«گرنت» طرحی برای صادر کردن کتاب‌های ایران به کشورهای منطقه / واکاوی جزئیات اجرایی شدن طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایرانی

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، در کنار تولید آثار هر زبان و هر کشوری، ترجمه کتاب از زبان‌های دیگر یکی از نیازهای اساسی جامعه ادبی و علمی امروزی است. از طریق ترجمه کتاب‌های مختلف، فرهنگ‌ها بیشتر با یکدیگر آشنا شده و همچنین علم و آموخته‌های جدید آن با سرعت بیشتری بین ملت‌ها می‌چرخد. 

کتاب‌های ارزشمند بسیاری در جهان توسط نویسندگان بزرگ نوشته می‌شود. امروزه ترجمه کتاب واسطه‌ای بین نویسنده و مردم جهان شده و به همین دلیل کتاب‌ها به زبان‌های مختلفی بازنویسی می‌شوند. این موضوع باعث شده تا کتاب‌های ارزشمند در اختیار افرادی که زبان آن‌ها با زبان اصلی کتاب متفاوت است، قرار گرفته و از آن بهره‌مند شوند و همچنین کمک بزرگی به نشر آثار نویسندگان می‌کند.

ترجمه آثار ایرانی به زبان‌های دیگر و حضور در عرصه جهانی ادبیات راهی برای معرفی فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی و گسترش ادبیات فارسی در کشورهای مختلف است. این مبادله فرهنگی در قالب ترجمه آثار مختلف و برجسته زبان فارسی، سبب حضور کتاب ایرانی در بازارهای جهانی و در نتیجه شناخت، معرفی و اشاعه فرهنگ ایران - اسلامی در بین مردم دیگر می‌شود.

برای همین ترجمه آثار ایرانی و ارائه آن‌ها به کشورهای همسایه به دلیل قرابت و نزدیکی فرهنگی و اجتماعی باید در اولویت قرار گیرند. در این راستا گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا قصد دارد در قالب یک پرونده به این موضوع بپردازد و با فعالان عرصه کتاب و ترجمه به گفتگو بنشیند.

یک تا 3 هزار یورو برای ترجمه هر کتاب فارسی

علی فریدونی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا،  در توضیحاتی درباره طرح «گرنت» گفت: «گرنت» طرح حمایت از ترجمه و انتشار آثار ایرانی در بازارهای جهانی است. دبیرخانه این طرح از سال 94 در اداره کل مجامع معاونت فرهنگی تشکیل شده و هدفش هم بحث تقویت دیپلماسی فرهنگی، تقویت اقتصاد فرهنگ و همچنین گسترش زبان و ادبیات فارسی از طریق نشر است.

وی با اشاره به اینکه حمایت طرح شامل کتاب‌های ادبیات، ادبیات داستانی، هنر، ایران‌شناسی و در زمینه کودک و نوجوان می‌شود، افزود: از اوایل سال 1394 تا 1396 این طرح در قالب خرید کتاب هم انجام می‌شد اما به واسطه آسیب‌هایی که داشت، از تاریخ تیر ماه 1397 آیین‌نامه اصلاح شد و فقط برای جبران بخشی از هزینه ترجمه، مبلغ گرنت به ناشر خارجی پرداخت می‌شود.

دبیر طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایرانی (گرنت) گفت: به هر ناشر خارجی که به کتاب ایرانی دارای مجوز علاقه‌مند است و شروع به ترجمه، چاپ و انتشارش در بازارهای جهانی کند، مبلغی تا یک هزار یورو برای کتاب کودک و تا 3 هزار یورو برای کتاب نوجوان و بزرگسال پرداخت می‌شود. از ابتدای آبان‌ماه 1397 سامانه کاملاً الکترونیکی شد و ناشران می‌توانند درخواست خود را به صورت الکترونیکی در سامانه‌های Bookgrant.salamat.ir یا Bookgrant.ir وارد کنند.

