کشف منشاء یک «انفجار رادیویی سریع» توسط هابل

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از هابل‌سایت، با چشم غیرمسلح، آسمان به طرز فریبنده‌ای آرام به نظر می‌رسد. اما برای اخترشناسان رادیویی انفجارهای قدرتمندی از انرژی وجود دارد که مانند فلاش زدن دوربین در میان یک استادیوم است.
این رویداد که انفجار رادیویی سریع (FRB)  نامیده می‌شود، انفجار زودگذر انرژی است که می‌تواند – برای چند میلی ثانیه – در کل کهکشان بدرخشد.اگرچه در چند سال گذشته صدها FRB شناسایی شده است؛ اما منابع این انفجارهای شدید نامشخص است.

در این میان،  FRB  جدید عجیب‌تر است، زیرا دورترین و قوی‌ترین نمونه کشف شده تا به امروز است. اگر این ویژگی به اندازه کافی شگفت‌آور نیست، باید بدانید بر اساس مشاهدات هابل، این فوران رادیویی در جایی که بعید به نظر می‌رسد رخ داده:زمانی که جهان تنها 5 میلیارد سال سن داشت این فوران در مجموعه‌ای از کهکشان‌ها رخ داده. اکثر FRB های بزرگ قبلی در کهکشان‌های  منفرد یافت شدند، در حالی که منشا این فوران مجموعه‌ای از کهکشان‌ها بوده.

این انفجار با نام  FRB 20220610A  نخستین بار در 10 ژوئن 2022 با تلسکوپ رادیویی پتفایندر آرایه کیلومتر مربعی استرالیا کشف شد.سپس تلسکوپ بسیار بزرگ رصدخانه جنوبی اروپا در شیلی تأیید کرد که این انفجار رادیویی از یک مکان دور آمده و  چهار برابر پرانرژی‌تر از FRB های نزدیک‌تر است.

الکسا گوردون، نویسنده ارشد این مقاله از دانشگاه نورث وسترن گفت: «برای تعیین دقیق مکان FRB  به بررسی دقیق با هابل نیاز بود. بدون تصویربرداری هابل، تشخیص این که آیا این فوران حاصل  یک کهکشان منفرد است یا از نوعی سیستم در حال ادغام سرچشمه می‌گیرد، همچنان یک راز باقی می‌ماند. این نوع  مکان‌های عجیب و شگفت‌آور ما را به سمت درک بهتر راز FRB ها سوق می‌دهند.»

به گفته محققان، تصاویر واضح هابل نشان می‌دهد که این انفجار رادیویی سریع  از محیطی با هفت کهکشان سرچشمه گرفته . یافته‌ها نشان می‌دهد این هفت کهکشان در حال تعامل و احتمالا ادغام بودند که این نیز بسیار مهم است.

محققان در تلاشند به این سؤالات پاسخ دهند: چه چیزی باعث وقوع انفجارهای سریع رادیویی می‌شود؟ منشأ آن‌ها چیست؟
به گفته ون فای فونگ، از دانشگاه نورث وستر، مشاهدات هابل مناظری دیدنی از مکان‌های شگفت‌انگیز که باعث این رویدادهای مرموز می شوند را ارائه می‌دهد.

اگرچه اخترشناسان در مورد فرایند احتمالی این پدیده خارق‌العاده اتفاق نظر ندارند، اما عموماً تصور می‌شود که  FRBها حاصل  نوعی تعامل بین اجرام فشرده مانند سیاهچاله‌ها یا ستاره‌های نوترونی باشند. نوعی ستاره نوترونی پرآشوب با نام ستاره‌های مگنتار وجود دارند که میدان مغناطیسی آن‌ها  نه‌تنها هزاران برابر قوی‌تر از میدان مغناطیسی ستارگان نوترونی معمولی است، بلکه قدرت آن می‌تواند به هزار تریلیون برابر میدان مغناطیسی زمین برسد. این میدان مغناطیسی قوی می‌تواند دمای سطح مگنتارها را به بیش از ۱۰ میلیون درجه‌ سانتی‌گراد برساند. این میدان مغناطیسی آنقدر قوی است که اگر یک ستاره مگنتار وسط مدار زمین و ماه قرار گیرد، نوار مغناطیسی روی کارت اعتباری همه افراد جهان را پاک می‌شود. بدتر از آن، اگر فضانوردی در چند صد مایلی مگنتار سفر کند، عملاً گداخته و ذوب می‌شود.
اخترلرزه‌ها یا یک جفت ستاره نوترونی در حال چرخش می‌توانند از اعوامل ایجاد کننده چنین انفجارهای رادیویی نیز باشند.

در آینده نزدیک، با افزایش دقت آزمایش‌های FRB ، سرعت اکتشاف این پدیده‌ها نیز بیشتر می‌شود. در این میان هابل نقش مهمی در توصیف محیط‌هایی که FRB ها در آن رخ می دهند، ایفا خواهدکرد. با افشای ماهیت واقعی FRBها، اخترشناسان نه تنها می‌توانند در مورد پدیده‌های مرموز کیهان، بلکه در مورد ماهیت واقعی جهان نیز چیزهای بیشتری کشف کنند. 

برگردان از مریم فخیمی