دولت فراخوان هوش مصنوعی برای آب، انرژی و امداد را اعلام کرد

حسین افشین،‌ در این نشست که در ساختمان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برگزار شد،‌ با اشاره به تمرکز دولت بر توسعه زیر ساخت و کاربردی‌سازی هوش‌مصنوعی،  تاکید کرد که هدف اصلی، ایجاد راه‌حل‌های عملیاتی برای دستگاه‌های اجرایی است که بتوانند در کوتاه‌ترین زمان و با هزینه بهینه،‌ بهره‌وری، ایمنی و کیفیت خدمات را افزایش دهند. در این فراخوان که تا پایان مهر‌ماه تمدید شده است، تنها پروژه‌هایی پذیرفته می‌شوند که داده‌های اولیه آنها موجود باشد و همکاری یک شرکت دانش‌بنیان با یک شخصیت حقوقی متخصص در حوزه مرتبط ( مانند دانشگاه یا اندیشکده) را در برمی‌گیرد.

تمرکز بر توسعه زیرساخت و کاربردی‌سازی هوش مصنوعی

حسین افشین، معاون علمی ریاست جمهوری، توسعه زیرساخت و کاربردی‌سازی را از اهداف معاونت دانست و گفت: تمرکز ما از این پس بر این دو بخش خواهد بود؛ همانطور که قول داده بودیم، شروع فراخوان‌ها از مهرماه انجام می‌شود. اولین فراخوان ما در زمینه کاربردی‌سازی برای مسائل کلان کشور در مهرماه است و فراخوان بعدی احتمالاً در اواخر آذر یا اوایل دی ماه و فراخوان پایانی نیز در اواخر بهمن ماه برگزار خواهد شد. در مجموع سه فراخوان را پیش‌بینی کرده‌ایم.

وی به مزیت‌های استفاده از هوش‌مصنوعی در این سه حوزه اشاره کرد و ادامه داد: هدف ما ایجاد فضایی برای کاربردی‌سازی هوش مصنوعی به‌گونه‌ای است که بتواند مورد استفاده دستگاه‌های دولتی قرار گیرد چراکه ما به دنبال آسان‌سازی فرآیند‌ها هستیم. به عنوان مثال، اگر قرار بود یک پروژه هوش مصنوعی چند ماه یا یک سال طول بکشد، اکنون با استفاده از چت‌بات‌ها می‌توان در عرض یک یا دو روز و با هزینه بسیار پایین‌تر آن را ایجاد کرد.

به گفته حسین افشین،‌هدف از فراخوان ایجاد فضایی برای کاربردی‌سازی هوش مصنوعی بطوری که بتواند مورد استفاده دستگاه‌های دولتی قرار گیرد،‌است

افشین در خصوص پلتفرم جدید می‌گوید: سکو ملی که ایجاد کرده‌ایم، به گونه‌ای طراحی شده که دسترسی همگانی را فراهم کند. این سکو برای تمامی افراد، از کسانی که هیچ اطلاعی از علم هوش مصنوعی ندارند تا متخصصان این حوزه، قابلیت استفاده دارد. این سکو به صورت تولباکس (جعبه ابزار) در اختیار همه قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به قابلیت‌های پلتفرم جدید، افزود: نکته دوم این است که این سکو ملی قابلیت نصب روی سیستم‌های لوکال (محلی) را دارد و الزام است که حتماً از این سکو استفاده شود، زیرا در غیر این صورت هزینه‌ها چندین برابر افزایش می‌یابد، اما اگر شما نیاز به حفاظت از داده‌های خود دارید و می‌خواهید استوریج (فضای ذخیره‌سازی) شما به صورت لوکال و تحت نظارت خودتان باشد، این امکان وجود دارد. سیستم روی شبکه شما نصب شده و در اختیارتان قرار می‌گیرد، به شرطی که زیرساخت لازم را فراهم کنید، این شرایط این امکان پذیر است، اما باید استاندارد‌های لازم رعایت شود. در غیر این صورت، ممکن است یک پوسته (لایه) حفاظتی روی مدل قرار دهید که فقط خودتان احساس امنیت کنید، در حالی که تحلیل واقعی صورت نگیرد.

