زخم پوش‌های هوشمند راهکاری نوین برای بهبود زخم‌های مزمن

به گزارش خبرگزاری آنا؛ پلیمر‌های خود ترمیم شونده مواد هوشمندی هستند که پس از آسیب می‌توانند خود را ترمیم کرده و خواص اولیه خود را بازیابی کنند؛ این پلیمر‌ها سابقاً کاربرد‌های گسترده‌ای در صنایع ساختمانی و صنعتی داشته‌اند، اما در دو دهه اخیر این فناوری به یکی از علاقه‌مندی‌های پژوهشگران علوم پزشکی نیز تبدیل شده‌اند.

درحال حاضر پلیمر‌های ترمیم شونده در مهندسی بافت از جمله ترمیم استخوان، غضروف، پوست و حتی سیستم عصبی مرکزی مورد توجه هستند و چشم اندازی جدیدی را در این حوزه ایجاد کرده‌اند.

این فناوری همچنین نویددهنده تحولی بزرگ در طراحی حسگر‌های الکترونیکی پوست و درمان زخم‌های پیچیده است؛ پوست بزرگترین عضو بدن انسان است و با وجود اینکه همواره در حال نوسازی است، از کم آبی سایر بافت‌ها جلوگیری کرده و دمای بدن را حفظ می‌کند. با این حال می‌تواند به راحتی توسط نیرو‌های خارجی آسیب ببیند و یکپارچگی و عملکرد سایر بافت‌ها را نیز مختل کند.

هنگامی که آسیب پوستی رخ می‌دهد، یک سری از سلول‌ها و مولکول‌ها فعال می‌شوند تا به بهبود زخم کمک کنند. به طور مشخص هموستاز، التهاب، تکثیر و بازسازی چهار مرحله متوالی فرآیند بهبود زخم پوستی را تشکیل می‌دهند.

زخم‌های معمولی طبق این چهار مرحله ترمیم می‌شوند و می‌توانند ساختار و عملکرد اصلی را بدون بافت اسکار به طور کامل بازیابی کنند. اما زمانی که عوامل پاتولوژیک مانند عفونت، اثرات فشار موضعی، بیماری‌های متابولیک، نقص‌های عصبی، نارسایی عروقی، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی، کمبود‌های تغذیه‌ای و سن یا برخی عوامل خارجی مانند دما و رطوبت وجود داشته باشند، این زخم‌ها ممکن است، منحرف شوند و روند بهبود طبیعی، طی نشود و تبدیل به زخم‌های مزمن شوند؛ در این وضعیت زخم‌‏پوش‏های پیشرفته و هوشمند به کمک پزشکان معالج و بیماران می‌آیند.

به‌‏طور کلی می‏توان زخم‌پوش‌های پیشرفته و هوشمند را در دو دسته‏ کلی تشخیصی و تشخیصی پاسخگو دسته‏بندی کرد. هدف در دسته اول نظارت بر وضعیت زخم است و دسته‏ دوم علاوه بر نظارت و تشخیص وضعیت زخم در هر لحظه برای بهبود وضعیت زخم پاسخ مناسب ارائه می‌دهند.

در واقع این زخم پوش‌های پاسخگو به دلیل قابلیت شخصی سازی به طور خودکار تغییر در وضعیت زخم را حس کرده و دارو‌های مناسب را در زمان واقعی تجویز می‌کنند و امکان نظارت در لحظه متغیر‌های زخم مانند عفونت، تورم، گلوکز خون، pH و دما از طریق این زخم پوش‌ها فراهم می‌شود.

پانسمان نانو با ایجاد محیطی مطلوب به روند بهبودی سرعت می دهد

ابوالفضل میرزاپور برمکی؛ استادیار دانشکده علوم زیستی دانشگاه تربیت مدرس در این باره اظهار کرد: زخم پوش‌های نانویی، که از فناوری نانو در طراحی و فرمول‌بندی خود بهره می‌برند، در سال‌های اخیر به دلیل ظرفیتی که برای بهبود زخم دارند، توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند.

وی افزود: این پانسمان‌ها در مقیاس نانو مهندسی شده‌اند و خواص و عملکرد‌های منحصربه‌فردی را ارائه می‌کنند که می‌تواند نتایج درمانی را برای انواع مختلف زخم‌ها بهبود بخشد.

این دانش آموخته دکترای تخصصی نانوبیوتکنولوژی گفت: یکی از مزایای کلیدی پانسمان‌های زخم نانو، توانایی آنها در ایجاد یک محیط مطلوب برای تسریع بهبودی است؛ مواد نانومقیاس استفاده شده در این پانسمان‌ها می‌توانند ماتریکس خارج سلولی را تقلید کنند و داربستی را برای اتصال و تکثیر سلولی فراهم کنند.
وی ادامه داد: آنها نسبت سطح به حجم بالایی را ارائه می‌دهند، که دارورسانی کارآمد و برهم‌کنش‌های افزایش یافته با سلول‌های زخم را ممکن می‌سازد. علاوه بر این، پانسمان‌های نانو می‌توانند سطوح رطوبت، اکسیژن‌رسانی و تعادل شرایط قلیایی و اسیدی یا همان pH را در زخم تنظیم کنند و شرایط بهبودی بهینه را بهبود بخشند.

پیشگیری و درمان عفونت با خواص ضد میکروبی پانسمان نانو

میرزاپور برمکی همچنین اظهار کرد: پانسمان‌های زخم نانو نیز دارای خواص ضد میکروبی هستند که می‌تواند به پیشگیری و درمان عفونت زخم کمک کند. این نانوذرات می‌توانند به‌طور موثر باکتری‌ها را از بین ببرند و تشکیل بیوفیلم را کاهش دهند که اغلب یک چالش بزرگ در مدیریت زخم است.

وی با بیان اینکه پانسمان‌های زخم نانو دارای خواص و عملکرد‌های استثنایی هستند که می‌توانند مراقبت از زخم را متحول کنند، افزود: این پانسمان‌ها از طریق توانایی خود در ایجاد یک محیط بهینه، ارائه عوامل درمانی و جلوگیری از عفونت، مزایای قابل‌توجهی نسبت به پانسمان‌های سنتی دارند. آنها پتانسیل بهبود نتایج درمانی، کاهش عوارض و افزایش روند ترمیم زخم را دارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در ادامه گفت: علاوه بر این، مقرون به صرفه بودن پانسمان‌های زخم مبتنی بر فناوری نانو باید مورد توجه قرار گیرد. در حالی‌که نانومواد پتانسیل بالایی از خود نشان داده‌اند، فرآیند‌های تولید و ساخت آنها ممکن است در مقایسه با پانسمان‌های زخم معمولی پیچیده و گران باشد.

وی خاطرنشان کرد: یافتن راه‌هایی برای افزایش تولید و در دسترس‌تر و مقرون به صرفه‌تر کردن پانسمان‌های نانو برای استفاده گسترده ضروری است. با این‌حال، تحقیقات و توسعه بیشتر برای رفع نگرانی‌های ایمنی، بهینه سازی فرآیند‌های تولید و ارزیابی اثربخشی بلندمدت آنها مورد توجه باید باشد.