زنان در آینه علم و فناوری (۳)؛
از نقش مؤثر بانوان در علم ستاره‌شناسی حرفه‌ای تا فناوری برنامه‌نویسی رایانه‌ای
زنان در عرصه علم و فناوری توانسته‌اند طوری زندگی بشریت را ورق بزنند که حتی سلامت نوزادان، برنامه نویسی رایانه‌ای، دستگاه حذف آب مروارید، ستاره‌شناس حرفه‌ای و ... توسط آنان به منصه ظهور رسیده است.
خبرگزاری علم و فناوری آنا- گروه علم و فناوری؛ زنان به‌عنوان بخشی از جامعه انسانی تاکنون سهم قابل توجهی در زمینه‌های ریاضیات، علوم، فناوری و ...داشته‌اند؛ اما با وجود این واقعیت که زنان پیشگام شیوه زندگی و تفکر ما را در مورد جهان تغییر داده‌اند، ممکن است ناشناخته مانده باشند مانند نخستین زنی که برنده جایزه نوبل شد تا کاشف‌های عرصه‌های زیست شناسی، زیست شناسی و شیمی!.
قطعاً تعداد زنان تأثیرگذار در عرصه علم و فناوری آنقدری هست که متمایز از افراد معمولی باشند؛ اما نمی‌توان آنها را به راحتی برشمرد و معرفی کرد؛ بنابراین قصد داریم به مناسبت نزدیک شدن به روز زن و ارج نهادن به این مقام والا در کشور در این گزارش تعدادی از زنان عالم را که زندگی بشریت را متحول کردند، معرفی کنیم.
بخش دوم این گزارش به شرح زیر است؛
«ویرجینیا آپگار» «VIRGINIA APGAR» (۱۹۰۹-۱۹۷۴): مخترع نمره آپگار
ویرجینیا آپگار پیشگام در زمینه‌های پزشکی بیهوشی و زنان و زایمان بود که بیشتر به خاطر اختراع نمره آپگار، روشی ساده و سریع برای ارزیابی سلامت نوزادان، شناخته شده است.
آپگار سال ۱۹۳۳ مدرک پزشکی خود را دریافت کرد و قصد داشت، جراح شود؛ اما در آن زمان فرصت‌های شغلی محدودی برای زنان در جراحی وجود داشت، بنابراین به رشته نوظهور بیهوشی روی آورد. او در ادامه به یک رهبر در این زمینه و نخستین زنی تبدیل شد که به عنوان استاد تمام در کالج پزشکان و جراحان دانشگاه کلمبیا انتخاب شد.
یکی از حوزه‌های تحقیقاتی آپگار، اثرات بیهوشی مورد استفاده هنگام زایمان را بررسی کرد. سال ۱۹۵۲، او سیستم امتیازدهی آپگار را توسعه داد که علائم حیاتی نوزادان را در نخستین دقایق زندگی ارزیابی می‌کند. این امتیاز بر اساس معیار‌های ضربان قلب، تلاش تنفس، تون عضلانی، رفلکس‌ها و رنگ نوزاد است، با نمرات پایین‌تر نشان می‌دهد که نوزاد به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارد. این سیستم مرگ و میر نوزادان را کاهش داد و به پیدایش رشته نوزادان کمک کرد و امروزه نیز از آن استفاده می‌شود.
مری آنینگ «MARY ANNING» (۱۷۹۹-۱۸۴۷): نخستین زن دیرین شناس
مری آنینگ یک شکارچی خودآموخته فسیل و دیرینه شناس بود. او در انگلیس به دنیا آمد و از نوجوانی شروع به جمع آوری فسیل‌های ژوراسیک در نزدیکی محل زندگی اش کرد.
آنینگ زمانی که رشته دیرینه شناسی هنوز تازه تاسیس و برای زنان ممنوع بود، به خود یاد داد که این آثار را بشناسد، حفاری و آماده کند. وی فسیل یک ایکتیوسور (خزنده دریایی بزرگی که در کنار دایناسور‌ها زندگی می‌کرد) را زمانی که ۱۲ سال بیشتر نداشت کشف کرده بود در اختیار دیرین شناسان لندنی قرار داد تا برای نخستین بار نگاهی به آن بیندازند.
او همچنین نخستین فسیل یک پلزیوسور (یک خزنده دریایی منقرض شده دیگر) را پیدا کرد.
برای بزرگداشت آنینگ، دانشمندان در سال ۲۰۱۵ گونه جدیدی از ایکتیوسور «Ichthyosaurus anningae» را کشف و به نام او نامگذاری کردند.
