رازهای دایناسورها؛ اکتشافات جدید دیرینه‌شناسان به ما چه می‌گوید؟

به گزارش خبرگزاری آنا، دایناسورها گروه متنوعی جانوران بودند که میلیون‌ها سال قبل می‌زیستند. آنها حدود 160 میلیون سال زمین را در انحصار خود داشتند و طیف وسیعی از گونه‌ها از موجودات کوچک و پرنده مانند گرفته تا حیوانات گیاهخوار غول پیکری مانند «براکیوزاروس» و جانداران درنده ای مانند «تیرانوسوروس»  شامل می‌شدند.

برخی دایناسورها روی دو پا راه می‌رفتند و برخی دیگر چهارپا بودند. این موجودات حدود 66 میلیون سال قبل (به احتمال بسیار بالا) به دلیل برخورد یک سیارک از بین رفتند. با این وجود میراث آنها تا به امروز باقی است زیرا پرندگان مدرن نزدیک ترین نوادگان آنها به حساب می‌آیند.

بیشتر بخوانید

ربات دایناسوری برای شکار حشرات طراحی شد

از زشت‌ترین جاندار جهان چه می‌دانید؟! +فیلم

آیا ایران هم روزی دایناسور داشته است؟

دایناسورهای پردار

 یکی از مهم ترین اکتشافات سال‌های اخیر تایید این نظریه بود که بسیاری از دایناسورها پر داشتند. فسیل‌های کشف شده در ایالت لیائونینگ چین نشان دهنده گونه‌ای از دایناسورهای پر دار است.

 این شاخه از دایناسورها شامل گونه‌های کوچک و پرنده مانند و البته گونه‌های بزرگتر است که برخی شبیه تیرانوسوروس هستند. وجود پرها حاکی از آن است که احتمالا این دایناسورها خونگرم بوده و از پرها برای گرم نگه داشتن و حتی  پرواز استفاده می‌کردند.

محققان مدت طولانی بر این باور بودند که تمام بافت‌های نرم بدن دایناسورها طی میلیون‌ها سال از بین رفته است. اما سال 2005 میلادی مری شوویتزر ، دیرینه شناس و همکارانش به کشف جالبی دست یافتند. آنها بافت نرم از جمله رگ‌های خونی و سلول‌هایی را کشف کردند که در استخوان‌های فسیل یک تیرانوسوروس رکس باقیمانده بود.

 این کشف سوالات زیادی درباره اینکه چگونه این بافت‌ها برای چنین مدتی طولانی باقی مانده به وجود آورد و امکان بررسی دایناسورها در سطح میکروسکوپی را فراهم کرد.

دایناسورها موجوداتی اجتماعی بودند

شواهد فسیلی حاکی از آن است که این موجودات به صورت گروهی زندگی می‌کردند، به شکار می‌رفتندو از فرزندان یکدیگر مراقبت می‌کردند. گونه‌هایی از آنها مانند«‌هادروسارها» نوک اردکی در دسته‌های عظیم سفر می‌کردند تا از شر مهاجمان در امان بمانند

در این زمینه فسیل لانه‌هایی نیز کشف شده است که نشان می‌دهد برخی از دایناسورها به همان نقطه تخم گذاریشان برمی گشتند تا از فرزندانشان مراقبت کنند.

تی رکس یکی از دایناسورهای مشهور است. برخی تحقیقات اخیر حاکی از آن است که تی رکس ها تنها سفر نمی کرده و احتمالا به طور گروهی شکار می‌کرده اند. تحقیقات دیگر نشان می دهد آنها حس بویایی قوی داشتند. همچنین فسیل تی رکس‌های جوان نشان داده که به طور کامل با تی رکس‌های بالغ تفاوت دارند.

اکتشافات اخیر نشان داده برخی دایناسورها در مناطق قطبی زندگی می‌کرده اند وبا دوره‌های طولانی تاریکی و سرما روبرو بوده اند. فسیل‌هایی از آلاسکا و قطب   و استرالیا نشان می‌دهد دایناسورها خود را با چنین محیط‌های خشنی تطبیق دادند. به عنوان مثال فسیل‌های دایناسورهایی با منقار اردکی یافته شده در آلاسکا نشان  می‌دهد این حیوانات در آب و هوای سردتری می‌زیسته اند.  همچنین اعتقادات پیشین مبنی بر اینکه دایناسورها فقط در محیط‌های استوایی می‌زیسته اند را از بین برده است. یافته‌های مذکور حاکی از آن است که دایناسورها توانسته اند در آب وهواهای مختلف زنده بمانند.

فسیل ردپاهای کشف شده از دایناسورها اطلاعاتی ارزشمند درباره رفتار این موجودات به ما می‌دهد. محققان  در اماکنی مانند ایالت یوتا آمریکا و استرالیا ردپاهایی را پیدا کردند که نشان می‌دهد دایناسورها به طور گروهی راه می‌رفتند. احتمالا این کار را برای حفاظت از خود انجام می‌دادند.

