نوجوان دیجیتال خود رای است/ چالش‌های استفاده مداوم از فناوری

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، پانزدهمین نشست از سلسله نشست‌های پژوهشگاه فضای مجازی با عنوان «نوجوان دیجیتال، تهدید‌ها و فرصت‌های امروز ما» در سالن جلسات این پژوهشگاه با حضور میرسبحان سادات، روانشناس و پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان و محمدحسین خادم الحسینی، مدیر رویداد‌های پژوهشگاه و علاقمندان به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.

در ابتدای جلسه میرسبحان سادات، روانشناس کودک، با تاکید بر نقش دنیای مجازی در زندگی کودکان و نوجوانان گفت: پیش از هر چیز به دنبال آن هستیم که نوجوان دیجیتال را بشناسیم که به دنبال آن بتوانیم آسیب‌های حاصله را شناسایی کنیم و پس از آن اقدامات لازم برای کاهش این آسیب‌ها به کار بگیریم؛ و البته باید بدانیم بهترین عملکرد در مقابل آسیب‌ها عملکرد پیشگیرانه است. زندگی ما امروزه ما دو زیست حقیقی عادی پیدا کرده است و یک زیست مجازی. این دو جهان بسیار در هم تنیده شده اند در حالی که تفکیک این دو از یک دیگر کار مشکلی شده است. نوجوان امروز طی تقسیم بندی‌هایی که وجود دارد به دو نسل زد و آلفا تقسیم میشود. نسل زد از سال ۱۹۷۹ تا ۲۰۱۰ میلادی را شامل میشود و نسل آلفا از ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۵. بین هر نسل حدودا ۱۵ سال تفاوت دارد. متوسط استفاده از اینترنت در سال ۲۰۲۴ میلادی حدود دو ساعت و نیم در جهان است که طبق این میانگین جهانی سنین بین ۱۴ تا ۲۷ سال میانگین استفاده از اینترنت از بقیه بازه‌ها بالاتر است.

در ادامه سادات با برشمردن ویژگی‌های نوجوان دیجیتال گفت: نوجوان امروز دنیای بدون اینترنت را درک نکرده است و برایش قابل تصور نمی‌باشد که اینترنت وجود نداشته باشد. سرعت بالای زندگی، ارتباطات بالا ولی تنها، مصرف گرایی، تنوع گرایی، صبر پایین و اجتماعی ولی دور از اجتماع را می‌توان از ویژگی‌های نوجوان دیجیتال برشمرد. نوجوان دیجیتال به نسل جوانی اطلاق می‌شود که از سنین پایین با فناوری‌های دیجیتال و اینترنت آشنا شده و در زندگی روزمره خود به طور گسترده‌ای از آنها استفاده می‌کند. نوجوانان دیجیتال به راحتی می‌توانند به حجم زیادی از اطلاعات دسترسی پیدا کنند و به سرعت اطلاعات مورد نیاز خود را جستجو کنند. این نوجوانان معمولاً مهارت‌های بالایی در استفاده از دستگاه‌های دیجیتال، نرم‌افزار‌ها و اپلیکیشن‌ها دارند. نوجوان دیجیتال به طور فعال در شبکه‌های اجتماعی حضور دارد و با دوستان و آشنایان خود ارتباط برقرار می‌کنند. نوجوانان دیجیتال به بازی‌های آنلاین، تماشای ویدیوها، گوش دادن به موسیقی و دیگر فعالیت‌های سرگرم‌کننده در فضای مجازی علاقه‌مند هستند. بسیاری از نوجوانان دیجیتال به تولید محتوا، مانند وبلاگ‌نویسی، ویدیو‌های یوتیوب یا پست‌های اینستاگرام، علاقه دارند و از این طریق خود را ابراز می‌کنند. این نسل معمولاً نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی آگاه‌تر است و از طریق رسانه‌های اجتماعی نظرات خود را بیان می‌کنند. گفتنی است استفاده مداوم از فناوری می‌تواند منجر به چالش‌هایی مانند اضطراب، افسردگی و مشکلات خواب شود. روابط اجتماعی آنها بیشتر از طریق فضای مجازی شکل می‌گیرد تا تعاملات حضوری.

همچنین روش‌های یادگیری آنها تغییر کرده و به سمت یادگیری آنلاین و استفاده از منابع دیجیتال سوق یافته است. این ویژگی‌ها نشان‌دهنده تأثیر عمیق فناوری بر زندگی نوجوانان امروزی است و می‌تواند چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی را برای آنها ایجاد کند.

