کرونا چه اثراتی بر سلامت روان دانشجویان دارد؟

گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا؛ لاله‌ قلی‌پور- ویروس کرونا در ابتدا خود را همچون یک پدیده زیستی نشان داد که تنها سلامت افراد را مورد تهدید قرار می دهد ولی در حال حاضر به یک «واقعیت چندبعدی» تبدیل شده است. این بیماری نه تنها سبب نگرانی‌های سلامت همگانی می‌شود بلکه سبب بروز تعدادی از بیماری‌های روانشناختی مانند اضطراب، ترس، افسردگی، برچسب‌زنی، رفتارهای اجتنابی، تحریک‌پذیری، اختلال خواب و اختلال استرس است.

در این شرایط، حفظ وضیعت سلامت روان افراد ضروری است زیرا مردم در قسمت‌های مختلف جامعه ممکن است محرک‌های استرس‌زایی در طول انتشار کووید-۱۹ تجربه کنند. تأثیرات روانی بیماری کرونا درحال حاضر چندان مشخص نیست. با توجه به تداوم بیماری، تعلیق کسب و کارها، روابط، خانوادگی، آموزش متحمل تغییرات شده اند.

این در حالی است که نهاد آموزش، یکی از مهمترین نهادهایی است که به محض ورود ویروس کرونا، دچار اختلال و دگرگونی‌های عدیده‌ای شد و به همین دلیل آموزش‌های دانشگاهی در دانشگاه‌های مختلف به‌صورت مجازی ارائه شد و راهبرد اتخاذ شده دانشجویان را با چالش‌های متعددی مواجه کرده است.

همزمان با هفته سلامت روان از روز یکشنبه ۱۸ مهر تا روز شنبه ۲۴ مهرماه و با توجه به هشدار سازمان جهانی بهداشت که اگر اقدام سریعی صورت نگیرد، بیماری روانی تا ۲۰۳۰ میلادی شایع ترین بیماری در جهان می‌شود و در راستای اهمیت این جنبه از سلامت در بین دانشجویان که شیوع کرونا، تغییراتی در سبک زندگی و مشکلات ناشی از آموزش مجازی برای آن‌ها به دنبال داشته است، اثرات روحی و روانی آن، نیاز به بررسی دارد.

کرونا، سلامت روانی دانشجویان پزشکی را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است

در زمان همه‌گیری کرونا ویروس، دانشجویان پزشکی که دوران کارورزی را در بیمارستان‌ها می‌گذارندند به دلیل این‌که در محیط‌ های آلوده به ویروس کووید-۱۹ حضور داشتند، بیش‌تر در معرض خطر ابتلاء به کرونا ویروس ۲۰۱۹ بودند در این راستا، فرزین باقری، دانشجوی دکتری تخصصی روان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس می‌گوید: «این موضوع منجر به افزایش استرس و اضطراب دانشجویان پزشکی در مقایسه با سایر دانشجویان می‌شد و از طرف دیگر بسیاری از دانشجویان پزشکی این ترس را داشتند که در محیط بیمارستان مبتلا شوند و به عنوان یک ناقل بدون علامت، کرونا را به خانواده و اطرافیان‌شان منتقل کنند.»

وی ادامه می‌دهد: «بررسی‌های صورت‌گرفته قبل از همه‌گیری کرونا ویروس ۲۰۱۹ حاکی از این واقعیت است که احتمال بروز اختلالات خلقی، اضطرابی، وسواس فکری-عملی و پریشانی روان‌شناختی در دانشجویان پزشکی نسبت به سایر دانشجویان بیش‌تر است و به دلیل ناشناخته بودن، قدرت کشندگی و انتقال بالای این ویروس، سلامت روانی دانشجویان پزشکی بیش‌تر تحت تأثیر قرار داد.»

بررسی‌های صورت‌گرفته قبل از همه‌گیری کرونا ویروس ۲۰۱۹ حاکی از این واقعیت است که احتمال بروز اختلالات خلقی، اضطرابی، وسواس فکری-عملی و پریشانی روان‌شناختی در دانشجویان پزشکی نسبت به سایر دانشجویان بیش‌تر است

باقری خاطر نشان می‌کند: «در همین راستا در پژوهشی، عوامل مرتبط با سلامت روانی دانشجویان پزشکی در دوران شیوع کرونا ویروس ۲۰۱۹ را مورد بررسی قرار گرفت و نتایج به دست آمده حاکی از ارتباط عزت نفس و خودکارآمدی با سلامت روانی دانشجویان پزشکی بود در واقع، دانشجویانی که از عزت نفس و خودکارآمدی پایین‌تری در همه‌گیری ویروس کووید-۱۹ برخوردار بودند، پریشانی روان‌شناختی بیش‌تری را نشان می‌دادند.»