«سوزان سولومون» «SUSAN SOLOMON» (متولد ۱۹۵۶): کاشف عامل سوراخ شدن اوزون
سوزان سولومون نویسنده کتاب «سردترین راهپیمایی» درباره سفر ناخوشایند «رابرت اسکات» به قطب جنوب در سال ۱۹۱۲ است.
سولومون شیمیدان جوی، نویسنده و استاد موسسه فناوری ماساچوست است که برای چندین دهه در NOAA کار می‌کرد. در طول مدت حضورش در این سازمان، او نخستین کسی بود که با نظرات همکارانش پیشنهاد کرد که کلروفلوئوروکربن‌ها (CFCs) مسئول سوراخ قطب جنوب در لایه اوزون هستند. او گروهی را در سال‌های ۱۹۸۶ و ۱۹۸۷ به «مک مودو ساوند» در قاره جنوبی هدایت کرد، جایی که محققان شواهدی را جمع آوری کردند که نشان می‌دهد مواد شیمیایی آزاد شده توسط ایروسل‌ها و سایر محصولات مصرفی، با نور ماوراء بنفش برای حذف ازن از جو تعامل می‌کنند.
این منجر به پروتکل مونترال سازمان ملل شد که سال ۱۹۸۹ اجرایی شد و CFCها را در سراسر جهان ممنوع کرد. این یکی از موفق‌ترین پروژه‌های زیست محیطی در تاریخ به حساب می‌آید و حفره لایه اوزون از زمان تصویب پروتکل به طور قابل توجهی کوچک شده است.
«کارن اولنبک» «KAREN UHLENBECK» (متولد ۱۹۴۲): نخستین زن برنده جایزه آبل
سال ۲۰۱۹، کارن اولنبک، ریاضیدان آمریکایی، نخستین زنی بود که جایزه آبل، یکی از معتبرترین جوایز ریاضی را دریافت کرد. او برای کمک‌های پیشگامانه خود در فیزیک ریاضی، تجزیه و تحلیل و هندسه برنده این جایزه شد.
او یکی از پیشگامان در زمینه تجزیه و تحلیل هندسی است، که مطالعه اشکال با استفاده از معادلات دیفرانسیل جزئی (مشتقات، یا نرخ تغییر، متغیر‌های مختلف متعدد، اغلب با برچسب x، y و z) است و روش‌ها و ابزار‌هایی که او ایجاد کرد به طور گسترده در سراسر این زمینه استفاده می‌شود.
اولنبک سهم عمده‌ای در نظریه‌های گیج، مجموعه‌ای از معادلات فیزیک کوانتومی که نحوه رفتار ذرات زیراتمی را تعریف می‌کند، انجام داد. او همچنین اشکالی را کشف کرد که ورقه‌های صابونی می‌توانند در فضا‌های منحنی با ابعاد بالاتر داشته باشند.
«آدا لاولیس» «ADA LOVELACE» ((۱۸۱۵-۱۸۵۲: نخستین برنامه نویس رایانه‌ای
آدا لاولیس یک ریاضیدان خودآموخته قرن نوزدهم بود و برخی او را «نخستین برنامه نویس رایانه‌ای جهان» می‌دانند.
لاولیسِ عاشق ریاضیات وقتی در ۱۷ سالگی و در پی ملاقات با ریاضیدان انگلیسی، «چارلز بابیج» از نمونه اولیه یک پیشرفت برای «موتور تحلیلی» که نخستین رایانه جهان تلقی می‌شود مطلع شد، تصمیم گرفت هر چیزی را که میتواند در مورد این دستگاه یاد بگیرد.
سال ۱۸۳۷، لاولیس مقاله‌ای را که در مورد موتور تحلیلی نوشته شده بود از فرانسه ترجمه کرد. او در کنار ترجمه اش، یادداشت‌های مفصل خود را نیز درباره دستگاه منتشر کرد. یادداشت ها، که طولانی‌تر از خود ترجمه بودند، شامل فرمولی بود که او برای محاسبه اعداد برنولی ایجاد کرد. برخی می‌گویند که این فرمول را می‌توان به عنوان نخستین برنامه کامپیوتری که تا کنون نوشته شده است در نظر گرفت.
لاولیس اکنون نماد اصلی زنان در علم و مهندسی است. روز او در دومین سه شنبه هر اکتبر جشن گرفته می‌شود.
«پاتریشیا باث» «PATRICIA BATH» (۱۹۴۲-۲۰۱۹): چشم پزشک و مخترع سیستم لیزرفاکو
پاتریشیا باث، نخستین چشم پزشک زن بود که سال ۱۹۷۴ به عضویت هیئت علمی دانشکده پزشکی دانشگاه کالیفرنیا و موسسه چشم ژول استاین منصوب شد. نخستین زنی که سال ۱۹۸۳ ریاست برنامه دستیاری چشم پزشکی را در آمریکا بر عهده گرفت و نخستین پزشک زن آفریقایی آمریکایی که حق اختراع پزشکی را سال ۱۹۸۶ دریافت کرد.
