مگنت‌تراپی: در مرز علم و شبه‌علم

خبرگزاری آنا، محمدامین پورحسینقلی: چند وقت پیش، در میان صحبت‌های دوستانه با یکی از آشنایانم، از یک روش درمانی جدید به نام مگنت‌تراپی شنیدم. او از قدرت مغناطیس‌ها برای تسکین دردها و رفع خستگی حرف می‌زد. این درمان در واقع به شما پیشنهاد می‌دهد که برای از بین بردن دردهای بدن، به آهنربا اعتماد کنید و اجازه دهید آن‌ها انرژی‌های منفی را بیرون بکشند.

اما سوالی که ذهنم را مشغول کرد این بود: آیا واقعاً این سنگ‌های کوچک مغناطیسی می‌توانند کار خارق‌العاده‌ای انجام دهند، یا این هم یکی از همان درمان‌های جادویی و فانتزی است؟

بیشتر بخوانید

شبه‌علم در لباس علم؛ استفاده از اصطلاحات علمی با قصد فریب!

ما و آدم‌فضایی‌های باستان!/ آیا اجدادمان با فرازمینی‌ها چای می‌خوردند؟

ایمان به شبه‌علم؛ وقتی جهان روشن است، اما فقط برای "آن‌ها"

مگنت‌تراپی یک روش درمانی است که ادعا می‌کند می‌تواند از طریق میدان‌های مغناطیسی ضعیف، به درمان دردهای عضلانی و مفصلی کمک کند. ایده اصلی این است که مغناطیس‌ها با تغییر جریان خون و بهبود جریان انرژی در بدن، باعث کاهش درد و التیام سریع‌تر می‌شوند. در برخی کشورها (از جمله ایران)، این روش حتی در کنار فیزیوتراپی تجویز می‌شود، و طرفدارانش معتقدند که تأثیر آن فراتر از چیزی است که تصور می‌کنیم.

در نهایت، مگنت‌تراپی در مرزی بین علم و شبه‌علم قرار دارد. از یک سو، این روش وعده‌هایی می‌دهد که به نظر می‌رسد علمی باشند، اما شواهدی قوی و قطعی برای اثبات آن وجود ندارد. از سوی دیگر، برخی از مطالعات کوچک نشان داده‌اند که ممکن است به‌طور موقت مؤثر باشد و با تسکین روانی کمک کند.

با این حال مشکل از اینجا شروع می‌شود که هنوز شواهد علمی قوی و محکمی برای اثبات اثربخشی قطعی مگنت‌تراپی وجود ندارد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که ممکن است مگنت‌تراپی در تسکین موقت دردهای میگرن مؤثر باشد، اما این تأثیرات اغلب در حد تلقین یا همان اثر پلاسیبو باقی می‌مانند. از سوی دیگر، برخی پژوهش‌ها نیز نشان داده‌اند که این روش هیچ تأثیر خاصی ندارد. این یعنی، مگنت‌تراپی در مرز بین علم و شبه‌علم قرار دارد و همچنان جایگاه علمی مشخصی پیدا نکرده است.

چرا مردم به مگنت‌تراپی علاقه دارند؟

بسیاری از افرادی که از دردهای مزمن رنج می‌برند، همیشه به‌دنبال راه‌های جایگزین و مکملی هستند که بتوانند تسکین سریع و بدون دارو داشته باشند. مگنت‌تراپی دقیقاً این وعده را به آن‌ها می‌دهد: تسکین بدون نیاز به داروهای شیمیایی و درمان‌های سخت. همچنین، وقتی اسم «مغناطیس» و «انرژی» به میان می‌آید، به‌نظر می‌رسد که در حال ورود به دنیایی پیشرفته و علمی هستیم.

این روش درست مثل برخی درمان‌های دیگر، با استفاده از اصطلاحات فریبنده‌ای مثل «میدان انرژی بدن» و «ارتعاشات طبیعی»، تلاش می‌کند خودش را علمی جلوه دهد. اما واقعیت این است که بسیاری از این اصطلاحات فقط ظاهر علمی دارند و مفهوم دقیقی ندارند. در عین حال، باور به اثرات مثبت مگنت‌تراپی می‌تواند به دلیل اثر پلاسیبو باشد. وقتی کسی باور دارد که مغناطیس‌ها دردش را کاهش می‌دهند، مغز به‌طور ناخودآگاه سعی می‌کند آن درد را کمتر احساس کند.

آیا مغناطیس‌ها واقعاً می‌توانند درد را تسکین دهند؟

تحقیقات مختلفی برای بررسی اثربخشی مگنت‌تراپی انجام شده است. برخی مطالعات کوچک نشان داده‌اند که ممکن است این روش به‌طور موقتی به کاهش درد کمک کند. اما مشکل اینجاست که نتایج این مطالعات همگی یکسان نیستند و بسیاری از آن‌ها کنترل علمی دقیقی نداشته‌اند. مطالعات معتبرتر و دقیق‌تر عموماً به این نتیجه رسیده‌اند که مگنت‌تراپی در مقایسه با پلاسیبو (دارونما) تفاوت چندانی ندارد. از طرف دیگر، مگنت‌تراپی به‌طور معمول بی‌خطر است و اگرچه شواهد قوی‌ای برای اثربخشی آن وجود ندارد، اما خطر خاصی هم برای سلامتی ندارد. به همین دلیل، بسیاری از افراد به آن به‌عنوان یک روش مکمل نگاه می‌کنند؛ روشی که شاید در کنار درمان‌های علمی‌تر مثل فیزیوتراپی، بتواند تسکینی موقت و روانی ایجاد کند.

 مگنت‌تراپی در مرز علم و شبه‌علم

در نهایت، مگنت‌تراپی در مرزی بین علم و شبه‌علم قرار دارد. از یک سو، این روش وعده‌هایی می‌دهد که به نظر می‌رسد علمی باشند، اما شواهدی قوی و قطعی برای اثبات آن وجود ندارد. از سوی دیگر، برخی از مطالعات کوچک نشان داده‌اند که ممکن است به‌طور موقت مؤثر باشد و با تسکین روانی کمک کند. پس این روش، هم به‌عنوان یک روش آرامش‌بخش بی‌ضرر و هم به‌عنوان یک ادعای شبه‌علمی بی‌اساس دیده می‌شود و برای افرادی که به دنبال جایگزینی برای دارو هستند، جذابیت خاصی دارد.

اگر به‌دنبال یک روش کمکی و آرامش‌بخش برای دردهای موقت خود هستید، ممکن است مگنت‌تراپی برایتان گزینه مناسبی باشد. اما اگر به‌دنبال یک درمان علمی و قطعی هستید، بهتر است به پزشکان و روش‌های علمی تأییدشده اعتماد کنید. این روش شاید بتواند به شما احساس بهتری بدهد، اما انتظار نتایج معجزه‌آسا از آن نداشته باشید. شاید در آینده نزدیک مطالعات دقیقتری نشان دادند این روش برای برخی دردها تاثیری قابل قبول دارد. ولی تا آن زمان بهتر است از روشهای تایید شده بهره ببریم.