وی عنوان می‌کند: «با توجه به اینکه درمان‌های پیشنهادی گوناگون برای ویروس کووید-۱۹ از کارآیی کافی برخوردار نیست و این ویروس همچنان در حال جهش است، فشار روانشناختی زیادی برای کادر درمان، بیماران به‌ویژه دانشجویان پزشکی ایجاد کرده است. بر این اساس لازم است دانشجویان پزشکی از نظر سلامت روانی مورد بررسی قرار گیرند تا در صورت لزوم مداخلات روان‌شناختی مورد نیاز را دریافت نمایند.»

استرس امتحان همراه با استرس روانی کرونا شرایط سخت‌تری برای دانشجویان ایجاد کرده است

یکی از تحولات جدید در نتیجه همه‌گیری کووید ۱۹، آزمون‌ها و امتحانات آنلاین است. سمیه غلامی، دانشیار گروه دانشیار گروه روانشناسی، مجتمع آموزش عالی لارستان در این باره می‌گوید: «در شرایط کنونی جهانی، استرس امتحان همراه با استرس روانی کرونا شرایط سخت‌تری را برای دانشجویان ایجاد کرده است.» وی ادامه می‌دهد: «یکی از چالش‌های امتحانات مجازی، تقلب است که بیشتر دانشجویان دیدی منفی نسبت به آن نداشته و آن را عمل غیر اخلاقی نمی‌دانند.»

فائزه سادات طاهری، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی نیز با اشاره به استرس فراگیران در ایام برگزاری امتحانات آنلاین خاطر نشان می‌کند: «استرس شدید و طولانی مدت، باعث تضعیف سیستم ایمنی، کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها و افزایش شانس ابتلا به بیماری می‌شود در دانشجویان و فراگیران نیز استرس و اضطراب در ایام امتحانات، ممکن است باعث کاهش عملکرد و تمرکز و در نهایت نتیجه نامطلوب شود.»

استرس شدید و طولانی مدت، باعث تضعیف سیستم ایمنی، کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها و افزایش شانس ابتلا به بیماری می‌شود در دانشجویان و فراگیران نیز استرس و اضطراب در ایام امتحانات، ممکن است باعث کاهش عملکرد و تمرکز و در نهایت نتیجه نامطلوب شود

دلزدگی تحصیلی، مولفه روانی مهم در کاهش سطح کیفی یادگیری دانشجویان

هیجان یکی از حوزه‌های مورد علاقه در روانشناسی مثبت‌نگر است که به‌دلیل جایگاه و اهمیت در زندگی فردی و اجتماعی و ضرورت ان در حفظ سلامت روان مورد توجه قرار گرفته است و دلزدگی در نقطه مقابل آن قرار دارد که وجود این مولفه در آموزش مجازی عواقب منفی زیادی مانند پردازش سطحی اطلاعات، توجه کم، و نارضایتی از دانشگاه‌ها را به‌دنبال داشته و در زمینه بالینی نیز رابطه مثبتی با افسردگی، اضطراب، خصومت را به‌همراه دارد.

در این راستا مریم بهارلویی، دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه یزد می‌گوید: «به دلیل عدم آمادگی و تبحر لازم در مواجهه با بحران‌های اپیدمی استراتژی استفاده شده در آموزش مجازی، ترغیب و تشویق دانشجویان و کیفیت آموزش با ضعف‌هایی روبه‌رو بوده است.» وی ادامه می‌دهد: «در این رابطه ۶ مقوله شامل کاهش رضایت، سخت‌گیری تحصیلی، آموزش نامانوس، محدودیت دسترسی، چالش زیرساخت و کسالت آموزشی و در نهایت مقوله دلزدگی تحصیلی به عنوان مقوله نهایی مورد توجه است.»

بیشتر بخوانید:

• آقامیری: هیچ آموزشی، نمی‌تواند جایگزین آموزش حضوری باشد/ رحیمی: سامانه ساتع، تسهیل‌کننده فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه‌هاست


• کرونا نعمتی است که کمبودها و پتانسیل‌های بالقوه را شناسایی می‌کند


• اندر مصائب دانشجوی آنلاین بودن/ چالش‌های آموزش عالی در آستانه ورود به چهارمین ترم مجازی

مسعود فضیلت‌پور، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان نیز می‌گوید: «آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی(MBSR) که برای ارتباط بهتر با زندگی است و بینش مستقیم در مورد نقش ذهن در ایجاد دلشوره‌های بی‌مورد را می‌دهد، تغییر معناداری در دلزدگی پس از مداخله ایجاد می‌کند.» وی ادامه می‌دهد: «ذهن‌آگاهی بر توجه پایدار دانشجویان تأثیر مثبتی دارد و باعث افزایش دقت و بهزیستی این قشر شده و با افزایش کارآیی، دلزدگی تحصیلی را کاهش می‌دهد.»