معاون علمی ریاست جمهوری به ویژگی‌های دیگر این پلتفرم اشاره کرد وادامه داد: مسائل امنیتی این سکو در شورای عالی فضای مجازی طی شده است. این سیستم حتی در صورت قطع اینترنت نیز قابل استفاده است و اصلاً نیاز به اتصال به اینترنت ندارد. هیچ شبکه‌ای از لحاظ حفاظتی ایمن‌تر از این سیستم برای محافظت از داده‌ها نیست و اگر بخواهید استوریج به صورت لوکال و تحت نظارت و کنترل خودتان باشد، این مسئله دوم است که قابل حل است و هیچ پیچیدگی ندارد.

وی با بیان اینکه افراد از محفوظ بودن اطلاعات امنیتی خود در این پلتفرم مطمئن باشند، گفت: درخواست من این است که در این موارد تعامل ایجاد شود. ممکن است برخی از دوستانی که با ما قرارداد می‌بندند، بگویند که وزارتخانه‌شان امکان استفاده از سرویس‌های ابری استاندارد و سندباکس‌های (محیط‌های آزمایشی امن) بدون باگ، سالم و استاندارد را می‌خواهد و ما نیز مطمئن می‌شویم که تمام مسائل ایمنی در این قسمت رعایت شده است. کسانی که از این سکو استفاده می‌کنند، می‌توانند مطمئن باشند که داده‌هایشان در امنیت کامل است. اگر داده محرمانه است، می‌تواند روی سیستم لوکال پردازش شود و اگر داده غیرمحرمانه است، می‌تواند از زیرساخت ما استفاده کند.

شرایط و زمان‌بندی فراخوان‌ها

حسین افشین به مهلت شرکت در این فراخوان اشاره کرد وتاکید کرد: مهلت این فراخوان بدون تمدید خواهد بود. دوستان فرمودند اجازه دهید باز باشد، اما ما می‌خواهیم محدود باشد. ما حتی برای یک ماه هم تمدید نمی‌کنیم، زیرا می‌خواهیم به فراخوان بعدی برسیم. دلیلی ندارد که همه فراخوان‌ها پر شود، ممکن است ما فقط دو یا سه قرارداد منعقد کنیم، هیچ اشکالی ندارد، اما شرط اصلی رعایت زمان است.

اگر پروژه‌ای که باید در شش ماه انجام شود، چهار سال طول بکشد، حتی اگر کامل هم باشد،‌ دیگر کارایی نخواهد داشت

وی افزود: به عنوان دولت، خریدار محصولات هستیم و با وزارت نیرو، وزارت نفت یا مجموعه هلال احمر فرقی نداریم؛ ما یک دولت خریدار هستیم و محصول نهایی را در اختیار واحدی که نیاز دارد قرار می‌دهیم، اما نحوه خریداری ما به این صورت است که «تسهیلات بلاعوض» ارائه می‌دهیم.

افشین به شرایط بلاعوض شدن اشاره کرد و افزود: طرح باید موفق باشد و استاندارد‌های تعیین‌شده ما را داشته باشد. با این شرط، تسهیلات بلاعوض می‌شود. ما نمی‌خواهیم با ضمانت‌های پیچیده، فرآیند را طولانی کنیم. از چک یا سفته بانکی استفاده نمی‌کنیم و نمی‌گوییم ضمانت‌نامه ملکی بیاورید، زیرا این کار زمان‌بر است. اگر می‌خواستیم، می‌توانستیم شرط کنیم که هر کس می‌تواند ضمانت ملکی بیاورد تا قرارداد ببندیم، اما این کار را نمی‌کنیم. ما می‌گوییم تسهیلات داده می‌شود، اما به شرط موفقیت.

افشین انجام پروژه‌ها در زمان مقرر شده را از فاکتور‌های موفقیت دانست و گفت: از روزی که من آمده‌ام، بر روی این موضوع تأکید دارم که یک زمان مشخص برای پروژه‌ها باید تعیین شود. اگر پروژه در زمان خودش تحویل داده نشود، از دید ما موفق نیست. اگر گفتیم شش ماه باید تحویل داده شود، باید سر موعود به نتیجه برسد و اگر تاخیر مجاز داشته باشد، دوستان ما بررسی می‌کنند و در صورت موجه بودن، آن را می‌پذیرند. اما اگر غیر از این باشد، پروژه پذیرفته نمی‌شود. شرط موفقیت «زمان» است. زیرا «عدم النفع» ناشی از تاخیر برای ما بسیار مهم است.  گاهی در پروژه‌ها فکر می‌کنیم اگر زمان رعایت نشود، اما پروژه انجام شده باشد، مشکلی نیست. اما اگر پروژه‌ای که باید در شش ماه انجام شود، چهار سال طول بکشد، دیگر کارایی نخواهد داشت.

