در گفت‌و‌گوی تفصیلی با آنا مطرح شد؛
تقویت‌کننده‌ها بلای جان ارتباطات رادیویی/ تداخل‌ها با توسعه فیبر نوری کاهش می‌یابد
مدیر دفتر نظارت بر طیف فرکانسی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی گفت: برخی از افراد برای تقویت فرکانس‌های رادیویی از تقویت‌کننده سیگنال استفاده میکنند؛ غافل از اینکه این تقویت فرکانس در نقطه‌ای خاص منجر به تقویت و در نقطه‌ای دیگر باعث اختلال در سیگنال‌ها می‌شود.
خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ در دهه‌های اخیر امواج رادیویی یکی از پیشران‌های ارتباطات و ارسال اطلاعات محسوب می‌شوند. این امواج نه تنها در رسانه‌ها و اتصالات بی‌سیم مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ بلکه در علوم مختلفی از جمله پزشکی، فیزیک و مهندسی نیز اثرگذاری دارند. این امواج عمقی‌ترین ارتباطات ما با یکدیگر را فراهم میکنند و به ما این امکان را می‌دهند که از طریق انتقال اطلاعات از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر، دنیای اطرافمان را به یک شبکه پیچیده از ارتباطات تبدیل کنیم.
از برقراری ارتباطات بین سیستم‌های فضایی گرفته تا ارتباطات پزشکی پیشرفته، امواج رادیویی به عنوان اصلی‌ترین وسیله برای انتقال اطلاعات در ارتباطات بی‌سیم، از تلفن همراه تا اینترنت و شبکه‌های بی‌سیم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در کل، امواج رادیویی به عنوان یک ابزار چندکاره، در اقتصاد، فناوری و زندگی روزمره با تأثیرات بسیار گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این رو اختلال در فرکانس‌های این دستگاه‌ها می‌تواند تمام ابعاد زندگی بشر را تحت تاثیر قرار دهد.
در مخابرات به سیگنالی که همزمان و در باندِ فرکانسیِ سیگنالِ اصلی (درحال عبور از فرستنده به گیرنده) منتشرشده و باعث مزاحمت و وقفه در مخابرات شود، تداخل (یا سیگنال تداخلی) گفته می‌شود و اگر این فرکانس‌ها با هم تداخل پیدا کنند مکشلاتی در ارتباطات به‌وجود می‌آید. از این رو برای بررسی هرچه بیشتر این ارتباطات و بررسی تداخلات رادیویی با عظیم فرد مدیر دفتر نظارت بر طیف فرکانسی در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی گفت‌وگو کرده‌ایم.
بخش نخست این گفت‌وگو را در ادامه مشاهده می‌کنید:
طیف‌های فرکانسی یک منبع ملی هستند
آنا: طیف فرکانسی چیست؟
فرد: طیف فرکانس یک منبع ملی محسوب می‌شود، منبعی که مصرف می‌شود؛ ولی تمام نمی‌شود، پس ارزشمند است و به شکل‌های مختلفی استفاده می‌شود. امواج رادیویی یا فرکانس‌ها رنگ و بو و وزن ندارند و برای شناسایی استفاده از آن‌ها به ابزارهای خاصی نیاز است. این دستگاه‌ها که دستگاه سنجش یا مانیتورینگ نام دارند به ما اجازه می‌دهند که بفهمیم چه مقدار از این فرکانس‌ها کجا، چه زمان، با چه مشخصاتی، مجاز و یا غیرمجاز استفاده می‌شوند.
کاهش و شناسایی تداخلات رادیویی توسط رگولاتوری
آنا: وظیفه سازمان نظارت بر طیف چیست؟
فرد: وظیفه ما در حوزه نظارت بر طیف، شناسایی طیف امواج رادیویی منتشر شده در فضای آزاد، سنجش استفاده از طیف امواج رادیویی و نظارت پیوسته بر آن‌هاست. نظارت رادیویی سازمان به‌صورت شبکه‌ای در تهران و اقصی نقاط کشور جریان دارد و با استفاده از دستگاه‌های گیرنده مخصوص، نیروهای متخصص و انواع وسایل شناسایی طیف ثابت و متحرک و پرتابل، طیف امواج رادیویی اندازه‌گیری می‌شود تا از حد استاندارد خارج نشوند.
از سوی دیگر فرکانس‌ها مثل پارچه نیستند که قابل برش زدن باشند و بتوانیم در نقاط جغرافیایی یا نوار مرزی آن را قطع کنیم؛ بنابراین یک سری از تداخلات در برخی مکان‌ها اتفاق می‌افتد که ناگزیر است، مانند نقاط مرزی؛ چراکه عبور امواج رادیویی از مرزها و یا از فضا امری طبیعی است و یا گاهی انتشار امواج از نقطه‌ای از یک سوی مرز به نقطه‌ی در سوی دیگر مرز رخ می‌دهد؛ بنابراین وظیفه‌داریم این تداخلات رادیویی را کاهش داده و شناسایی و کنترل کنیم.
