‌های کشاورزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران «هم‌اکنون با معضل ازدیاد جمعیت و افزایش میزان مصرف سرانه مواد غذایی روبه‌رو هستیم. همچنین به علت شرایط اقلیمی، افزایش کم‌آبی‌ها، افزایش گرمای زمین برای تولید این محصولات مخالفت‌هایی وجود دارد زیرا سطح کشت آب و آب‌های زیرزمینی کاهش پیدا می‌کند بنابراین ما از یک سو با افزایش تقاضای مواد غذایی و از جانب دیگر با کاهش منابع تولید مواجهیم.»

بیشتر بخوانید:

بد یا خوبِ تراریخته‌ها/ آینده تأمین غذای بشر در دستان کشاورزی پیشرفته

وی می‌گوید «تنها راهکار این مسئله، پیدا کردن افزایش بهره‌وری است یعنی باید منابع‌مان را بهینه و کمتر از قبل استفاده کنیم و میزان تولید سرانه در هکتارمان را نیز افزایش دهیم. همچنین باید با فرآوری محصولات کشاورزی میزان ضایعات مواد را کاهش و امکان استفاده از آن را زیاد کنیم. این کارها را نمی‌توانیم بدون استفاده از تکنولوژی‌های جدید و نوآوری و ماشین‌های کشاورزی انجام دهیم.»

شاید تصور شود اگر در مزرعه‌ای از دستگاه‌های نوین استفاده کنیم، این امر باعث پیشرفت کشاورزی‌مان می‌شود اما پیشرفت کشاورزی در گرو صنعتی شدن است. کشاورزی صنعتی باعث پیشرفت این بخش می‌شود. زمانی می‌توانیم ادعا کنیم یک محصول صنعتی است که از نظر اقتصادی، بهره‌وری و توجیه داشته باشد.

کشاورزی قابل رقابت با صنایع الکترونیکی نیست

رفیعی بر این باور است «اکنون با افزایش چشمگیر قیمت محصولات کشاورزی مواجه هستیم. محصولاتی که چون در سفره واقعی مردم وجود دارند، افزایش قیمت‌شان آثار سوء اجتماعی دارد. در حالی که هیچ وقت کشاورزی نمی‌تواند با صنایع لپ‌تاپ و الکترونیک رقابت کند زیرا این صنایع ضمن جذابیت خیلی زیاد، خاستگاه خودشان را دارند. در حال حاضر کشورهای پیشرفته به‌طور خاص از صنعت کشاورزی‌شان حمایت می‌کنند زیرا واقفند که حمایت نکردن از این صنعت ضربه جدی به کشورشان وارد می‌کند.»

به گفته وی «اگر اینترنت کشور قطع شود صدمه زیادی به زندگی مردم وارد نمی‌شود اما اگر یک هفته قحطی به وجود آید، مواد غذایی گیر نیاید، بیست و چهار ساعت آب قطع شود، آثار اجتماعی زیادی ایجاد خواهد شد. ما هنوز به این موضوع توجه زیادی نکرده‌ایم. جزو اولویت‌های مدیریت کشاورزی‌مان هم نبوده است به همین دلیل اکنون وضعیت مدیریت آب‌مان به این شکل درآمده و طی سه دهه اخیر به سمت خشکسالی پیش رفته‌ایم. در صورتی که می‎توانستیم با توجه به مدیریت استفاده از این منابع، وضعیت بهتری داشته باشیم و با چنین مشکلاتی روبه‌رو نشویم.»