الزامات و معیار‌های پذیرش پروژه‌ها

معاون علمی رئیس جمهوری لازمه پذیرش پروژه‌ها در این فراخوان را آماده بودن حداقل داده‌های اولیه دانست و تاکید کرد: اگر شما یک پروژه در فضای خام طراحی کنید و بعد بگویید باید بروید سنسور نصب کنید، این پروژه بلافاصله رد می‌شود. پروژه‌ای که ما می‌خواهیم در حوزه انرژی، آب و امداد و نجات انجام شود، باید حداقل داده‌های اولیه آن موجود باشد. اینطور نباشد که بگویید می‌خواهیم داده‌های آب را بگیریم و لازم است کنترل آب تمام خانه‌ها هوشمند شود. این پروژه خیلی خوبی است، اما چه کسی پروژه کنترل هوشمند آب تمام خانه‌ها را انجام می‌دهد؟ پروژه‌ای می‌تواند مورد پذیرش قرار گیرد که فرد متقاضی «شناخت لازم» نسبت به آن محیط را داشته باشد.

وی ادامه داد: به همین دلیل عنوان کردیم باید دو شرکت وجود داشته باشد؛ یک شرکت متخصص در حوزه هوش مصنوعی و یک شرکت متخصص در حوزه مربوطه (مثلاً آب، انرژی یا امداد و نجات). شرکت دوم می‌تواند یک شرکت مشاور، یک اندیشکده یا یک دانشگاه (حتماً باید شخصیت حقوقی باشد چراکه شخص حقیقی قابل قبول نیست) باشد. از بین این دو، شرکتی هم که ما با آن قرارداد می‌بندیم حتماً باید «شرکت دانش‌بنیان» باشد.

به گفته معاون علمی ریاست جمهوری، باید در کشور مرسوم شود که اگر پروژه‌ای دیر شد، فرد مسئول باید با شرمندگی تمام مسئولیت آن را بپذیرد از مردم عذرخواهی کند؛ باید فرهنگ اتمام پروژه در زمان مقرر را در کشور نهادیه شود

معاون علمی رئیس جمهوری،‌ خاطرنشان کرد:شرکت دانش‌بنیانی که طرف قرار داد ماست،‌ باید یا حوزه AI  یا در یکی از حوزه تخصصی، متخصص باشد. دقت کنید، نمی‌شود یک شرکت دانش‌بنیان که در ساخت یک قطعه سنسور خاص (مثلاً سنسور دمایی برای کوره‌ها یا نیروگاه) تخصص دارد، بگوید که در این حوزه متخصص است. منظور ما شرکتی است که روی «کلان‌مسئله» و نه روی یک جزء کوچک، تسلط داشته باشد. البته اگر آن شرکت بتواند ثابت کند که تیمی دارد که توانایی فنی لازم برای انجام پروژه را دارد، ممکن است مورد بررسی قرار گیرد، اما در نهایت ما بر اساس پروپوزال مشخص قضاوت می‌کنیم.

نحوه انعقاد قرارداد

وی به چگونگی عقد قرارداد اشاره کرد و گفت: قرارداد را با شرکت دانش‌بنیان می‌بندیم. به محض انعقاد قرارداد، شرکت دانش‌بنیان یک هفته فرصت دارد که قرارداد جداگانه‌ای ذیل همین قرداد با آن شخصیت حقوقی دوم، منعقد کند و آن را به ما ارائه دهد تا پرونده تکمیل و پروژه آغاز شود. اگر بعد از یک هفته این قرارداد ارائه نشود، قرارداد اصلی منتفی می‌شود.

افشین افزود: به قرارداد فرعی (بین شرکت دانش‌بنیان و شخص ثالث) توجهی نمی‌کنیم. تعهد اصلی بر عهده شرکت دانش‌بنیانی است که با ما قرارداد بسته است. اگر آن شرکت حقوقی دوم زمان را رعایت نکرده باشد، مسئولیتش با شرکت دانش‌بنیان است چراکه از جانب ما به شرکت دانش‌بنیان گفته نشده است که حتماً با فلان شرکت یا دانشگاه قرارداد ببندد؛ انتخاب خودشان بوده است؛ بنابراین شرط موفقیت و اتمام به موقع پروژه برای ما بسیار مهم است و متعهد اصلی، شرکت دانش‌بنیان خواهد بود.

