چگونه مثل شرلوک هولمز تیزهوش باشیم؟

خبرگزاری علم و فناوری آنا، نوید فرخی؛ شرلوک هولمز یکی از شناخته‌شده‌ترین کاراکترهای عالم ادبیات داستانی است. سر آرتور کانن دویل نویسنده و پزشک اسکاتلندی این شخصیت داستانی را خلق کرد. هولمز به خاطر ذهن تیزبین و قوه استنتاجش مشهور است. اگر می‌خواهید مانند شرلوک هولمز فکر کنید، باید مهارت‌های مشابهی را در خود پرورش دهید. در ادامه مروری بر این روش‌ها خواهیم داشت.

همه چیز را مشاهده کنید!

اولین قدم برای اینکه مانند شرلوک هولمز تیزهوش باشیم این است که به همه چیز در اطراف خود دقت کنیم. اکثر مردم می‌بینند اما مشاهده نمی‌کنند و مشاهده به معنی توجه به جزئیات است. به لباس، کفش و وسایل افراد دقت کنید. این چیزها می‌تواند اطلاعات زیادی را در مورد یک شخص به شما بگوید. به محیط توجه کنید. تمیز است یا کثیف؟ چه اشیایی در آن وجود دارد؟ به زبان بدن افراد دقت کنید. آیا آنها عصبانی هستند، اعتماد‌به‌نفس دارند یا چیزی را پنهان می‌کنند؟ (برای مثال افراد با اعتماد‌به‌نفس محکم صحبت می کنند، افراد عصبانی نگاه مستقیم و خشن دارند، افراد پنهانکار نگاه خود را می‌دزدند!)

هر جا هستید، این مهارت‌ها را به شکل روزانه در خود تمرین کنید. ممکن است آنقدر در یک محیط چیزهای مختلف وجود داشته باشد که پردازش همگی آنها برایتان سخت باشد. اما اگر به همین منوال پیش بروید ممکن است ناگهان ببینید که یک سال است در محیط ثابتی قدم می‌گذارید و هنوز هم چیز زیادی از آن نمی‌دانید. ازاین‌رو سعی کنید در این مورد برنامه‌‌ریزی داشته باشید برای مثال هر بار به سه چیز جدید در محیط خود توجه کنید. این کار ذهن شما را برای مشاهده بیشتر آموزش می‌دهد.

به جزئیاتِ در ظاهر کم‌اهمیت توجه ویژه کنید

هولمز همیشه به کوچک‌ترین جزئیات توجه می‌کرد و اگر داستان‌ها را خوانده باشید حتماً در خاطر دارید که این جزئیات اغلب کلید حل معما بودند. برای مثال هولمز در داستان «رسوایی در بوهم» متوجه می‌شود که دست چپ مهمانش تمیزتر از دست راست او است و به این نتیجه می‌رسد که او یک کارگر معمولی در فضای باز نیست، بلکه یک نجیب‌زاده است که هویت واقعی خود را پنهان کرده است. سعی کنید به جزییات مختلف دقت داشته باشید. چیزهایی که متوازن نیستند.

- هنگام خواندن یک سند، روی هر کلمه درنگ کنید.

- هنگام صحبت با کسی به نوع کلمات، لحن صدای او و اجزای چهره‌اش دقت کنید.  

- هنگام بررسی یک شیء، به رنگ، شکل و هر گونه خط و خش روی سطح آن نگاه کنید.

این کار ناگهانی نیست و مستلزم تمرین است. خود را آموزش دهید تا متوجه این جزئیات شوید.

از تمام حواس خود استفاده کنید

هولمز از تمام حواس خود برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده می‌کرد. به عبارت دیگر مسئله فقط مشاهده با چشم نبود بلکه حس شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی را نیز دربرمی‌گرفت.

برای مثال هولمز در داستان «نوار خال‌خالی» از حس شنوایی خود برای حل معما استفاده می‌کند. او با دقت به صداهای خانه گوش می‌دهد و به جزییات سوتی که در طول شب شنیده می‌شود دقت می‌کند و در نهایت وجود حیوان خطرناکی را که عامل قتل است تشخیص می‌دهد(یک مار).

