ایمنی‌شناسی ویروس هزارچهره کرونا

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا،لاله قلی پور ، بسیاری از بیماری‌ها زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی بدن عملکرد درستی در محافظت از بدن و بافت‌های ما ندارد، در واقع سیستم ایمنی اهداف خود برای نابودی را یا پیدا نمی‌کند، یا به‌طور اشتباه به اندام‌های خودی حمله می‌کند و یا توان مقابله ندارد در این میان ایمنی شناسانی (ایمونولوژیست‌ها) که روند تحقیقاتی و مطالعاتی دارند، تلاش می‌کنند تا بدانند که سیستم ایمنی بدن چطور کار می‌کند و چگونه بیماری‌ها سیستم ایمنی را غافلگیر می‌کنند.

در تشریح یافته‌های مقاله مروری بر کووید-۱۹ از دیدگاه ایمونولوژی عنوان شده است که، سیستم ایمنی ذاتی و ترشح‌های آن‌ها در مرحله نخست دفاع در برابر حمله ویروس نقش مثبتی ایفا می‌کند ولی با تداوم پاسخ‌ها و ترشح سایتوکاین‌ها و کموکاین‌های التهابی، منجر به تخریب بافت‌های درگیر و از دست رفتن کارکرد آن‌ها می‌شوند.

سیستم ایمنی اکتسابی با از بین بردن مستقیم سلول‌های آلوده، ترشح سایتوکاین‌های تقویت‌کننده پاسخ‌ها و ترشح آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده در جهت ریشه‌کن کردن ویروس در بدن فعالیت می‌کنند و انحراف این پاسخ‌ها می‌تواند زمینه‌ساز التهاب غیرقابل‌کنترل و آسیب بافتی شود و درمان‌های ضدالتهابی، ضدویروسی، سرم‌درمانی و حمایتی برای بیماران بدحال تأثیر قطعی در درمان ندارند.

شناخت کامل و دقیق از کیفیت و کمیت پاسخ‌های ایمنی و دست‌کاری آن‌ها در جهت صحیح ممکن است، راهکار مناسبی در مقابله با بیماری کووید-۱۹ باشد و علم ایمونولوژی (ایمنی‌شناسی) هم در زمینه پیشگیری (واکسن)، هم در درمان (داروهای ضدالتهابی و تقویت دفاعی) و هم در زمینه تشخیص (روش‌های مولکولی و سرولوژی) در کنترل و مقابله با همه‌گیری کرونا نقش دارد.

این مقاله توسط گروه نویسندگان؛ محمدحسین نیک‌نام استاد مرکز تحقیقات ایمونولوژی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی تهران، سارا اسدی اصل استاد گروه ایمونولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و یوسف فتاحی استاد گروه نانو فناوری دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران نوشته شده است و در تابستان ۱۳۹۹ در نشریه فرهنگ و ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی منتشر شد که در ادامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

ضرورت استفاده از ابزار طبیعی سیستم ایمنی بدن برای مقابله با کووید-۱۹

در مقدمه این مقاله که با اشاره به اینکه کرونا ویروس ایجادکننده سندرم حاد تنفسی تیپ ۲ و از اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی به‌عنوان پاندمی به رسمیت شناخته شد، خاطرنشان شده است: این ویروس مسئول ایجاد بیماری مرموز و هزارچهره‌ای به نام بیماری کووید-۱۹ است که تاکنون با علائم درگیری ارگان‌های مختلف توانسته، انسان‌ها را از هر نژاد و سنی و در هر منطقه جغرافیایی و آب و هوایی مبتلا کرده و پیامدهای بهداشتی، اقتصادی و اجتماعی قابل‌توجهی برجا گذارد.

در ادامه مقدمه این مقاله ذکر شده است: با وجود تمام تلاش‌های به‌کاررفته برای محدود کردن، درمان، پیشگیری یا تولید واکسن علیه این ویروس، تعداد مبتلایان و موارد فوت شده به‌سرعت رو به افزایش است و تا امروز (زمان نگارش مقاله فوق در تاریخ تابستان ۱۳۹۹) بیش از ۳۸ میلیون مورد ابتلا ثبت شده و همچنین حدود یک میلیون مرگ در اثر کرونا در سراسر جهان گزارش شده و با توجه به نبود درمان یا واکسن تأیید شده ضدویروس کرونا، شناخت و استفاده از ابزار طبیعی سیستم ایمنی بدن انسان، برای مقابله با این ویروس ضروری است.

گروه نویسندگان مقاله، هدایت‌های پاسخ‌های ایمنی به سمت نوع مطلوب و ممانعت از ایجاد پاسخ‌های نامطلوب از ظرفیت درونی بیماران را برای درمان ضروری ارزیابی کرده و اذعان داشتند: تلاش‌های اخیر برای استفاده از پلاسمای افراد بهبودیافته برای درمان بیماران بدحال و استفاده از آنتی‌بادی‌های مونوکلونال ضد سایتوکاین‌های التهابی برای درمان طوفان سایتوکاینی، از دستاوردهای شناخت صحیح پاسخ خای مطلوب و نامطلوب ایمنی محسوب می‌شوند و در حال حاضر نیز کارآزمایی‌های بالینی برای استفاده از بخش‌های دیگر سیستم ایمنی بدن مانند سلول‌های کشنده ذاتی و عناصر دیگر در جریان است.

