۸ بهمن در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۸ بهمن برابر با ۲۸ ژانویه را ورق می‌زنیم.

****

فاجعه چلنجر

۲۸ ژانویه ۱۹۸۶ میلادی برابر با ۸ بهمن ۱۳۶۴ خورشیدی، شاتل فضایی چلنجر ۷۳ ثانیه پس‌از پرتاب، به‌طرز فاجعه‌باری در هوا منفجر شد. هر هفت خدمه این شاتل ازجمله کریستا مک‌آلیف، اولین معلم برنامه پرتاب ناسا جانشان را از دست دادند. هوا به‌طور غیرمعمولی سرد بود، قندیل‌های یخ از سازه سکوی پرتاب آویزان بودند. بخشی از حلقه عایق روی یکی از موشک سوخت به‌دلیل دمای پایین بدون برنامه‌ریزی خاصیت ارتجاعی‌اش را از دست داده بود و گازهای داغ ازطریق این نشت منفجر شدند. مهندسان مورتون تیوکول، سازنده موشک که این خطر را پیش‌بینی کرده بودند تلاش کردند پرتاب را متوقف کنند  اما مقامات ناسا تصمیم گرفتند به‌جای توقف پرواز تا فصل گرم ادامه دهند. بعدها کمیسیون تجسس این فاجعه زیر ریاست جمهوری نقص‌هایی را در فرآیند تصمیم‌گیری سازمان فضایی آمریکا پیدا کرد.

سلامت کارگران تسلیحات هسته‌ای

۲۸ ژانویه ۲۰۰۰ میلادی برابر با ۸ بهمن ۱۳۷۸ خورشیدی، پس از دهه‌ها انکار، مطالعه‌ای زیر نظر دولت ایالات‌متحده اذعان کرد که  کارگران ۱۴ نیروگاه تسلیحات هسته‌ای از زمان جنگ جهانی دوم در اثر تابش‌های هسته‌ای و مواد شیمیایی دچار سرطان و مرگ‌های زودرس می‌شوند. بیل ریچاردسون وزیر وقت انرژی گفت: «این اولین‌بار است که دولت اذعان می‌کند مردم در اثر قرارگرفتن درمعرض تابش‌ها در نیروگاه‌های هسته‌ای به سرطان مبتلا شده‌اند.» از اواسط دهه ۱۹۶۰، دولت با نادیده‌گرفتن مطالعات اپیدمیولوژیک، چنین ارتباطی را رد کرده بود. در جولای ۱۹۹۹، دولت پذیرفت که بیماری ریوی برخی از کارگران ناشی‌از تنفس گرد‌و‌غبار بریلیوم است. بیل کلینتون، رییس‌جمهوری وقت آمریکا دستور داد تا مطالعه گسترده‌تری درباره اثرات تابش‌های هسته‌ای و مواد شیمیایی در نیروگاه‌های تولیدکننده تسلیحات هسته‌ای انجام شود. او لایحه غرامت به آسیب‌دیدگان را در ۳۰ اکتبر ۲۰۰۰ امضا کرد.

آگوست آنتوان و شان-فلیکس پیکار

۲۸ ژانویه ۱۸۸۴ میلادی برابر با ۸ بهمن ۱۲۶۲ خورشیدی، آگوست آنتوان، فیزیکدان و برادر دوقلوی‌اش شان-فلیکس پیکار مهندس شیمی سوییسی‌بلژیکی به‌دنیا آمدند. آگوست هم استراتوسفر فوقانی جو و هم اعماق دریا را در بالن‌ها و زیردریایی‌هایی که خودش طراحی کرده بود کاوش کرد. سال ۱۹۳۰ او بالنی برای مطالعه تابش‌های کیهانی ساخت و سال ۱۹۳۲ او کابین‌ جدیدی برای بالن‌ها طراحی کرد و همان‌سال با طراحی خودش کاوش کرد. در سال 1930 او بالونی برای مطالعه پرتوهای کیهانی ساخت. در سال 1932 او طراحی کابین جدیدی را برای بالون ها ایجاد کرد و در همان سال با بالن دارای کابین تحت‌فشار به ارتفاع ۱۶هزارو۹۱۶ متری صعود کرد. برادرش شان-فلیکس هم با هدف پژوهش درباره تابش‌های کیهانی پروازهایی را به لایه استراتوسفر جو برنامه‌ریزی کرد.  ۲۳ اکتبر ۱۹۳۴ همراه همسرش اولین پرواز موفقیت‌آمیز استراتوسفر را میان ابرها انجام داد و تا ارتفاع ۱۸کیلومتری صعود کرد.

هلن هاگ

۲۸ ژانویه ۱۹۹۳ میلادی برابر با ۸ بهمن ۱۳۷۱ خورشیدی هلن بتلز ساویر هاگ، اخترشناس کانادایی به‌دنیا آمد. او فاصله ستارگان متغیر را در خوشه‌های کروی فهرست‌بندی و اندازه‌گیری کرد. ستاره‌هایی متغیر به ستاره‌هایی گفته می‌شود که با تغییرات چرخه‌ای درخشندگی که در توده‌های عظیم و متراکم ستارگان واقع در هاله بیرونی کهکشان راه‌شیری یافت می‌شوند. علاقه او به نجوم زمانی اوج گرفت که او شاهد خورشید‌گرفتگی کاملی در سال ۱۹۲۵ بود. کنار کار حرفه‌ای خودش، هاگ همچنین در ترویج نجوم در کانادا پیشتاز بود و به‌مدت ۳۰سال ستونی درباره ترویج نجوم در مجله تورنتو استار نوشت. او اولین زنی بود که رئیس موسسه سلطنتی کانادا شد. سال ۱۹۸۹، رصدخانه موزه ملی علم و فناوری در اتاوا به نام او اختصاص یافت.