- به صداهای اطراف خود گوش دهید. آنها می‌توانند به شما بگویند در نزدیکی چه اتفاقی می‌افتد.

- بوها می‌تواند سرنخ‌هایی را در مورد یک محیط یا فرد ارائه دهد.

- اشیاء را لمس کنید تا بافت و دمای آنها را احساس کنید.

- طعم‌ها هم گاهی اوقات می‌تواند اطلاعات سودمندی را بدهد، اما مراقب این یکی باشید!

به جای تکیه بر قوه بینایی از تمام حواس خود برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده کنید.

تفکر منطقی داشته باشید

هولمز از تفکر منطقی برای حل مشکلات استفاده می‌کرد، اما منظور از تفکر منطقی چیست؟ منظور از تفکر منطقی استفاده از فرآیندهای فکری مشخص است. بدین منظور:

- مشکلات را به قسمت‌های کوچکتر تقسیم کنید. هر قسمت را مرحله‌به‌مرحله حل کنید. فرض کنید قرار است یک کامپیوتر را که ناگهان خاموش شده تعمیر کنید. ممکن است ناگهان علل متعددی به ذهنتان خطور کند. ابتدا مطمئن شوید کابل‌های نمایشگر وصل هستند. اگر مشکل حل نشد سیستم را ریست کنید. اگر مشکل حل نشد درایور کارت گرافیک را آپدیت کنید. اگر باز هم مشکل حل نشد سخت‌افزار را بررسی کنید و...

- از استدلال قیاسی استفاده کنید. با یک ایده کلی شروع کنید و به یک نتیجه خاص بروید. فرد الف معمولاً عادت به خوردن قهوه دارد، پس لکه‌های روی کاشی می‌تواند کار او باشد!

- از فرضیه‌بافی بپرهیزید. نتیجه‌گیری خود را بر اساس حقایق قرار دهید، نه حدس و گمان. از معلول به علت رسیدن گهگاه می‌تواند به اشتباهات فاحش منجر شود. مثلاً چاقو صدها استفاده مثبت دارد اما یکی از مصارفش جرم و جنایت است.

به طور کلی حل معما  باعث پرورش ذهن انسان برای منطقی بودن می‌شود. این امر به بهبود مهارت‌های تفکر منطقی کمک می‌کند.

ذهن خود را باز نگه دارید

هولمز ذهن خود را باز نگه می‌داشت و همه احتمالات را در نظر می‌گرفت. او اجازه نمی‌داد که باورها یا اعتقادات شخصی دیگران قضاوتش را مخدوش کند. برای مثال در ماجرای پای شیطان همه چیز اشاره به این دارد که عواملی متافیزیکی بر وقوع جنایت نقش داشته است اما او با نگاهی منطقی همه چیز را سبک‌وسنگین کرده و معما را حل می‌کند.

- روی یک دیدگاه خاص پافشاری نداشته باشید. اگر شواهد جدیدی ظاهر شد، نظر خود را تغییر دهید.

- برای یک مشکل چندین توضیح احتمالی در نظر بگیرید.

- از نتیجه‌گیری عجولانه خودداری کنید. برای تجزیه‌وتحلیل تمام اطلاعات وقت بگذارید.

یک ذهن باز کمک می‌کند تا مسائل را از دیدگاه‌های مختلف ببینید و حقیقت را پیدا کنید.

کنجکاو باشید

هولمز به طور طبیعی فردی کنجکاو بود و همیشه می‌خواست بیشتر یاد بگیرد و از همه چیز سردربیاورد. توجه او به علومی مثل شیمی و پزشکی نشان می‌دهد که او دایره دانش خود را در زمینه‌هایی که سودمند تلقی می‌کرد به‌روز نگه می‌داشت. در حقیقت واتسن اولین بار با هولمز در حین انجام یک سری آزمایش‌های علمی دیدار می‌کند. کنجکاو بودن در هر چیز تا وقتی وارد مرز دخالت و فضولی نشود، خوب است!

