نوکیسگی و ارزش‌هایی که رنگ می‌بازند
احمد پورنجاتی در روزنامه اعتماد نوشت: نوکیسگی نمایش دارایی و برخورداری از ثروت است و تظاهر به این دارایی به هرقیمتی. پدیده‌ای که شاید بررسی میدانی مشخصی درباره آن صورت نگرفته و با آمارها نمی‌توانیم بگوییم که شاخص آن افزایش پیدا کرده، اما با اتکا به آنچه در جامعه می‌بینیم؛ اصل وقوع آن غیرقابل انکار است.
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، در ادامه این یادداشت آمده‌است: این پدیده در برهه‌های مختلف زمانی، گریبان جامعه ایرانی را گرفته و حالا این روزها دوباره به جامعه بازگشته است. جامعه‌ای که در سال‌های اخیر تحت فشارهای مختلف اجتماعی و اقتصادی بوده و بخشی از آن به این نتیجه رسیده که بهتر است با گزافه‌گویی درباره سطح دارایی و نمایش برخورداری از ثروت، زندگی خود را به شکل غیرواقعی به نمایش بگذارد. نوکیسگان با این نوع چهره‌نمایی و رفتار در فضای اجتماعی، احساس می‌کنند که به مطلوب‌های خود رسیده‌اند و می‌توانند برداشت‌های سودجویانه خود را داشته باشند. اینچنین است که فراگیری نوکیسگی، پدیده‌ای بسیار خطرناک و نگران‌کننده است. این فراگیری می‌تواند از نظر فرهنگی تاثیرات مخربی داشته باشد و اخلاق اجتماعی را تغییر دهد. چون به شکل اپیدمیک بر اقشار مختلف جامعه تاثیر می‌گذارد و شبیه یک ویروس منتشر و باعث می‌شود بعد از مدتی به جای ارزش‌های واقعی، بخشی از جامعه با اتکا به ارزش‌های غیرواقعی و حتی دروغین، امور زندگی خود را پیش ببرند و ارزش‌های غیرواقعی به جای ارزش‌های واقعی بنشیند.
با فراگیری چنین راه و روشی در زندگی مردم، بعد از مدتی راه و روش و سیمای اکثر زندگی‌ها شبیه به یکدیگر می‌شود و توانمندی معیشتی نه براساس واقعیت که براساس آنچه نوکیسگی باب کرده خود را نشان می‌دهد. و از آنجایی که این مدل رفتار هیچ حد و مرزی و ترمزی هم برای آن وجود ندارد، مردم در یک مبارزه اجتماعی با سوژه خودنمایی غیرواقعی قرار می‌گیرند که آسیب‌رسان و مشکل‌زاست. اتفاق بی‌سامانی که به تعبیر دقیق‌تر اغتشاش در الگوی مطلوب زندگی تعریف می‌شود و بهم‌ریختگی در ساختار طبیعی لایه‌های اجتماعی. در پیدایش چنین پدیده‌ای، دو عامل مهم وجود دارد؛ نخستین عامل همان جنبه شخصی و فردی و روانشناسی اجتماعی افراد است و عامل دوم، سیاست‌های مدیریتی. در ١٠سال گذشته، سیاست‌های مدیریتی به سمت حذف طبقه متوسط جامعه و ایجاد طبقاتی با اسامی تازه پیش رفته.
دولت نهم و دهم با تصمیمات مدیریتی که تاثیرناخوشایند در اجتماع گذاشته در ایجاد این نوکیسگی بسیار موثر بوده؛ مثلا در بحث یارانه‌ها با پرداخت نقدی و مستقیم پول به مردم، الگوی زندگی‌ای را ایجاد کرد که پایدار نبود. این مدیریت حفره‌هایی پر از خلأ در زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم ایجاد کرد و به جای تامین عدالت، تنظیم روابط اقتصادی و اجتماعی و ایجاد فرصت‌های برابر، نوعی اغتشاش در طبقات اجتماعی را به وجود آورد. از طرف دیگر در امتداد همین مدیریت، مردم در مواجهه با اتفاق‌هایی مثل یک‌شبه ثروتمند شدن و پول بادآورده به دست آوردن، قرار گرفتند و دیدند که عده‌ای می‌توانند در اثر تغییرات اجتماعی و اقتصادی و استفاده از خلأ ایجاد شده، ناگهان یک‌شبه از لایه‌ای به لایه دیگر حرکت کنند و زندگی آنها زیر و رو شود. نقش رسانه‌های جمعی هم در ایجاد چنین پدیده‌ای کمرنگ نبود.
رسانه‌های جمعی، به خصوص رسانه ملی که بزرگ‌ترین رسانه است، به جای نمایش تصویر درست از زندگی سالم و واقعی، نه تنها در مقابله با این پدیده حرکتی نکرد که حتی با گذشتن از آن، به فراگیری آن دامن زد. در رسانه‌های ما، چه در برنامه‌های تولیدی و چه در برنامه‌های خبری، به این موضوع پرداخته نشد که در یک نظام سالم اقتصادی، زندگی سالم اقتصادی حاصل تلاش شرافتمندانه است و رفتارهای غیرشرافتمندانه ناپسند است. به این ترتیب جریان نوکیسگی این فرصت را پیدا کرد تا در جامعه گسترش پیدا کند و تبدیل به پدیده چندوجهی شود که فرهنگ، اجتماع، اقتصاد و تمام زمینه‌های دیگر را تحت‌تاثیر خود قرار دهد.
حالا و در این شرایط، مبارزه با نوکیسگی هم کاری به مراتب سخت و پیچیده است و نوکیسگان به همین راحتی، درمان نمی‌شوند؛ چون کسی که با خود فکر می‌کند موفق به تغییر طبقه شده و این تغییر را غیرواقعی نمی‌داند، با هر برخوردی احساس تضعیف حق می‌کند و مقابل آن می‌ایستد. اینچنین است که باید قبل از هر هجوم و تخطئه‌ای نسبت به نوکیسگان، عوامل اصلی ایجاد نوکیسگی را از بین ببریم و اجازه رشد آن را ندهیم. باید در سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی، شایسته‌سالاری را دنبال کنیم و فرصت‌های عادلانه را برای جامعه پیش بیاوریم. باید در تمام جنبه‌های مدیریتی این شایسته‌سالاری را همراه با انضباط گسترش دهیم تا به‌طور طبیعی جامعه به سمت شایسته‌سالاری و ارزش‌های واقعی پیش رفته و زمینه‌های این بیماری از بین برود و عدالت و ایجاد فرصت‌های عادلانه در همه حوزه‌ها یک مطالبه ملی باشد. پدیده نوکیسگی، بیماری خطرناکی برای جامعه است و گسترش آن به نفع هیچ‌کس نیست.
انتهای پیام/