او در سال‌های نخست طبابش، دریافت، شیوع نابینایی در بخش‌هایی از آمریکا به دلیل عدم دسترسی به مراقبت‌های چشمی است. برای حل این مشکل، رشته جدیدی به نام چشم پزشکی اجتماعی را پیشنهاد کرد که به داوطلبان آموزش می‌دهد مراقبت‌های اولیه چشمی را به جمعیت‌های محروم ارائه دهند. این مفهوم اکنون در سراسر جهان به کار می‌رود و چشم هزاران نفر را که در غیر این صورت تشخیص داده نمی‌شدند و درمان نمی‌شدند، نجات داده است.
باث به عنوان یک عضو هیئت علمی زن و سیاهپوست جدید در UCLA، موارد متعددی از تبعیض جنسی و نژادپرستی را تجربه کرد. سال ۱۹۷۷، او مؤسسه آمریکایی برای پیشگیری از نابینایی را تأسیس کرد، سازمانی که ماموریت آن محافظت، حفظ و بازیابی بینایی است.
تحقیقات باث در مورد آب مروارید منجر به اختراع روش و دستگاه جدیدی برای حذف آب مروارید به نام کاوشگر لیزرفاکو شد. او سال ۱۹۸۶ حق امتیازی را برای این فناوری به دست آورد. امروزه این دستگاه در سراسر جهان استفاده می‌شود.
«باربارا مک کلینتاک» «BARBARA MCCLINTOCK» (۱۹۰۲-۱۹۹۲): نخستین زن برنده جایزه نوبل پزشکی
باربارا مک کلینتاک دانشمند آمریکایی بود که مطالعات پیشرو در زمینه سیتوژنتیک- مطالعه کروموزوم‌ها و بیان ژنتیکی آنها -جایزه نوبل پزشکی را سال ۱۹۸۳ برای او به ارمغان آورد. امروزه، نظریه‌های او، به ویژه در مورد «ژن‌های پرش»، برای درک دقیق ژنتیک اساسی است.
مطالعات مک کلینتاک در زمینه ژنتیک بزرگترین میراث او باقی مانده است. حوزه اصلی تمرکز او این بود که چگونه ژن‌ها الگو‌های رنگی دانه‌های ذرت را کنترل می‌کنند. او توانایی یک توالی DNA برای تغییر موقعیت روی ژنوم را کشف کرد که باعث «روشن یا خاموش شدن» صفات می‌شود.
این ایده به عنوان جابجایی ژنتیکی یا «ژن‌های پرش» شناخته شد. این یافته ایده‌های مربوط به ژن‌ها را تغییر داد، ژن‌هایی که در آن زمان موجودات غیرقابل تغییر و پایداری در نظر گرفته می‌شدند که فقط از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند؛ اما در دهه ۱۹۶۰، جامعه علمی بزرگتر یافته‌ها و مشاهدات او را تأیید کرده بود.
«کارولین هرشل» «CAROLINE HERSCHEL» (۱۷۵۰-۱۸۴۸):نخستین زن ستاره شناس
کارولین هرشل که سال ۱۷۵۰ در هانوفر آلمان به دنیا آمد، ممکن است شهرت خود به عنوان نخستین ستاره شناس زن حرفه‌ای جهان را مدیون یک مورد بد تیفوس باشد. در ۱۰ سالگی، رشد کارولین به دلیل بیماری برای همیشه متوقف شد. قد او برای همیشه ۱۳۰ سانتی متر باقی ماند. او از تحصیل در مدرسه بازماند. برادرش «ویلیام هرشل» که یک موسیقیدان و ستاره شناس بود خواهرش را در سال ۱۷۷۲ به باث در انگلیس فرستاد و هر دو رشته خودش را به او آموزش داد.
کارولین در حالی که سال ۱۷۸۳ به برادرش در نقش منجم دربار پادشاه جورج سوم کمک می‌کرد، سه سحابی کشف نشده را کشف کرد. سه سال بعد، او نخستین زنی بود که یک دنباله دار را کشف کرد.
سال ۱۷۸۷، پادشاه به کارولین هرشل مستمری سالانه ۵۰ پوندی اعطا کرد و او را به نخستین ستاره شناس زن حرفه‌ای در تاریخ تبدیل کرد. او قبل از مرگش، در سال ۱۸۴۸، بیش از ۲۵۰۰ سحابی را فهرست بندی کرد و برای تحقیقاتش مدال‌های طلا از انجمن سلطنتی نجوم و پادشاه پروس دریافت کرد.
انتهای پیام/