- در مورد همه چیز سوال بپرسید. چرا چیزی اینطوری است؟ این وسیله چگونه کار می‌کند؟

- خواندن کتاب و مقاله در طیف گسترده‌ای از موضوعات سودمند است. هر چه بیشتر بدانید، بهتر می‌توانید دنیا را درک کنید.

- از تجارب جدید نترسید و مسائل جدید را امتحان کنید. تجربه عملی می‌تواند بینش ارزشمندی ارائه دهد.

کنجکاوی شما را به اکتشافات جدید هدایت می‌کند و به شما در حل مشکلات کمک می‌کند.

آرامش خود را در شرایط بحرانی و تحت فشار حفظ کنید

هولمز حتی در شرایط سخت آرام می‌ماند. این خصوصیت به او کمک می‌کرد شفاف فکر کند و تصمیمات درست بگیرد. او در ماجرای «ناپدید شدن لیدی فرانسس کارفکس» با وجود اینکه اطلاع داشت جنایتکاران قصد به خاکسپاری لیدی را دارند، آرامش خود را حفظ کرد و با تفکر منطقی در نهایت محل اختفای او را پیدا کرد.

- در هنگام وقوع یک اتفاق ناگهانی قبل از تصمیم‌گیری، تکنیک‌های تنفس عمیق و تمدد اعصاب را تمرین کنید(طبیعتاً اگر فرصت باقی است). این کار به شما کمک می‌کند آرام بمانید.

- زمانی که استرس پیدا کردید گامی به عقب بردارید و به خود فرصت فکر کردن بدهید.

- روی کاری که در دست دارید تمرکز کنید. اجازه ندهید احساسات ناگهانی بر رفتار و اعمال شما تأثیر سوء بگذارد.

آرام ماندن به شما کمک می‌کند موقعیت‌های استرس‌زا را به طور مؤثرتری مدیریت کنید.

پنهان کردن را یاد بگیرید!

پنهان‌کاری چیز خوبی نیست اما دلیلی هم ندارد که همه چیز را همه کس بداند! هولمز اغلب در زمان‌هایی که نمی‌خواست کسی او را شناسایی کند از لباس مبدل برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده می‌کرد. احتمالاً من و شما به استفاده از لباس مبدل نیاز نداریم اما می‌توانیم یاد بگیریم بدون جلب توجه به محیط پیرامون خود توجه کنیم!

- برای موقعیت‌های مختلف لباس مناسب بپوشید. این کار به شما کمک می‌کند تا خود را با اوضاع هماهنگ کنید.

- طبیعی عمل کنید و توجه دیگران را به خود جلب نکنید.

- در زمانی به پیرامون خود دقت کنید که کمترین میزان جلب توجه صورت می‌گیرد. این کار به شما کمک می‌کند تا اطلاعات را با احتیاط جمع‌آوری کنید.

صبر کلید پیروزی است!

حل یک مسئله زمان می‌برد. گهگاه باید منتظر داده‌های جدید بود. هولمز صبور بود و در استنتاج و نتیجه‌گیری و عجله نمی‌کرد. برای مثال هولمز در داستان «حلقه سرخ» در انتظار  داده‌های جدید می‌ماند. در این داستان صاحب مهمانخانه نسبت به مهمانش که هویت خود را پنهان کرده مشکوک است اما هولمز از او می‌خواهد صبر کند تا داده‌های بیشتری حاصل شود.

- برای جمع‌آوری اطلاعات وقت بگذارید.

- اطلاعات را به دقت تجزیه‌وتحلیل کنید.

- منتظر لحظه مناسب باشید.

صبر به شما کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری بگیرید و مشکلات را به طور موثرتر حل کنید.

از فناوری استفاده کنید

هولمز از آخرین فناوری زمان خود برای حل پرونده‌ها استفاده می‌کرد. برای مثال هولمز از تلگراف و میکروسکوپ به وفور در پرونده‌های خود بهره می‌برد. امروزه ابزارهای بسیار بیشتری در اختیار داریم که به ما در جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات کمک می‌کنند.