تعامل با وزارتخانه‌ها و اولویت‌بندی پروژه‌ها

معاون رئیس جمهوری، از برگزاری نشست‌های همفکری بین شرکت‌های متقاضی شرکت در این فراخوان خبر داد و گفت: قبل از این فراخوان، یک جلسه جداگانه مختص هر ستاد برگزار خواهد شد. در آن جلسه بنده حضور نخواهم داشت، اما نمایندگان وزارت نیرو و دوستان من حضور دارند. شرکت‌هایی که می‌خواهند برای مثال در حوزه آب شرکت کنند، می‌آیند و با کارشناسان تبادل نظر می‌کنند و به اتفاق یکدیگر اطلاعاتی را کسب می‌کنند. این کار حدود ده روز دیگر انجام می‌شود تا شما بتوانید پروپوزال خود را متمرکزتر کنید.

افشین تاکید کرد: سه مجموعه (آب، انرژی، امداد و نجات)، حوزه‌هایی هستند که قطعاً تعامل خوبی با شما خواهند داشت. می‌توانستیم حوزه‌های دیگری را نیز اولویت قرار دهیم، اما شاید آن دستگاه‌ها هنوز نیاز خود را احساس نکرده‌اند. جمع‌بندی ما این است که این سه دستگاه (وزارت نیرو، وزارت نفت، هلال احمر) علاقه‌مند و پیشرو در این حوزه هستند و باتوجه به رغبت بالای این سه حوزه، فکر می‌کنم بتوانیم تا قبل از عید حداقل سه تا چهار محصول خوب به نتیجه برسانیم.

ما آمده‌ایم که بگوییم «ما بازار شما هستیم» و آمادگی داریم هر محصولی که بتواند به بهره‌وری کمک کند، توزیع انرژی را بهبود بخشد، به امدادرسانی کمک کند، هزینه‌ها را کاهش دهد و کیفیت یا ایمنی را بالا ببرد، از آن استقبال کنیم

معاون علمی ریاست جمهوری خطاب به حاضرین گفت: درخواست می‌کنم وقتی پروژه‌ها را انتخاب می‌کنید، به این قید نیز توجه کنید؛ هر پروژه‌ای که زودتر به جمع‌بندی برسد، اولویت بالاتری دارد. ما گفتیم حداکثر زمان پروژه ۱۲ ماه است، اما هر پروژه‌ای که زمان کمتر و اثربخشی بیشتری داشته باشد، در اولویت قرار می‌گیرد. ده پروژه را به ترتیب اولویت انتخاب می‌کنیم. اگر دو پروژه با اولویت یکسان وجود داشته باشد، پروژه‌ای که زمان کمتری می‌برد (مثلاً شش ماه در مقابل یک سال) اولویت می‌یابد.

وی خطاب به افراد حاضر گفت: در انتخاب پروژه تنها به نوشته‌های موجود محدود نباشید، این متن راصرفا جهت شفاف سازی موضوعات با همکاری کارشناسان تنظیم شده است، اما اگر موضوعی باشد که شما فکر می‌کنید می‌تواند بهره‌وری بیشتری ایجاد کند و داده‌هایش موجود باشد، قطعاً از آن استقبال می‌کنیم. به این دلیل که یک ایده در پروپوزال اولیه ما نیست، آن را رد نمی‌کنیم و از ایده‌های جدیدی که در چارچوب تعریف شده باشند، استقبال می‌کنیم.

افشین در پایان با بیان اینکه ما آمده‌ایم که بگوییم «ما بازار شما هستیم»، اظهار کرد: آمادگی این را داریم هر محصولی که در موضوعات مربوط به کشور می‌تواند به بهره‌وری کمک کند، توزیع انرژی را بهبود بخشد، به امدادرسانی کمک کند، هزینه‌ها را کاهش دهد ئ کیفیت را افزایش دهد یا ایمنی را بالا ببرد، از آن استقبال کنیم. حوزه‌های بعدی را نیز سعی می‌کنیم به زودی اعلام کنیم.