پاتوژن‌هایی که به اشتراک گذاشته نمی‌شود!

به گزارش گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا، طی ماه‌ها و هفته‌های اخیر، ۱۹۴ عضو سازمان بهداشت جهانی وابسته به سازمان ملل متحد در مذاکراتی شرکت دارند که هدف آن تدوین یک پیمان جدید به منظور افزایش آمادگی برای پاندومی‌های مشابه کوید-۱۹ است. مهم‌ترین مسئله‌ای که در این مذاکرات مورد بحث و بلکه چالش قرار گرفته، نحوه دستیابی به مکانیسم همکاری مشترکی است که در قالب آن، بتوان توزیع واکسن‌های مورد نیاز برای مواجهه با پاندمی‌های فراگیر را در سرتاسر جهان، بدون هیچ گونه تبعیضی صورت داد!

دکتر تدروس آدهانوم گبریسوس، رئیس سازمان بهداشت جهانی (WHO)در این مذاکرات از کلید واژه «آپارتاید واکسن»استفاده کرده و دسترسی برخی کشور‌ها به واکسن کرونا در مقابل عدم دسترسی برخی دیگر به این فرآورده درمانی را غیر قابل توجیه خوانده است. صورت مسئله در دوران شیوع کرونا مشخص بود: کشور‌های در حال توسعه برای دستیابی به واکسنی که کشور‌های ثروتمند خریداری کرده بودند، می‌کوشیدند در حالی که نزدیک به هفت میلیون نفر در سراسر جهان جان خود را در اثر ابتلای به این بیماری از دست دادند.

اکنون سوال اصلی اینجاست که واقعا چه مکانیسمی می‌توان در نظر گرفت که وفق آن، کشور‌های کمتر توسعه یافته و ضعیف، به واکسن (خصوصا در نقاط اوج زمانی پاندمی) دسترسی داشته باشند؟

بر اساس مقررات موجود، کشور‌ها باید هنگام شیوع بیماری‌های واگیر به سازمان بهداشت جهانی هشدار دهند و اطلاعات و داده‌های مربتط با شیوع بیماری را به اشتراک گذارند، زیرا طبق آنچه متخصصین حوزه مبارزه با بیماری‌های فراگیر می‌گویند، داده‌های پاتوژن (عامل بیماری‌زا) و توالی ژنتیکی یک بیماری برای ساخت کیت‌های آزمایش و تولید واکسن مقابله با آن جنبه حیاتی دارد، اما در اینجا تناقضاتی در قوانین و پروتکل‌ها وجود دارد که سازمان بهداشت جهانی به علت زیاده خواهی و اصرار آمریکا و اتحادیه اروپا بر انحصاری نمودن تولید و توزیع واکسن در جهان، قادر به تغییر آنها نشده است. به عنوان مثال، کنوانسیون ملل متحد راجع به تنوع حیات (مورخ ۱۹۹۲)، راجع به دسترسی و اشتراک منابع، حاکمیت کشور‌ها بر منابع ژنتیکی را به رسمیت می‌شناسد و حاوی هیچگونه تعهد قانونی برای اشتراک‌گذاری این منابع حتی در شرایط اضطراری بهداشتی نیست.

هم اکنون آمریکا و اتحادیه اروپا تاکید دارند که نه تنها در دوران شیوع پاندمی ها، اولویت را به شهروندان خود می‌دهند، بلکه بر مکانیسم توزیع واکسن در جهان نیز خود نظارت خواهند کرد!

به عبارت بهتر، غرب نسبت به دوران پاندمی نیز نگاهی معامله گرایانه دارد، به گونه‌ای که تولید و توزیع واکسن در جهان را ابزاری برای تحمیل سلطه خود به دیگر کشور‌ها تلقی می‌کند. در این میان، سازمان بهداشت جهانی قاعدتا باید نقش یک کانون و مرکز کنترل گر را ایفا کند، اما واشنگتن و شرکای اروپایی آن مانع از تحقق چنین مطالبه‌ای می‌شوند.

در چنین شرایطی مشخص نیست که خروجی مذاکرات ۱۹۴ عضو سازمان بهداشت جهانی بر سر ترسیم و تدوین مکانیسم‌های جدید تولید و توزیع واکسن در جهان چه خواهد بود. قدر متقین ماجرا این است که حتی اگر تفاهمی ولو الزام آور در این خصوص صورت گیرد، قطعا در شرایط حساس آمریکا و اتحادیه اروپا از آن تبعیت نخواهند کرد.