5 فاجعه مرگبار در رقابت فضایی/ خون؛ پایانی بر رؤیای فضانوردان آمریکایی

 گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا- نوید فرخی: رقابت فضایی ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی از دهه شصت میلادی منجر به کسب موفقیت‌های چشمگیری در حوزه فضا شد و در پی آن، بشر به دستاوردهایی نائل شد که طی قرون پیش از آن حتی در مخیله‌اش نمی‌گنجید. با این وجود این پیشرفت‌ها بدون عوارض جانبی نبودند و گهگاه فاجعه‌های مهلکی نیز به وقوع پیوست. ایالات متحده پس از پرتاپ اسپوتنیک توسط اتحاد جماهیر شوروی در سال 1957، برای اینکه از قافله عقب نماند، وارد رقابتی جدی با رقیب کمونیست خود برای تسلط بر فضا شد. رقابت فضایی متعاقباً با موفقیت‌های قابل توجهی برای هر دو کشور همراه بود؛ اما شاید مهمترین اتفاق فرود آمدن آپولو-11 در سطح ماه باشد. با این وجود این موفقیت‌های بزرگ بدون شکست نبودند. در این گزارش مروری بر پنج فاجعه مرگبار فضایی خواهیم داشت.

آپولو 1 - 1967

اولین حادثه مرگبار در تاریخ سفرهای فضایی ایالات متحده در تاریخ 27 ژانویه 1967، هنگام آماده‌سازی برای اولین ماموریت سرنشین‌دار برنامه فضایی آپولو رخ داد. در هنگام پرتاب شبیه‌سازی‌شده در ایستگاه نیروی هوایی کیپ کاناورال در فلوریدا، در ماژول فرماندهی آپولو 204 آتش سوزی رخ داد که منجر به مرگ سه  فضانورد، گاس گریسوم(Gus Grissom)، ادوارد وایت(Edward White) و راجر چافی(Roger Chaffee) در حالت خفگی شد. جرقه‌ای تصادفی باعث آتش‌سوزی در محیط اکسیژن خالص داخل ماژول شد و نقص در طراحی دریچه موجب گشت نجات بموقع فضانوردان غیرممکن باشد. ناسا پس از این حادثه، رسماً این مأموریت آزمایشی را به‌عنوان آپولو 1 تعیین کرد.

سایوز 1 - 1967

تنها سه ماه پس از آتش‌سوزی آپولو 1، فضانورد روسی، ولادیمیر کوماروف(Vladimir Komarov) به اولین کشته در طی یک پرواز فضایی مبدل شد. سایوز 1، اولین فضاپیمای شوروی با هدف رسیدن به ماه، در 24 آوریل 1967 به زمین سقوط کرد. این فضاپیما در زمان آغاز مأموریت هنوز در مرحله آزمایشی بود و مشکلات تقریباً بلافاصله پس از ورود به مدار یعنی حدود نه دقیقه پس از پرتاب بروز پیدا کرد. یکی از پانل‌های خورشیدی قادر به استقرار نبود و تلاش برای مستقر کردن آن باعث قطع شدن منبع تغذیه شد که نتیجتاً در کنترل فضاپیما تداخل ایجاد کرد. مأموریت لغو شد و از آن بدتر، پس از ورود دشوارِ مجدد به جو زمین، چترهای سایوز 1 نیز به‌درستی در محل خود قرار نگرفتند و کوماروف هر چقدر هم که تلاش کرد نتوانست قبل از برخورد فضاپیما به زمین در ناحیه جنوب شرقی روسیه، به هیچ طریقی جان سالم به در ببرد.

سایوز 11 - 1971

روس‌ها پس از موفقیت در فرود بر ماه، مشتاق بودند از همتایان خود در برنامه فضایی ایالات متحده پیشی بگیرند. آنها در آوریل 1971 اولین ایستگاه فضایی جهان یعنی سالیوت ۱ را راه‌اندازی کردند. در ژوئن همان سال، سه فضانورد سایوز 11 به مدت سه هفته به آزمایش و مشاهده در ایستگاه فضایی پرداختند. در سفر بازگشت به زمین در تاریخ 30 ژوئن، فضاپیما ورودی عادی به زمین داشت و یک فرود کاملاً اتوماتیک انجام داد. اما وقتی تیم زمینی دریچه را باز کرد متوجه شد که هیچ کدام از سه فضانورد زنده نیستند. ماجرا از این قرار بود که وقتی ماژول‌ مداری و فرود سایوز 11 از هم جدا شدند، دریچه هوا به‌درستی باز نشد و فشار هوای کابین به سرعت کاهش یافت. فضانوردان که هیچ یک لباس فضانوردی نپوشیده بودند؛ احتمالاً 30 دقیقه قبل از فرود خفه شدند. میراث فاجعه سایوز 11 این شد که در برنامه‌های فضایی آتی شوروی و ایالات متحده الزاماتی را اتخاذ کردند تا فضانوردان در هر مرحله از مأموریت که احتمال کاهش فشار هوا وجود دارد، لباس فضانوردی خود را درنیاورند.

چلنجر - 1986

شاتل فضایی چلنجر در صبح 28 ژانویه 1986، درست 73 ثانیه پس از پرتاب از کیپ کاناورال از کار افتاد و از ارتفاعی حدود 15 کیلومتری به اقیانوس اطلس سقوط کرد. هر هفت فضانورد داخل هواپیما از جمله کریستا مک‌اولیف(Christa McAuliffe)، معلم دبیرستانی که به‌عنوان بخشی از طرح ملی «معلم در فضا» انتخاب شده بود، جان خود را از دست دادند. تحقیقات بعدی نشان داد که ناسا می‌دانسته است که سرمای شدید هوا ممکن است منجر به آسیب دیدن درزبند مکانیکی لاستیکی فضاپیما شود(ابزاری که تقویت‌کننده‌های راکت را از هم جدا می‌کرد و مانع از نشت سوخت می‌شد) اما به هر حال مرکز کنترل تصمیم بر این گرفت که پرتاب را ادامه دهد. این خبر موجب خشم گسترده عمومی و تعلیق موقت برنامه شاتل فضایی شد.

 کلمبیا - 2003

شاتل فضایی باسابقه کلمبیا(که اولین پرواز برنامه شاتل را در سال 1981 انجام داده بود) پس از یک مأموریت 16 روزه در حال بازگشت به جو زمین قبل از فرود برنامه‌ریزی‌شده در کیپ کاناورال دچار یک سانحه ناگوار شد: مدارگردِ شاتل شکست، فضاپیما منفجر شد و هر هفت فضانورد داخل آن جان خود را از دست دادند. ماجرا از این قرار بود که یک قطعه کوچک از فوم عایق فضاپیما در هنگام پرتاب از مخزن سوخت جدا شده و بال چپ کلمبیا را سوراخ کرد، ناسا از آنجایی که در هنگام پرتاب شاتل قبلی نیز شاهد جدا شدن فوم بود، تصور می‌کرد این موضوع مانند دفعه قبل هیچ حادثه‌ای را در پی نخواهد داشت.

با این حال، با ورود فضاپیما به جو زمین، گازهای گرم و دود از بال آسیب‎دیده به داخل نفوذ کرده و باعث شکسته شدن بال، سپس منفجر شدن بقیه شاتل شد. فاجعه کلمبیا آغازی برای پایان برنامه شاتل فضایی ایالات متحده بود. ناسا پس از این حادثه به مدت 2 سال کلیه فعالیت‌های شاتل‌ها را متوقف ساخت و سرانجام در سال ۲۰۱۰ بازنشستگی شاتل را اعلام کرد.

انتهای پیام/4160/پ