فریدونی درباره روند همکاری ناشران خارجی با طرح گرنت بیان کرد: در ابتدای امر باید ناشران خارجی علاقه‌مند به کتاب ایرانی، از طریق آژانس‌های ادبی یا در جریان نمایشگاه‌های خارجی، ناشر ایرانی و کتاب‌هایش را شناسایی کنند. سپس قرارداد کپی‌رایت بین ناشر خارجی و ایرانی نوشته و مبلغ کپی‌رایت به ناشر ایرانی پرداخت شود. پس از این مرحله  کتاب برای بررسی در فرآیند داوری ما قرار می‌گیرد. اطلاعات کتاب به محض ثبت در سامانه طی 14 روز به تناسب موضوع مورد درخواست، به داوران مختلف ارجاع داده می‌شود. هر کتاب را سه نفر داوری خواهند کرد و در نهایت مبلغ را برای ما مشخص می‌کنند.

در همین شرایط اقتصادی که کشور با آن مواجه است آمادگی کامل داریم که از ناشران قوی و متوسط به بالا در کشورهای عربی که خواهان ترجمه کتاب‌های ایرانی حمایت کنیم.

وی با بیان اینکه تا امروز نزدیک به 400 عنوان کتاب در کشورهای مختلف با کمک طرح گرنت منتشر شده است، اظهار کرد: پس از تأیید شدن کتاب توسط کارشناسان ما، یک تأییدیه به ناشر خارجی می‌دهیم که حمایت از طرف طرح گرنت انجام می‌شود. ناشران خارجی نهایتاً دو سال زمان دارد که این کتاب را ترجمه، چاپ و توزیع کند. وقتی ترجمه انجام شد، قبل از اینکه به چاپ نهایی برسد، در سامانه فضایی وجود دارد که باید ترجمه را از آن طریق برای دبیرخانه بفرستند. ترجمه انجام شده  از طریق مترجمانی که با دبیرخانه کار می‌کنند، بررسی می‌شود و نهایتا در صورت تایید به آنها تأییدیه خواهیم داد، تا کتاب را چاپ کنند. بعد از اینکه کتاب چاپ شد، پنج نسخه کتاب را برای دبیرخانه ارسال کرده و مبلغ حمایتی‌شان را دریافت می‌کنند.

مدیرکل مجامع و فعالیت‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره فرآیند آشنایی و شناسایی کتاب‌ها توسط ناشران و مترجمان خارجی اظهار کرد: در اکثر کشورها، آژانس‌های ادبی نقش پررنگی در این زمینه دارند. اما در ایران به خاطر اینکه به آژانس‌های ادبی هویت‌بخشی نشده و فعال نیستند و چند آژانس به صورت محدود درحال کار هستند، برای پر کردن این خلأ، خود دبیرخانه هم ارتباط‌هایی در نمایشگاه‌های خارجی از طریق مؤسسه نمایشگاه‌ها برقرار می‌‌کند. از طریق ارتباط ما با ناشر خارجی است که مبلغ گرنت به ناشر خارجی داده می‌شود و باید پیگیری کنیم تا کتاب ترجمه شده حتماً در بازار کتاب کشور مقصد توزیع شود، به همین خاطر ارتباط‌مان را با ناشر خارجی انجام می‌دهیم و تا جایی هم که بتوانیم، ابزار کنترلی برای این ارزیابی داریم.

حدود 87 کشور طرح‌های حمایتی برای نشر آثارشان در کشورهای دیگر دارند

فریدونی در پاسخ به این سؤال که آیا تمام کشورها برای ترجمه آثار ادبیات خود هزینه پرداخت می‌کنند، گفت: الان نزدیک به 87 کشور طرح‌های حمایتی برای ترجمه آثارشان در سایر کشورها دارند. اسم این طرح در کشورها مختلف است و مثلا در ایران «گرنت» نام دارد. تحت نظارت همین طرح‌های حمایتی خیلی از ناشران ایرانی برای ترجمه ادبیات ترکیه مبالغ بالاتری از هزینه‌های ما از کشور ترکیه دریافت می‌کنند.

وی اضافه کرد: در راستای گسترش ادبیات هر کشوری طرح‌های حمایتی از ناشران خارجی را انجام می‌دهد، مثلاً ترکیه در زمینه انتقال ادبیاتش از بخش نشر مکتوب و ترجمه کتاب‌های ترکیه‌ای در کشورهای دیگر حمایت می‌کند، این سیاست را ما هم می‌توانیم پی بگیریم. حداقل آورده این فعالیت‌ها افزایش گردشگری است.