آزمایش‌های مولکولی و سرولوژی، تنها روش‌های تشخیص قطعی عفونت کرونا ویروس است

به گفته نویسنده این مقاله در تشریح ظن بالینی بیماری کووید-۱۹ نیز که بر پایه سابقه تماس با فرد آلوده و علائم بالینی استوار است، اظهار شده است: علائم عمومی این بیماری شامل تب، سرفه، خستگی و تنگی نفس است ولی شواهد بسیاری دال بر علائمی همچون تهوع، استفراغ، اسهال، درد عضلانی، از دست رفتن حس بویایی و چشایی در بیماران وجود دارد، به‌علاوه در موارد شدید بیماری علائم دیسترس حاد تنفسی، ترومبوز، میوکاردیت، آریتمی، انسفالیت و افت عملکرد کبد و کلیه مشاهده می‌شود البته یافته‌های آزمایشگاهی که معمولاً برای تشخیص عفونت‌های ویروسی و باکتریایی به کار می‌روند برای تشخیص کووید-۱۹ به‌طور تقریب بی‌ارزش است زیرا تعداد لنفوسیت‌های این بیماران کاهش یافته است.

بیشتر بخوانید:

آیا احتمال بازگشت کووید-۱۹ در بیماران بهبودیافته با پلاسمادرمانی وجود دارد؟

انواع تست‌های کرونا را بشناسید/ افراد مشکوک از کدام روش استفاده کنند؟

پاسخ علمی به چراهای مهمِ ویروس تاج‌دار

در بخش دیگری از چگونگی تشخیص این بیماری، آمده است: در حال حاضر آزمایش‌های مولکولی و سرولوژی تنها روش‌های تشخیص قطعی عفونت کرونا ویروس محسوب می‌شوند و منظور از آزمایش‌های مولکولی به‌طور عمده آزمایش تکثیر و ردیابی اسید نوکلئیک ویروسی و آزمایش‌های سرولوژی آزمایش‌هایی هستند که در آن‌ها حضور آنتی‌بادی‌های اختصاصی ضد پروتئین‌های ساختاری در خون افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد اما در هر حالت نخستین و مهم‌ترین قدم نمونه‌گیری صحیح است.

دغدغه‌های نبود درمان قطعی همچنان به قوت خود باقی است/ آنتی‌ژن S ویروس کووید-۱۹ بهترین کاندید در تولید واکسن است

نویسنده با اشاره به اینکه در حال حاضر رژیم‌درمانی مشخص برای کووید-۱۹ وجود ندارد، اظهار کرده است: بیماران به‌طورکلی تحت درمان‌های حمایتی شامل داروهای ضدالتهابی، اکسیژن درمانی، مواد ضد انعقادی، آنتی‌بیوتیک‌های با طیف وسیع و درمان‌های ضدویروسی مختلف قرار دارند از داروی ضدالتهابی پرمصرف در بالین بیماران کرونا دگزامتازون در کاهش التهاب ریه بیماران مؤثر است البته داروهای مهارکننده آنزیم در درمان کروناویروس هیچ تأثیری ندارند اما داروهای مهارکننده مانند فاویپیراویر و به‌ویژه رمدسیویر اثرات درمانی نسبتاً امیدوارکننده‌ای در برخی بیماران نشان داده‌اند.

در بخش دیگری در تشریح اینکه تا امروز (زمان نگارش مقاله) هیچ واکسن تأیید شده‌ای برای پیشگیری از بیماری کووید-۱۹ در بازار موجود نیست، آمده است: حدود ۱۲۰ واکسن در سراسر جهان در مراحل مختلف کارآزمایی بالینی قرار دارند و این واکسن‌ها شامل ویروس‌های ضعیف شده یا غیرفعال شده، پروتئین‌های ویروسی نوترکیب، ذرات ویروسی یا DNA واکسن‌ها و RNA واکسن‌ها است.

در ادامه این مقاله با اشاره به موانع اصلی بر سر راه تولید واکسن ضدکرونا، خاطرنشان شده است: این موانع به‌طور عمده شامل ۲ دسته موانع فنی و اجتماعی است که موانع فنی شامل انتخاب آنتی‌ژن مناسب، انتخاب ادجوانت مناسب، امکان تولید انبوه، تعیین دوز کارآمد واکسن، احتمال جهش‌های جدید بی‌اثر کننده واکسن و ایمنی قبلی به کرونا ویروس‌های سرماخوردگی است و چالش‌های اجتماعی نیز شامل مسائل جدی اخلاقی در کارآزمایی‌های بالینی انسانی، تضمین ایمنی محصول، تضمین کارآیی آن، امتیازات قانونی انتقال تکنولوژی تولید و مسائل دیگر است.

