واکنش سازنده دستگاه توموگرافی به قطع درختان خیابان ولیعصر/ درختان کهنسال را قطع نکنید؛ این تکنولوژی، آنها را سرپا نگه می‌دارد

علی بختیار، خبرنگار خبرگزاری آنا، کرج- چندی پیش تفاهم‌نامه‌ای در راستای طرح توموگرافی درختان سرپای شهرستان کرج بین دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج و شهرداری کرج منعقد شد. در قالب این تفاهم‌نامه به منظور جلوگیری و کاهش خسارات ناشی از سقوط درختان در تندباد‌ها، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج برای حفظ امنیت شهروندان و شناسایی درختان پوسیده به بررسی وضعیت درختان شهر کرج از نظر پوسیدگی و خطر سقوط پرداخت.

روح‌نیا در این راستا در گفت‌وگویی با خبرنگار خبرگزاری آنا در کرج به معرفی بیشتر این تکنولوژی و روند کارکرد دستگاه آن پرداخته است.

* ایده ساخت و طراحی این دستگاه چه بود؟

- ایده آغاز کار در این زمینه از ۱۳ سال پیش آغاز شد که به عنوان تحقیق، این طرح را در دوره دکتری با مشورت استادان راهنمای فرانسوی خود مطرح کردم و با توجه به اینکه طرح‌های مشابهی برای آسیب‌شناسی در رشته‌هایی مانند علوم پزشکی، علوم ساختمانی و سازه‌ای، علوم صنعتی مانند لوله‌های گاز و.... وجود دارد و نیز با توجه به اینکه درخت به عنوان یک موجود زنده همواره مورد توجه ویژه بوده است؛ کار روی طرح مورد توجه قرار گرفت.

*عملکرد دستگاه توموگرافی درختان چیست؟

- با این دستگاه دقیقا می‌توان گفت که این درخت با چه سرعت بادی و در چه جهتی امکان سقوط دارد. از سوی دیگر به دلیل تکنولوژی به کار رفته در این دستگاه توموگرافی و بهره‌گیری از تکنیک آزمون غیرمخرب ارتعاش که بدون آسیب دیدگی درخت، میزان پوسیدگی آن را مشخص می‌کند، اجرای این طرح از نظر حفظ محیط زیست نیز بسیار حائز اهمیت است. این طرح تحقیقاتی یک طرح بسیار نوین در زمره آزمایش‌های غیرمخرب NDT محسوب می‌شود، البته طرح‌هایی از این دست دارای نتایج ارزشمند و طولانی مدت هستند و فواید بسیار آن در طول زمان بیشتر مشخص می‌شود.

* اساس کار این دستگاه چیست؟

- اساس کار با سرعت صوت سر و کار دارد که چون صدا در محیط پیوسته با سرعت بیشتری حرکت کرده و در محیط‌های ناپیوسته (پوسیده) کمتر است، با اندازه گیری سرعت صوت می‌توان به سالم بودن یا پوسیده بودن درخت پی برد.

در این دستگاه از تعدادی سنسورهای پیزوالکتریک که نوسان را به برق و برق را به نوسان تبدیل می‌کنند، استفاده شده است. این سنسور‌ها با مختصات خاصی دور درخت چیده می‌شود و با میکروکرنومتر (که زمان سنجی با دقت میکروثانیه است)، زمان عبور را ثبت کرده و مختصاتی را به دست می‌دهد که از روی مختصات نصب نمونه‌ها و سرعت صوت تصویر مقطع درخت بازسازی می‌شود.

* لزوم استفاده از این دستگاه در چه مواردی بیشتر است؟

- به طور کلی درختان در طول حیات خود تحت تاثیر عواملی همچون آفات، بیماری‌ها و وزن خود هستند. این آفات و بیماری‌ها و تمایل وزنی باعث پوسیدگی و تمایل به سقوط بر اثر کج شدن در درخت می‌شوند که در زمستان‌ها با اضافه شدن بار برف و سرعت باد احتمال سقوط درختان، به‌ویژه برای درختان پوسیده افزایش می‌یابد و با توجه به اینکه بسیاری از پوسیدگی‌های درختان از داخل تنه صورت می‌گیرد و از بیرون قابل مشاهده و پیش بینی نیست، در اثر وزش بادهای شدید سقوط کرده و خطرات جانی و مالی را برای شهروندان به دنبال دارد، بنابراین با انجام آزمایش‌های لازم به وسیله این دستگاه می‌توان علاوه بر پیش بینی و پیشگیری از سقوط درختان به انجام اقدامات کنترل کننده در این زمینه پرداخت و به همین دلیل است که اجرای این طرح برای حفظ امنیت شهروندان و نگهداری از فضای سبز شهر‌ها بسیار مهم است.