ما به کشاورزی به عنوان صنعت نگاه نمی‌کنیم

عضو هیئت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران می‌گوید «امروزه علاوه بر بحث اقتصادی، بحث انتشارات و آلایندگی‌ها نیز مطرح است. بخشی از صنایع ما باعث آلودگی محیط زیست و مزارع کشاورزی شده‌اند. از سوی دیگر با ایجاد کارخانه و نیروگاه‌ها در مکان‌هایی که مستعد کشاورزی است، باعث نابودی زمین‌های زراعی‌مان شده‌ایم. مثلا در دشت کبودرآهنگ در همدان نیروگاهی احداث کرده‌ایم که برای خنک کردن آن بیش از پنجاه حلقه چاه عمیق زده‌اند. این امر باعث از بین رفتن یا کاهش آب‌های زیرزمینی و نابودی زمین‌های زراعی شده است. در واقع ما کشاورزی را فدای یک نیروگاه کرده‌ایم زیرا کشاورزی‌مان صنعتی نیست و ما کشاورزی را به‌عنوان یک صنعت نگاه نمی‌کنیم. ما پس از بهره‌وری اقتصادی و حفظ محیط زیست باید به دنبال جایگزن‌های بهتر و علمی‌تر بگردیم تا مصرف آب و منابع‌مان علمی‌تر شود. زمانی که کشاورزی‌مان علمی شود، نوین هم خواهد شد.»

کشاورزی صنعتی باید در اولویت کشور قرار بگیرد

به گفته این دانش‌آموخته دوری دکتری مکانیک و ماشین‌های کشاورزی «اکنون کشور ایران به سمت بی‌آبی در حال پیشرویی است. در کشوری که بی‌آبی و بحران آب حاکم است باید مصرف آب مدیریت شود. اکنون بخشی از مرزهای ایران به آب‌های آزاد دنیا متصل است. نمی‌توانیم استعداد زراعی همدان را به بندرعباس ببریم زیرا شرایط آب و هوایی را نمی‌توانیم تغییر دهیم اما می‌توانیم به جای ایجاد نیروگاه در منطقه خوش آب‌وهوا، آن را در بندرعباس ایجاد کنیم. منطقه‌ای که به آب‌های آزاد وصل است و می‌توانیم برای سرد کردن و تأمین آب صنعتی آن از آب‌های آزاد این منطقه استفاده کنیم.

زمانی که صنعت و کشاورزی را جدا در نظر بگیریم باعث نابودی کشاورزی می‌شویم زیرا کشاورزی در رقابت با صنعت عقب می‌ماند. اکنون وزارت نیرو ترجیح می‌دهد به جای اینکه با سوبسید به کشاورز آب بدهد، همان آب را با پنج تا ۱۰ برابر قیمت به صنعت بفروشد.

تا کشاورزی صنعتی نشود، نوین بودن آن بیشتر جنبه فانتزی دارد

رفیعی بر این باور است «اگر به صورت پایه‌ای‌تر به این مسئله نگاه کنیم، تا زمانی که کشاورزی ما صنعتی نشود، نوین بودن کشاورزی بیشتر جنبه فانتزی دارد. باید رویکرد کشاورزی‌مان صنعتی شود. رویکرد آینده کشاورزی در بخش‌های زیادی از سرزمین‌مان باید به طور جدی و مکانیزه به سمت کشاورزی گلخانه‌ای پیش برود. زمانی که صحبت از کشاورزی گلخانه‌ای و توسعه آن می‌کنیم باید دولت نگاه صنعتی به آن داشته باشد. وقتی کشاورزی این بخش درست مدیریت شود، می‌توانیم با کاهش شدید قیمت، گلخانه‌های علمی بنا کنیم و زیرساخت‌های آن را توسعه دهیم.»

بیشتر بخوانید:

تأثیر شیوع کرونا بر عدم امنیت غذایی/ لزوم تدابیر ویژه برای ارتقای سیستم‌های غذایی

اگر به بخش علمی و صنعتی کشاورزی خوب توجه کنیم. گلخانه‌های زیادی را توسعه دهیم، می‌توانیم مدیریت تحت شبکه ایجاد کرده و با استفاده از فناوری، اشیاء را به صورت اینترنتی کنترل کنیم. بدین طریق بسیاری از مباحث دیگر فناوری نیز وارد این عرصه می‌شود از اینرو ضرورت دارد به علت اهمیت کشاورزی در ساختار استقلال و امنیت یک کشور، این امر در اولویت واقعی‌مان قرار بگیرد. هم‌اکنون امکان توسعه کشاورزی صنعتی‌مان وجود دارد. باید بحث کشاورزی صنعتی به طور جدی پرداخته شود. اگر کشاورزی ما صنعتی شود می‌توانیم امنیت غذایی داشته باشیم. حتی می‌توانیم صادرات و اشتغال‌زایی مفید و واقعی ایجاد کنیم.

انتهای پیام/پ