ذهن‌آگاهی بر توجه پایدار دانشجویان تأثیر مثبتی دارد و باعث افزایش دقت و بهزیستی این قشر شده و با افزایش کارآیی، دلزدگی تحصیلی را کاهش می‌دهد

استفاده هوشمند از فضای مجازی، نقش مهمی در بهبود شاخص‌های سلامت روان و افزایش خودتنظیمی دانشجویان دارد

با شیوع کرونا ویروس تدریس غیر حضوری، موجب خانه‌نشینی و در نتیجه عدم تحرک جسمی و فکری مناسب در بسیاری از دانشجویان شد و در بسیاری از موارد، موجب اخلال درسلامت روان آنها شد ولی جذابیت فضای مجازی و سهولت استفاده از آن، موجب توجه گسترده توده مردم و بخصوص دانشجویان برای گذراندن اوقات فراغت شده است در این راستا عاطفه عتیقی، دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی دانشگاه صنعتی سیرجان می‌گوید: «استفاده هوشمند از فضای مجازی، نقش مهمی در بهبود شاخص‌های سلامت روان دانشجویان دارد.»

وی ادامه می‌دهد: «استفاده از فضای مجازی، برگزاری مشاوره آنلاین و مسابقات اینترنتی، بیشترین تأثیر را بر افزایش سلامت روان دانشجویان دارند و پس از این دو مورد، برگزاری کارگاه‌های آنلاین و بارگذاری مطالب مفید انگیزشی از قبیل کلیپ‌های کوتاه و شاد نیز تأثیر قابل توجه‌ای بر حفظ روحیه و امید بین دانشجویان دارد.»

خودتنظیمی به معنای توانایی درک و مدیریت افکار، رفتار، هیجانات، مسئله‌ای است که نقش مهمی در یادگیری دارد در این راستا، الهام ناجی‌میدانی، استادیار گروه زبان انگلیسی دانشگاه فردوسی مشهد می‌گوید: «فراگیرانی که خودتنظیمی بالایی دارند، به تنهایی قادرند فرآیند یادگیری خود را فعال کرده، ادامه و یا تغییر دهند و در یادگیری موفق‌تر عمل کنند. این یادگیری متشکل از مولفه‌های هدف‌گذاری، خودنظارتی، خودآموزی و خودتشویقی است.»

وی می‌افزاید: «دانشجویان در دوران آموزش مجازی آموختند که باید درمورد فعالیت‌های اموزشی خود برنامه‌ریزی داشته باشند و با هدف‌گذاری کوتاه مدت و دراز مدت، صرف زمان بیشتر برای خودآموزی، خودتشویقی و دادن انگیزه به خود یادگیری را افزایش دهند و باید پساکرونا نیز آموزش مجازی در قالب آموزش ترکیبی و معکوس ادامه یابد تا دانشجویان در بستر آن‌ها بتوانند مهارت‌های خودتنظیمی را در یادگیری تقویت کنند.»

دانشجویان در دوران آموزش مجازی آموختند که باید درمورد فعالیت‌های اموزشی خود برنامه‌ریزی داشته باشند و با هدف‌گذاری کوتاه مدت و دراز مدت، صرف زمان بیشتر برای خودآموزی، خودتشویقی و دادن انگیزه به خود یادگیری را افزایش دهند و باید پساکرونا نیز آموزش مجازی در قالب آموزش ترکیبی و معکوس ادامه یابد تا دانشجو مهارت‌های خودتنظیمی را در یادگیری تقویت کند

به گزارش آنا؛ شیوع ویروس کووید-۱۹ به‌عنوان یک رویداد استرس‌زای جمعی با مجموعه‌ای از باورها، هیجانات و رفتارهای فردی و جمعی مرتبط است که البته یادگیری به شیوه مجازی در این دوران تجربه جدیدی برای دانشجویان بود. این سبک آموزشی ضمن اینکه باعث ایجاد مسائلی در یادگیری دانشجویان شد، موجبات بروز مشکلات روحی و روانی را برای این قشر ایجاد کرد بنابراین باید شرایطی برای افزایش مهارت و دانش بالینی دانشجویان با توجه به تغییر محیط یادگیری، فراهم شود مگر اینکه ترکیبی از شیوه آموزش حضوری، مجازی و معکوس به طور قطعی جایگزین شیوه فعلی آموزش عالی شود.

انتهای پیام/۴۱۶۷/پ