با تاکید بر اهمیت حفظ درختان به عنوان فاکتور مهمی در منابع طبیعی و زیست محیطی لازم می‌دانم بیان کنم که با این دستگاه حتی می‌توان محل و یا آغاز پوسیدگی داخلی درختان را تشخیص داد و با استفاده از درمان‌های گیاه پزشکی و یا نصب قیم‌های لازم در مناطق مشخصی از درخت از این موجود گرانبهای طبیعی حفاظت کرد.

*چه کسانی در این طرح شرکت دارند؟

- تیم توموگرافی درختان سرپا متشکل از یک متخصص جنگل‌شناس، مهندس الکترونیک، متخصص ریاضیات تصویر ساز، مهندس مکانیک و متخصص آزمایشات غیرمخرب است که ابتدا نمونه‌های درختی از سوی یک متخصص جنگل‌شناس معاینه شده و موارد مشکوک به پوسیدگی و آسیب را مشخص می‌کند سپس به وسیله تیم توموگرافی شده و نتایج آن به متخصص آزمایش‌های غیرمخرب اعلام شده و پس از تفسیر به مراجع ذی‌ربط برای اقدامات عملی اعلام می‌شود.

* با توجه به وجود چنین تکنولوژیی در کشور چرا اتفاقاتی مانند قطع درختان خیابان ولیعصر تهران را شاهد هستیم؟

- به عنوان کسی که جدای از رشته تحصیلی خود علاقه‌مند به محیط زیست بوده و برای درختان و منابع جنگلی ارزش خاصی قائلم، اظهار تاسف می‌کنم که با وجود اینکه چنین تکنولوژیی در کشور وجود دارد و یک تکنولوژی دانشگاهی و عملیاتی است، میزان آگاهی و کارکرد مسئولان اجرایی کشور از آن کافی نیست و با قطع درختان سالم خسارات جبران ناپذیری به محیط زیست و درختان وارد می‌کنند.

با مشاهده عکس‌ها و تصاویری که خبرگزاری‌ها از درختان قطع شده خیابان ولیعصر تهران منتشر کرده‌اند، ملاحظه می‌شود که متاسفانه بسیاری از این درختان سالم بوده و در صورت استفاده از این دستگاه از قطع بی‌مورد درختان جلوگیری می‌شد.

*آیا تا کنون طرح شما و با این تکنولوژی، در کشور اجرایی هم شده است؟

- بله با توجه به اینکه هزینه‌های توسعه و پیشرفت این تکنولوژی را اکنون شهرداری کرج متقبل شده است، طبق قراردادی که بین دانشگاه آزاد اسلامی کرج و شهرداری این شهرستان منعقد شده است طرح توموگرافی بیش از ۱۱۴ درخت کهنسال در این شهرستان در حال اجراست و تاکنون ۲ مرحله از این قرارداد انجام شده و در حال پیگیری مراحل اداری سومین بخش حسن انجام کار هستیم.

* در این زمینه چه سخنی با مسئولان دارید؟

- ضمن تشکر فراوان از دکتر بهروز میرزا رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز و دکتر ترکاشوند شهردار کلان شهر کرج که با حساسیت ویژه این عزیزان طرح تا به اینجا رسیده است، از تک تک همکارانم در اجرایی شدن این طرح قدردانی می‌کنم و نه فقط به مسئولان بلکه به همه دست اندرکاران اجرایی ذی‌ربط اعلام می‌کنم که اکنون تیم توموگرافی درختان سرپا در دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج آماده همکاری و عقد قرارداد با همه شهرداری‌ها و سازمان‌هایی است که در این خصوص احساس نیاز می‌کنند و علاوه بر آموزش نیروی انسانی و ارائه دستگاه با پشتیبانی سه ساله آنها را یاری خواهد کرد.

* در پایان صحبت خاصی دارید؟

- لازم است عرض کنم که من در ذیل تمام ایمیل‌هایی که می‌فرستم این جمله را به فارسی و انگلیسی درج می‌کنم که قبل از پرینت گرفتن به حفظ درختان فکر کنید و تا این حد برای حفظ محیط زیست خود را موظف می‌دانم و به طور کلی شعار من و همکارانم در دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج این است که «دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج با بهره گیری از تکنولوژی، درختان سرزمین پهناور ایران اسلامی را سرپا نگه می‌دارد» و با وجود این همه استعداد و پتانسیل در میان دانشجویان دانشگاه‌های سراسر کشور می‌توان از این پتانسیل در آموزش و یا اجرای این تکنولوژی به منظور اشتغال زایی و حفظ محیط زیست بهره فراوان برد. یادمان باشد حتی در صورت کاشت درختان جدید به جای درختان قطع شده، سال‌ها زمان لازم است – چیزی نزدیک به ۵۰ سال عمر درختان مظلوم خیابان ولی عصر تهران - تا خسارت ناشی از قطع یک درخت کهنسال در محیط زیست جبران شود.