هر ناشر خارجی برای ترجمه، چاپ و انتشار کتاب ایرانی در بازارهای جهانی، مبلغی تا یک هزار یورو برای کتاب کودک و تا 3 هزار یورو برای کتاب نوجوان و بزرگسال پرداخت می‌شود.

مدیرکل مجامع و فعالیت‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: طرح گرنت به تقویت نویسنده ایرانی خیلی کمک می‌کند. یکی از اهداف‌مان این است که نویسنده و ناشر ایرانی با سیاست‌هایی که برای کتاب در نظر می‌گیرند، به ادبیات کشور مقصد معرفی شود. مثل رونمایی‌هایی که در کشور مقصد برای نویسنده، مترجم، ناشر و تصویرگر گذاشته می‌شود، اتفاقاً نویسنده و تصویرگر آنجا مطرح می‌شوند. همانگونه که چندین کتاب از نویسنده‌های ایرانی به عربی، ارمنی ترجمه شده که مراسم رونمایی برای‌شان گذاشته شده است.

فریدونی افزود: تقریباً هر کشوری که با ایران کار می‌کند و با نویسندگان ایران و نحوه نگارش آنها آشنا می‌شود، تقاضا ادامه همکاری دارد. مثلاً هیچ‌وقت آن ناشر ارمنستانی نمی‌توانست کتاب «زیبا صدایم کن» اثر فرهاد حسن‌زاده را چاپ کند. اما طرح گرنت و آن مبلغ اندکی که ما به آنها دادیم شاید توانست این کتاب را به نتیجه برساند که کتاب برود به ارمنستان و الان ناشران ارمنی درخواست کتاب‌های دیگری کنند.یا مثال دیگر اینکه از 14 کتاب ناشران ترکیه‌ای در سال 2018 حمایت کردیم و الان درخواست‌های بیشتری هم انجام می‌شود. در کشورهای عربی هم وضعیت همین‌طور است و در سوریه و لبنان از طریق آژانس ادبی «تماس» این اتفاق می‌افتد.

وی عنوان کرد: در همین شرایط اقتصادی که کشور با آن مواجه است آمادگی کامل داریم که از ناشران قوی و متوسط به بالا در کشورهای عربی که خواهان ترجمه کتاب‌های ایرانی در زمینه ادبیات داستانی و غیرداستانی و ژانرهایی که آیین‌نامه به ما اجازه می‌دهد، حمایت کنیم. حمایت طرح به این شرط است که توانایی توزیع کتاب ناشران خارجی برای ما اثبات شود. مثلاً آن ناشر نگوید که من 50 یا 100 نسخه منتشر می‌کنم و مبلغ یک هزار یورو می‌گیرم. داوران ما این‌قدر توانمند هستند که از روی مشخصات و کلاً شرایط و رزومه ناشر خارجی متوجه شوند این ناشر توانایی توزیع این نوع کتاب را دارد یا ندارد.

دبیر طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایرانی (گرنت) در ادامه افزود: ما آمادگی داریم تا با هر ناشر عربی که بتواند سیاست‌ها و معیارهای ما را رعایت کند، همکاری کنیم؛ تا از طریق این حمایت کتاب‌های ایران وارد بازار کشورهای عرب زبان شود.

فریدونی با اشاره به این نکته که طرح گرنت فقط با ناشران خارجی سروکار دارد، توضیح داد: ما با ناشران ایرانی سروکار نداریم چون کتاب فارسی در ایران مجوز وزارت ارشاد را گرفته و چاپ شده است. بیشترین زمان و انرژی داوری در روند بررسی‌های ما به توانایی توزیع کتاب و اعتبار ناشر خارجی اختصاص می‌یابد. در این فرآیند هم اگر کتاب صرفاً ترجمه و چاپ شود اهداف گرنت تأمین نمی‌شود. پس باید حتماً اثر به بازار کتاب برسد؛ یعنی در کتاب‌فروشی و در دسترس کتابخوان‌ها قرار بگیرد. نه اینکه هدیه داده شود؛ بلکه حتماً باید در سیستم فروش کتاب در کشور مقصد قرار گیرد.

انتهای پیام/4028/پ