تداخل امواج رادیویی چیست؟
آنا: تداخلات رادیویی چیست و چه زمانی رخ می‌دهند؟
فرد: تداخل رادیویی یعنی شما در یک نقطه‌ای انتظار دارید که سیگنال خاصی وجود داشته باشد؛ اما یک سیگنال غیرمجاز در آن نقطه روی همان فرکانس نیز رخ می‌دهد و باعث ایجاد تداخل رادیویی می‌شود. درنهایت تداخل می‌تواند در یک شهر و توسط یک بهره‌بردار یا بهره‌بردارهای متفاوتی صورت بگیرد. این تداخلات چند نوع هستند: تداخلات مضر و تداخلات قابل‌تحمل. تداخل قابل تحمل در حدی نیست که کیفیت سیگنال مطلوب را دچار افت غیر قابل قبول کند. در واقع در جایی که سیگنال رادیویی به اندازه کافی ضعیف شده باشد، آن را دوباره می‌توان توسط فرستنده یا گیرنده دیگری استفاده کرد.
تداخلات رادیویی زمانی رخ می‌دهد که همزمان دو فرستنده روی یک طیف سیگنال می‌فرستند یا سیگنالی غیر پیش‌بینی‌شده روی طیف قرار می‌گیرد و منبع ایجاد تداخل می‌شود. تداخلات دلایل مختلفی ازجمله افزایش توان تشعشعی دارد که اگر بیشتر از مقدار مجاز باشد تداخل رخ می‌دهد؛ دلیل دیگر تفاوت تنظیم فرکانس‌ها است که موجب اختلال می‌شود، از تنظیم خارج شدن فرستنده‌ها می‌تواند عامل دیگر اختلال باشد و درنهایت ترکیب‌های غیرخطی فرکانس‌های مختلف که سیگنال‌ها را در فرکانس‌های دیگری ظاهر می‌کند.
ظهور همزمان منابع تشعشعی برای یک گیرنده
با توجه به اینکه تداخل می‌تواند در حالت‌های مختلف صورت بگیرد، مثلاً اختلالی که در سطح زمین رخ می‌دهد، ممکن است در ارتفاع بالاتر رخ ندهد و یا برعکس در ارتفاع رخ بدهد و روی زمین چیزی نباشد یا در مسیر عبور هواپیما دیده شود، ولی روی جاده خبری نباشد؛ یا حتی منشأ تداخل می‌تواند در فاصله نزدیک یا هزاران کیلومتر دورتر باشد پس بستگی به این دارد که در چه فرکانسی رخ دهد در کل تداخل یعنی ظهور همزمان منابع تشعشعی متعدد برای یک گیرنده که قرار بوده فقط متعلق به یک منبع مطلوب باشد. سیگنال‌های رادیویی در فضا حذف نمی‌شوند؛ اما پس از انتشار و بعد از طی فاصله‌ای تضعیف و دوباره قابل‌استفاده می‌شوند، اگر سیگنال قوی‌تر باشد دیرتر تضعیف می‌شود.
تقویت کننده‌ها نظم شبکه را مختل میکنند
آنا: چرا روی شبکه تلفن همراه تداخل صورت می‌گیرد؟
فرد: هر اپراتور می‌تواند محدود فرکانسی مجزایی در باند‌های ۹۰۰/۱۸۰۰/۲۱۰۰/۲۳۰۰/۲۶۰۰/۳۵۰۰ مگاهرتز داشته باشد که هرکدام روی فرستنده‌های شبکه مخصوص به خود تنظیم شده تا تداخلی صورت نگیرد؛ اما اگر تداخلی رخ دهد، درون شبکه اپراتور بوده و یا ممکن است استفاده از فرکانس‌ها در کشور همسایه یا دریافت سیگنال از آن‌ها به داخل کشور باشد.
آنا: استفاده از تکرارکننده‌های سیگنال چگونه باعث اختلال در شبکه‌ها می‌شود؟
فرد: گاهی افراد در طبقات فوقانی و طبقات بالایی ساختمان‌ها دچار افت سیگنال تلفن همراه می‌شوند؛ بنابراین بدون مشورت با اپراتور در نقطه‌ای از ساختمان که سیگنال رادیویی قوی است با قرار دادن تکرارکننده‌ها و تقویت‌کننده‌ها سیگنال‌های دریافتی را برای پخش داخل ساختمان خود تقویت میکنند، غافل از اینکه این تقویت فرکانس در آن نقطه، نظم شبکه را مختل کرده و در نقطه‌ای دورتر منجر به اختلال در شبکه می‌شود.
افت کیفیت ارتباطات به دلیل تداخلات رادیویی
تقویت فرکانس و استفاده از تقویت کننده‌ها در نقطه‌ای خاص منجر به اختلال در سیگنال‌ها منطقه می‌شود
آنا: این تکرار کننده‌ها چگونه عمل میکنند؟
فرد: ساختار شبکه تلفن همراه مانند شبکه لانه‌زنبوری است که در هر لانه یک ایستگاه پایه ثابت قرار دارد و فرکانس‌ها بعد از هر چند سلول، مجدد تکرار می‌شود. تکرار ناخواسته فرکانس‌ها توسط تکرارکننده‌ها، باعث قوی‌تر ظاهر شدن فرکانس‌های شبکه در سلول‌های تکراری خواهد شد که این موضوع یعنی تداخل رادیویی و افت کیفیت ارتباطی را برای دارندگان گوشی همراه؛ بنابراین یا سیگنال مختل شده و یا سیگنال ناخواسته دریافت خواهند کرد درنتیجه آن کیفیت صدا کاهش می‌یابد و یا ارتباط به‌طور کامل قطع می‌شود.