 رشد و تکامل و سبک زندگی دایناسورها

روش‌های نوین برای مطالعه استخوان دایناسورها اطلاعات زیادی درباره شیوه رشد آنها فراهم کرده است. محققان با بررسی ساختار میکروسکوپی استخوان‌های دایناسورها متوجه شدند آنها با چه سرعتی رشد می‌کردند و چقدر زنده می‌ماندند.

 تحقیقات نشان می دهد برخی گونه‌ها مانند تی رکس طی دوره نوجوانی به سرعت رشد می‌کردند. این رشد سریع سبب می‌شد به سرعت به حیواناتی مهاجم تبدیل شوند. برخی دیگر مانند ساروپودها طی مدتی طولانی به طور مستمر رشد می‌کردند و غول پیکر می‌شدند.

 مطالعات اخیر روی شیوه تاثیرگذاری تغییرات آب و هوایی بر تکامل دایناسورها متمرکز بوده است. شواهد فسیلی نشان می‌دهد  بازه‌های گرمایش و سرمایش زمین در عصر مزوزوییک احتمالا نقشی مهم در تنوع این حیوانات داشته است.

دیرینه شناسان برای مدتی طولانی رنگ بدن دایناسورها را تخمین می‌زدند. در دهه گذشته آنها روشی برای تعیین رنگ بدن برخی دایناسورها با مطالعه ساختار میکروسکوپی پرهای فسیلی کشف کردند.

این ساختارها که «ملانوزوم» نام دارند، نقش رنگدانه را برعهده داشتند.  پژوهشگران با مقایسه آنها با پرندگان عصر امروز متوجه شدند برخی دایناسورها رنگ درخشانی و براقی داشتند.

تخم و نطفه‌های فسیل شده این حیوانات اطلاعاتی ارزشمند درباره شیوه تولید مثل دایناسورها فراهم کرده اند. برخی تخم‌ها نشان می‌دهد بچه دایناسورها  مانند پرندگان فعلی  پوسته خود را می‌شکستند.

 محققان علاوه بر پوست و استخوان دایناسورها در سال‌های اخیر پوست و فلس‌های از این حیوانات کشف کرده اند که کیفیت خوبی داشتند. فسیل پوست حیوانات سرنخ‌هایی درباره ظاهر موجودات و اینکه چگونه دمای بدنشان راتنظیم می‌کردند نیز فراهم کرده اند. این پوست‌ها نشان دهنده بافت‌ها و الگوهای مختلف هستند که نشان می‌دهد پوست موجودات بسیار متنوع است.

تحلیل ایزوتوپی روشی نوین در دیرینه شناسی است که به محققان در درک غذاهای این حیوانات کمک می‌کند. با بررسی نشانگرهای شیمیایی که  در دندان و استخوان‌های دایناسور باقی مانده محققان متوجه می‌شوند حیوان از چه گیاهانی یا حیوانات دیگری تغذیه می‌کرده است.

دایناسورها و تاثیر  برخورد سیارک با زمین

یکی از نظریه‌های مطرح شده درباره انقراض دایناسورها آن است که سیارکی در 66 میلیون سال قبل با زمین برخورد کرد. تحقیقات اخیر شواهد جدی در تأیید این نظریه ارائه کرده است. کشف لایه ای از ایریدیوم که عنصری نادر در سیارک است و در لایه‌های سنگ‌های زمینی مربوط به این دوره این نظریه را قوت بخشیده است.

 علاوه بر آن محققان فسیل‌هایی از ماهیان و حیوانات دیگر یافته‌اند که مدت کوتاهی پس از برخورد از بین رفته و همین امر مهر تأیید دیگری بر فرضیه تاثیر برخورد سیارک می‌زند.

چنین رویدادی به انقراض وسیع تقریباً تمام گونه‌های دایناسورها به استثنای مواردی که به شکل پرنده تکامل یافتند، منجر شد.

فناوری‌های جدید در تحقیقات

پیشرفت‌های فناورانه نقش مهمی در اکتشافات اخیر در زمینه دایناسورها داشته است. سی‌تی‌اسکن‌های دقیق به محققان اجازه می‌دهد فسیل‌ها را با جزییات بیشتری بدون آسیب به آنها بررسی کنند.

فناوری چاپ 3 بعدی نیز به محققان امکان داده مدل‌های دقیق از اسکلت دایناسورها بسازند و به درک بهتری از شیوه حرکت این حیوانات دست یابند.

 در کنار این موارد شبیه سازی‌های رایانشی نیز به محققان کمک کرده محیط زندگی دایناسورها را بازسازی کنند. این ابزارها  شیوه مطالعه دایناسورها را دگرگون کرده اند.