دستمال کاغذی چطور اختراع شد؟

به گزارش گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، روز ۱۴ اوت سال ۱۸۹۴ میلادی صاحب یک کارخانه کاغذسازی به نام گوت‌لوب کروم (Gottlob Krum) کاغذ بسیار نازکی را که برای نرم و لطیف شدن به گلسیرین آغشته شده بود، به عنوان اولین دستمال کاغذی به ثبت رساند. این اختراع با شماره ۸۱۰۹۴ در سازمان ثبت اسناد شهر گوپینگن واقع در نزدیکی اشتوتگارت به ثبت رسید.

گوت‌لوب کروم معتقد بود که استفاده از دستمال کاغذی می‌تواند در افزایش بهداشت و جلوگیری از بیماری‌های مسری کمک کند. اختراع این دستمال کاغذی در گوپینگن و منطقه‌ای که قوم شوابن در آن زندگی می‌کنند و امروز به نام ایالت بادن‌ووتنبرگ شناخته می‌شود، با استقبال روبه‌رو نشد.

شوابن‌ها مردمانی بسیار کوشا هستند و بیشترین اختراعات و نوآوری‌ها در آلمان هر سال از این منطقه به ثبت می‌رسد. شهرت دیگر شوابن‌ها، صرفه‌جویی و قناعت آنهاست. در آن زمان دستمالی که پس از مصرف دور انداخته شود، با فرهنگ صرفه‌جویی آنها همخوانی نداشت و به همین دلیل هم مورد استقبال قرار نگرفت.

از سال ۱۹۲۴ شرکت آمریکایی کیمبرلی – کلارک دستمال کاغذی کلینکس را وارد بازار کرد که از سلولوز پنبه تولید شده بود. شرکت کیمبرلی – کلارک در جنگ جهانی اول از سلولوز پنبه در تولید باند پانسمان نیز استفاده کرده بود. این باندها از یک سو دارای استقامت هستند و به‌سختی پاره می‌شوند و از سوی دیگر خاصیت جذب مایعات را دارند.

نوآوری کلینکس در سال ۱۹۲۹ با ارائه این جعبه‌ها که با بیرون کشیدن یک دستمال کاغذی، دستمال بعدی بیرون می‌آید، با موفقیت و استقبال زیادی روبه‌رو شد. کلینکس بیشتر در بازارهای آمریکایی و آسیایی شناخته شده است.

کلینکس اولین مارک دستمال کاغذی بود که وارد ایران شد و جای خود را در زندگی مردم باز کرد. در ایران واژه کلینکس مترادف با دستمال کاغذی است. برای نگهداری آن جعبه‌های گران‌های قیمت دست ساز و یا روکش‌های دست‌باف ساخته می‌شود.

35 سال پس از اختراع دستمال کاغذی توسط گوت‌لوب کروم، در روز ۲۹ ژانویه سال ۱۹۲۹ کارخانه کاغذسازی نورنبرگ کالایی را با شماره ۴۰۷۷۵۲ در اداره ثبت اسناد رایش با نام تمپو (Tempo) به ثبت رساند.

درحالی که کلینکس در بازارهای آمریکایی و آسیایی شناخته شده است، دستمال کاغذی تمپو در کشورهای اروپایی جایگاه ویژه‌ای دارد و شناخته شده است. کارخانه کاغذسازی نورنبرگ از سال ۱۹۳۵ تا سال ۱۹۹۴ در مالکیت خانواده شیکه‌دانس بود. البته نام این خانواده ثروتمند بیشتر با کاتالوگ مد و فروشگاه‌های Quelle شناخته شده است.

بعد از تمپو، محصول کارخانجات کاغذسازی مانهایم که با نام سافتیس (Softis) به بازار عرضه می‌شد، بخش دیگری از بازار اروپا را در اختیار داشت.

در سال ۱۹۹۴ شرکت آمریکایی Procter & Gamble کارخانه کاغذسازی نورنبرگ و تولید دستمال کاغذی تمبو را خریداری کرد ولی در سال ۲۰۰۷ به شرکت سوئدی SCA فروخت. این شرکت که قبلا کارخانه سافتیس را هم خریده بود مجبور شد به دلیل قانون ضد انحصار کارخانه سافتیس را به یک شرکت ایتالیایی بفروشد.

از سال‌های ۱۹۶۰ میلادی در کنار سه مارک مهم کلینکس، تمپو و سافتیس، تولیدات کوچک‌تر دستمال کاغذی ‌با نام‌های دیگری هم وارد بازار شده‌اند که به لحاظ کیفیت کمتر می‌توانند با این مارک‌های قدیمی رقابت داشته باشند.

بعد از سال ۱۷۳۳ و با اختراع دستگاه‌های نخ ریسی و پارچه بافی، قیمت تولید پارچه نیز به تدریج کاهش یافت و تولید انبوه باعث شد تا دستمال دیگر به‌عنوان کالای لوکس مختص اشراف نباشد. با ورود دستمال کاغذی در قرن بیستم به جوامع بشری، اکنون کمتر از ۱۰ درصد مردم از دستمال پارچه‌ای استفاده می‌کنند.

گزارش: نسترن صائبی