آنا: آیا زیرسیگنال‌های باعث بروز اختلال در ساختمان قابل شناسایی هستند؟
فرد: بله، این سیگنال‌ها با ابزارهای خاصی قابل ردیابی، جهت‌یابی و شناسایی هستند. آمار تداخلات سیگنال‌ها در شهر تهران عدد بزرگی است. در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی دائماً در حال مبارزه و رسیدگی به این مشکل هستیم. مردم نیز از چند درگاه می‌توانند با ما این مشکل را در میان بگذارند. یکی از آن‌ها سامانه شکایت ۱۹۵ است. دوم از طریق طرح شکایت به اپراتورها می‌توانند مشکل را ردیابی کنند؛ البته این موضوع محدود به شهر تهران نیست؛ بلکه خیلی از شهر‌های بزرگ را درگیر کرده ولی در تهران پررنگ‌تر است. موضوعی که چالش اصلی ماست، این است که متأسفانه این دستگاه‌های غیراستاندارد پرتعداد وارد کشور شده، خرید و فروش می‌شوند و در اختیار عموم قرار می‌گیرد.
در این راستا سازمان اداره کل دیگری با عنوان اداره کل استاندارد و تأیید نمونه دارد که وظیفه آن صحه‌گذاری به استاندارد تجهیزات مخابراتی است و اگر تجهیزات استاندارد لازم را دریافت نکنند واردات قانونی صورت نمی‌گیرد و اگر محصول غیراستاندارد تولید داخل باشد، وارد بازار نیز نمی‌شود. ما در سازمان تا جایی که بتوانیم سعی می‌کنیم نظارت لازم و کافی را داشته باشیم تا بتوانیم جلوی بی‌قانونی‌ها و استفاده‌های غیرمجاز از تجهیزات غیراستاندارد را بگیریم؛ زیرا واردات غیرقانونی تولیدکننده داخلی را بی‌انگیزه می‌کند. همچنین نهاد‌های دیگر مانند قوه قضائیه در این خصوص با ما همکاری می‌کند تا بتوانیم تجهیزات غیرقانونی را جمع‌آوری کنیم؛ البته با راه‌افتادن پوشش‌های درون‌سازمانی از این اتفاق تا حدود زیادی پیشگیری خواهد شد.
توسعه پروژه فیبر نوری مشکل تقویت‌کننده‌ها را برطرف می‌کند
آنا: اگر تقویت‌کننده توسط اپراتورها راه‌اندازی شود آیا باز هم باعث بروز اختلال می‌شود؟
فرد: خیر، اگر تکرارکننده توسط اپراتور تنظیم شود، این تداخل فرکانسی صورت نمی‌گیرد؛ اما متأسفانه در اکثر موارد توسط کاربران نصب و باعث بروز اختلال می‌شود. از سوی دیگر کاربران با راه‌اندازی این تکرارکننده‌ها فقط مشکل خودشان را حل و برای بقیه چالش ایجاد میکنند؛ بنابراین اگر کاربران با اختلال خاصی مواجه باشند می‌توانند مشکل خود را توسط اپراتور برطرف کنند. اپراتورها مایل به استفاده از تکرارکننده نیستند؛ زیرا نظم شبکه را به هم می‌زند.
با راه‌افتادن شبکه ثابت و انتقال ترافیک به شبکه ثابت، بسیاری از مشکلات تداخلی از سوی تکرارکننده ها قابل‌حل خواهد بود
باید در این زمینه اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی به مردم صورت بگیرد؛ زیرا موضوع فنی است و با افرادی غیرمتخصص مواجه هستیم؛ البته که اصلی‌ترین راهکار این موضوع تکمیل شدن پروژه فیبر نوری در کشور است؛ چراکه اینترنت نیاز مردم و کسب‌وکارهاست. با راه‌افتادن شبکه ثابت و انتقال این ترافیک به شبکه ثابت بسیاری از مشکلات تداخلی از سوی تکرارکننده‌ها قابل حل خواهد بود؛ زیرا اصل ماجرا این است که مردم ارتباط می‌خواهند و باید تأمین شود. کسی نمی‌خواهد به ارتباطات مردم صدمه بزند و طیف را خراب کند. اگر شبکه ثابت تقویت شود، بیشتر تقویت‌کننده‌ها به‌خودی‌خود جمع‌آوری می‌شوند.
انتهای پیام/
در گفت‌وگو با آنا مطرح شد؛
نقش کلیدی اتصال دانش‌بنیان‌ها به دانش جهانی برای حل مشکل نیروگاههای برق
بررسی ظرفیت دانش‌بنیان‌ها در صنایع کشور (۴۷)