سادات در ادامه با توضیح این مطلب که اینترنت امروز تمام نیاز‌های نوجوان فعلی را پاسخ می‌دهد افزود: آسیب‌ها و خطرات حاصله از اینترنت، با مصادیقی، چون کلاهبرداری‌های مجازی در مقابل نوجوان امروز قرار دارد. نوجوان امروز که فردی است تجربه محور، سلطه پذیر نیست. بسیار شنیده ایم که فرزندی به پدرش بگوید فلان مقدار پول را در زمان کم دوبرابر کنیم. سرعت امروز تکنولوژی باعث شده صبر از نوجوان ما گرفته شود. لازم به ذکر است رفتار‌های نا به هنجار، خود رای بودن و اتکای بیش از حد به خود از خصیصه‌های نوجوان دیجیتال امروزی است. ما حق رای به کودک شیرخوار میدهیم. اینکه ایا از این لباس خوشش می‌اید یا نه. این شیشه شیر را نمیخورد پس خوشش نمی‌آید. این حق رای دادن در سنین پایین فرزند را خود رای بار می‌آورد.

در ادامه‌ی این نشست سادات گفت: هویت دیجیتال به مجموعه‌ای از اطلاعات و ویژگی‌هایی اطلاق می‌شود که یک فرد یا سازمان در فضای آنلاین و دیجیتال دارد. این هویت می‌تواند شامل مواردی، چون اطلاعات شخصی و حساب‌های کاربری باشد مثل پروفایل‌ها در شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های آنلاین مختلف مانند فیسبوک، توییتر، اینستاگرام و لینکدین و همچنین محتوایی که فرد در اینترنت تولید می‌کند، مانند پست‌ها، عکس‌ها، ویدئو‌ها و نظرات و یا فعالیت‌هایی که فرد در فضای آنلاین

انجام می‌دهد، مانند خریدها، جستجو‌ها و تعاملات با دیگران. اما با شکل گیری آواتار‌ها و شخصیت‌های مجازی یکی از مهم‌ترین نمونه‌های هویت دیجیتال به وجود آمده است. متاورس به عنوان یک فضای مجازی گسترده و چندبعدی، تأثیرات قابل توجهی بر هویت دیجیتال افراد دارد. در زیر به برخی از این تأثیرات اشاره می‌شود. در متاورس، افراد می‌توانند هویت‌های مختلفی را تجربه کنند. این امکان به آنها اجازه می‌دهد تا خود را به شیوه‌های متفاوتی ابراز کنند و هویت‌های جدیدی را کشف کنند که ممکن است در دنیای واقعی غیرممکن باشد. ایضا افراد می‌توانند بدون محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی، خود را در متاورس ابراز کنند. این آزادی می‌تواند به شکل‌گیری هویت‌های جدید و غیرمتعارف منجر شود. متاورس امکان تعامل با افراد از نقاط مختلف جهان را فراهم می‌کند. این تعاملات می‌توانند بر روی شکل‌گیری هویت دیجیتال تأثیر بگذارند و افراد را با فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های مختلف آشنا کنند. همچنین افراد در متاورس می‌توانند در فعالیت‌ها و تجربیات مشترک شرکت کنند، که این امر به تقویت حس تعلق و هویت جمعی کمک می‌کند. با وجود فرصت‌های جدید برای ابراز هویت، ممکن است چالش‌هایی نیز به وجود بیاید. افراد ممکن است با فشار‌هایی از جانب جامعه مجازی مواجه شوند تا مطابق با انتظارات دیگران عمل کنند یا هویت‌هایی را که ممکن است با آنها همخوانی نداشته باشد، به نمایش بگذارند. همین باعث میشود در متاورس، مسائل مربوط به حریم خصوصی و کنترل بر روی هویت دیجیتال اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. افراد باید در مورد اطلاعاتی که به اشتراک می‌گذارند و نحوه نمایش هویت خود در این فضا دقت کنند.

در انتها نیز سادات برای بررسی راهکار‌های تکمیلی به معرفی دو کتاب «مینیمالیسم دیجیتال» و «خرده عادت ها» پرداخت و مستند «معضل اجتماعی» برای افزایش علم و دانسته‌ها در حوزه نوجوانان پیشنهاد شد. همچنین به کتاب «سم زدایی دیجیتال» و «رمزگشایی از دنیای نوجوان» اشاره شد.