در بخش دیگری از مقاله ذکر شده است: در حال حاضر مطالعات مختلف نشان می‌دهد که آنتی‌ژن S ویروس کووید-۱۹ بهترین کاندید در تولید واکسن است ولی اینکه آیا باید کل رشته پروتئینی به‌عنوان واکسن استفاده شود یا فقط بخش متصل شونده به گیرنده استخراج شود و اینکه آیا این پروتئین به‌صورت مولکول اصلی وارد بدن افراد شود یا RNA پیام‌رسان آن تزریق شود و سؤالات بسیاری درباره پایداری بدن هنوز موردتحقیق و بررسی است.

ایمنی ذاتی و اکتسابی شمشیر دو لبه در برابر کرونا است

گروه نویسندگان در پاسخ‌های ایمنی به سارس کووید-۲ ایمنی ذاتی، عنوان کرده‌اند: همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، ویروس کرونا از طریق پروتئین S موجود در غشا وارد سلول هدف می‌شود و ایمنی ذاتی به‌عنوان نخستین سد دفاعی در برابر ویروس کرونا حضور این ویروس را با استفاده از گیرنده‌های اصلی در بدن، شناسایی می‌کنند و در مرحله بعد، مسئول شناسایی اجزا پس از اتصال به مولکول‌های هدف خود سیگنال‌های پیام‌رسانی را فعال می‌کنند که در نهایت منجر به تولید و ترشح سایتوکاین التهابی بوده و باعث فراخوانی سلول‌های ایمنی به موضع عفونت و ادامه پاسخ خواهند شد.

در ادامه مقاله با اشاره به نقش ایمنی اکتسابی، آمده است: پس از فعال شدن ایمنی ذاتی و ترشح سایتوکاین‌ها در موضع التهاب، سلول‌های ایمنی اکتسابی شامل سلول‌های کشنده طبیعی به محل فراخوانده می‌شوند و سلول‌های NK با ترشح اینترفرون گاما به گسترش التهاب دامن می‌زنند ولی از سوی دیگر با از بین بردن انتخابی سلول‌های آلوده به ویروس در ریشه‌کنی عفونت نقش ایفا کرده و مانند یک شمشیر دو لبه عمل می‌نمایند.

آنتی‌بادی‌ها، علاوه بر نقش دفاعی در تشخیص بیماری نیز ارزشمند هستند

نویسنده با اشاره به اینکه آنتی‌بادی‌ها به‌عنوان عوامل اجرایی بازوی هومورال سیستم ایمنی نقش مهمی را در دفاع بدن، مقابل ویروس کرونا ایفا می‌کنند، خاطرنشان کرده است: آنتی‌بادی‌ها علاوه بر نقش دفاعی در تشخیص بیماری نیز ارزشمند هستند چنانچه آزمایش‌های سرولوژی برمینای شناسایی و اندازه‌گیری این آنتی‌بادی‌ها در خون افراد استوار است. با توجه به اینکه اکثر آنتی‌بادی‌های تولیدشده علیه آنتی‌ژن‌های S و N تولیدشده‌اند بنابراین در طراحی بیشتر کیت‌ها از این ۲ آنتی‌ژن استفاده می‌شود.

در ادامه مقاله در تشریح آنتی‌بادی‌های تولیدشده در بدن افراد بهبودیافته، آمده است: این آنتی‌بادی‌ها منبع درمانی قابل‌توجهی در مدیریت بیماران بدحال به شمار می‌رود و آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده موجود در این سرم‌ها در صورت لزوم حتی در پیشگیری از ابتلا افراد مستعد مانند بیماران سرطانی، پیوندی و نقص ایمنی مؤثر است اما با این حال تأکید بر بررسی تیتر آنتی‌بادی خنثی‌کننده پیش از اهدا و انتقال وجود دارد.

به گزارش آنا، ایمنی‌شناسی و یا ایمونولوژی به مطالعه سیستم دفاعی انسان یا همان سیستم ایمنی بدن گفته می‌شود و از آنجا که بسیاری از میکروارگانیسم‌ها و موجودات مضر مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌ها به‌طور مداوم در تلاش برای ورود و دسترسی به بدن انسان هستند، اگر این ذرات موذی و مضر موفق شوند به داخل بدن ما نفوذ کنند، می‌توانند منجر به بروز تعدادی از بیماری‌های جدی، خطرناک و حتی کشنده شوند. ایمونولوژیست‌ها در بسیاری از زمینه‌های تحقیق زیست پزشکی، و همچنین در مراقبت‌های بهداشتی، کشاورزی و نظارت بر محیط‌زیست کار می‌کنند، این متخصصان در کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای در حال توسعه مدام در حال همکاری با یکدیگر برای کمک به پیشگیری و درمان مشکلات عمده مرتبط با سلامت جهانی هستند و موارد همکاری این متخصصان شامل؛ ساخت و توسعه واکسن برای بیماری‌های قابل‌پیشگیری بیماری‌های عفونی در حال ظهور، اچ آی وی یا ایدز، بیماری‌های منتقله از راه جنسی، سل، سرطان و سایر بیماری‌های عفونی ناشناخته و خطرناک است.

انتهای پیام/