- از اینترنت برای تحقیق سریع استفاده کنید.

- از ابزارها و نرم‌افزارهای موجود برای کمک به سازماندهی و جمع‌آوری داده‌ها استفاده کنید.

- از ابزارهای علمی برای تجزیه‌وتحلیل شواهد فیزیکی استفاده کنید.

فناوری می‌تواند کمک ارزشمندی برای حل مشکلات باشد.

حافظه خود را تقویت کنید!

هولمز حافظه بسیار خوبی داشت. او جزئیاتی را به خاطر می‌آورد که دیگران فراموش می‌کردند. او همچنین دانش زیادی از جرائم مختلف داشت که به او کمک می‌کرد برای حل معماها از روش الگویابی استفاده کند.

- تمرینات حافظه را برای بهبود ذهن خود تمرین کنید.

- از تکنیک‌هایی مانند تداعی و تجسم رویدادها برای به خاطر سپردن اطلاعات استفاده کنید.

- یک دفترچه برای یادداشت جزئیات مهم داشته باشید.

ذهنی تیز به بدن سالم نیاز دارد. هولمز مراقب سلامت جسمانی خود بود.

- خوراکی‌های تقویت حافظه را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

- رژیم غذایی متعادل داشته باشید و مقدار زیادی آب بنوشید.

- به طور منظم ورزش کنید تا بدن و ذهن خود را در فرم خوبی نگه دارید.

- به اندازه کافی بخوابید تا ذهنتان هوشیار بماند.

فراموش نکنید: «عقل سالم در بدن سالم».

با دیگران همکاری کنید

یک نفر به تنهایی نمی‌تواند همه کارها را خودش انجام دهد. هولمز اغلب با دوستش دکتر واتسن کار می‌کرد. کار با دیگران می‌تواند بینش جدیدی ارائه دهد و به شما در حل مشکلات کمک کند.

- اطلاعات و ایده‌ها را با افراد صاحب‌نظر یا افراد محرم اسرار به اشتراک بگذارید.

- به دیدگاه‌های مختلف گوش دهید.

- برای حل مشکلات راه حل تیمی پیدا کنید.

همکاری می‌تواند بینش جدیدی ارائه دهد و به شما کمک کند مشکلات را به طور موثرتری حل کنید.

اگر دوست دارید مثل شرلوک هولمز تیزهوش باشید باید مهارت‌هایی که او از آن بهره می‌برد را در خود تقویت کنید. هولمز مشاهده‌گری دقیق بود و ذهنی کنجکاو داشت. او ضمناً همیشه سعی می‌کرد تحت هر شرایطی منطقی باشد. با تمرین این مهارت‌ها می‌توانید توانایی‌های حل مسئله را در خود بهبود ببخشید و دنیا را جور دیگری ببینید. به یاد داشته باشید که آرام باشید، صبور بمانید و هرگز تسلیم نشوید. با گذشت زمان و تمرین‌و‌تکرار می‌توانید مانند یک کارآگاه بزرگ فکر کنید.

مقاوم و پایدار باشید

هولمز هرگز تسلیم نمی‌شد. گاهی به نظر می‌رسد که هیچ راه حلی وجود ندارد و بن‌بست پیش روی ماست. هولمز به کار روی یک مشکل ادامه می‌داد تا زمانی که راه حلی پیدا شود. برای مثال هولمز در داستان «عمارت ویستریا» با وجود فقدان مدارک و شواهد کافی آنقدر تحقیقات خود را ادامه داد که سرانجام ریشه حل مشکل را پیدا کرد.

- اگر مشکلی را فوراً حل نکردید، ناامید نشوید.

- به امتحان روش‌های مختلف ادامه دهید تا زمانی که پاسخ صحیح را پیدا کنید.

- از اشتباهات درس بگیرید و به روند پیشرفت ادامه دهید.