چگونه می‌توان از فناوری برای حفظ میراث تاریخی استفاده کرد؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، فناوری می‌تواند میراث تاریخی جهان یا حداقل حافظه آن را نجات دهد تا نسل حاضر و آینده میراث فرهنگی خود را بشناسند.

میراث تاریخی و فرهنگی مجموعه‌ای از دارایی‌های انباشته‌شده در یک منطقه معین در طول تاریخ است. آن‌ها ممکن است ملموس یا ناملموس باشند؛ اما بخشی از تمدن ما و میراث هر کشور هستند. علاوه بر این از نظر گردشگری یک محرک اقتصادی قدرتمندند.

این میراث گذشته است که در زمان حال با آن زندگی کرده و باید آن را به نسل‌های آینده منتقل کنیم.

به همین دلیل، تلاش عمده در نگهداری، حفاظت و مدیریت بهبودیافته ضروری است و قابلیت استفاده از فناوری‌های جدید برای محافظت از حافظه این قطعات منحصربه‌فرد زمانی که هدف تروریست‌ها قرار می‌گیرند یا درگیری‌های مسلحانه آغاز می‌شود و یا بلایای طبیعی رخ می‌دهند، اهمیت ویژه‌ای دارد.

بهانه‌ای که باعث شده گزارش پیش رو را تهیه کنیم انعقاد تفاهم‌نامه همکاری بین معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری و میراث فرهنگی بود. این اتفاق مبارک نتیجه ای جز کاربرد فناوری و نوآوری در زمینه میراث نخواهد داشت. لذا قصد داریم از منظر کشورهای دیگر در زمینه حفظ آثار با استفاده از فناوری را مطرح کنیم.

فناوری برای مهار روند تخریب

ویرانی تندیس‌های بودا در بامیان افغانستان در بیش از ۲۰ سال پیش، شوک جهانی بی‌سابقه‌ای ایجاد کرد. پس از آن، چنین حملاتی به آثار باستانی بسیار ارزشمند، رایج شد و بخشی از برنامه‌های تبلیغاتی استراتژیک بود که معمولاً از آن به عنوان «پخش گسترده تروریسم» یاد می‌شود.

تخریب چندین زیارتگاه در فلوجه عراق، حمله به طاق نصرت در پالمیرا سوریه و بمباران مسجد بلیلی در یمن از جمله خبر‌های ناراحت کننده بود.

چنین تخریبی دائمی و گاه تصادفی است؛ ساختمان‌ها، جدید و قدیمی، کاربردی و هنری، هر روز به ویرانه تبدیل می‌شوند. ناگفته نماند فرسایش ناشی از زمان، اقلیم و عوامل محیطی نیز نباید فراموش کرد؛ بنابراین دولت‌ها باید سیاست‌های پیشگیرانه را توسعه دهند و از فناوری برای حفظ میراث تاریخی و فرهنگی استفاده کنند که به حفظ تاریخ هر کشور کمک می‌کند.

یونسکو برای چندین دهه روی این رویکرد کار کرده است، به‌ویژه از کنوانسیون ۱۹۷۲ در مورد حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهانی. این سازمان بین المللی بر این باور است که هیچ پیشرفتی بدون ریشه‌های فرهنگی گذشته پایدار نیست و حفظ میراث تاریخی برای دستیابی به این مهم ضروری است.

توسعه فناوری‌های خاص ابزاری قدرتمند در مبارزه با ناپدید شدن میراث فرهنگی یک سرزمین است. در تلاش برای جلوگیری از این امر، سازمان ملل از ابتکارات تشویقی که نوآوری می‌تواند کلید مبارزه با تخریب میراث تاریخی باشد حمایت می‌کند.

واقعیت مجازی در تاریخ

یکی از معروف‌ترین اقدامات در حفظ آثار تاریخی و فرهنگی، بدون شک، واقعیت مجازی (VR) است که امکان ایجاد مدل‌های دیجیتال تعاملی ساختمان ها، بنا‌های تاریخی و سایر اشیاء میراثی را فراهم می‌کند.

با استفاده از دستگاه‌های VR می‌توان این مدل‌ها را کاوش و حس غوطه وری در محیط تاریخی را تجربه کرد. این چیزی است که اکنون به ویژه در بخش آموزش با استقبال بسیار خوبی مواجه شده است.

برای ایجاد این مدل‌های مجازی، گاهی اوقات از اسکنر‌های لیزری برای ساخت مدل‌های دیجیتال سه‌بعدی بسیار دقیق از ساختمان‌ها، بنا‌های تاریخی و سایر اشیای میراثی که هنوز سالم هستند و حفظ می‌شوند، استفاده می‌شود. از این مدل‌ها می‌توان برای مستندسازی وضعیت فعلی اشیاء و برنامه ریزی کار‌های مرمت یا حفاظت استفاده کرد.

اسکن سه‌بعدی راهی برای حفظ آثار 

اسکن سه‌بعدی امکان حفظ دیجیتالی با کیفیت بالا و بدون لمس این آثار را فراهم می‌کند. این به دانشمندان اجازه می‌دهد تا دوقلو‌های دیجیتالی بی انتها از مصنوعات گرانبها را ایجاد کنند که سپس می‌توانند توسط گروه‌هایی از معماران، مورخان و دانشمندان در سراسر جهان مستند، توزیع و بررسی شوند و با مخاطبان در سراسر جهان به اشتراک بگذارند.

اطمینان از جمع‌آوری داده‌ها با حداکثر دقت و حداقل تماس، نیازمند اسکنر‌های سه‌بعدی نوآورانه و بدون لمس، استفاده آسان و سرعت بالاست. نرم افزار تخصصی امروزی همچنین تضمین می‌کند که اسکن‌های با وضوح بالا می‌توانند به طور یکپارچه بین جوامع علمی و گروه‌ها برای تجزیه و تحلیل عمیق و فرضیه سازی بیشتر به اشتراک گذاشته شوند.

اسکن سه‌بعدی، یک شیء را از هر زاویه‌ای به تصویر می‌کشد تا یک مدل دیجیتالی بسیار دقیق تولید کند که می‌تواند پس از تولید مطالعه و توزیع شود. این مدل سه‌بعدی می‌تواند به عنوان یک ثبت دائمی از مصنوعاتی باشد که ممکن است در خطر تخریب یا بلایای طبیعی باشند. آن‌ها بسیار دقیق‌تر از کتابخانه‌های دو بعدی تصاویر و نقاشی‌های قبلی هستند و می‌توانند سرنخ‌های جذابی را درباره فرهنگ‌های باستانی نشان دهند که ممکن است به دلیل وضوح پایین، کمبود جزئیات یا ضبط نادرست از قلم افتاده باشند.

در عصر دیجیتال، اسکن سه‌بعدی به برآوردن تقاضای رو به رشد برای دیجیتالی کردن آثار تاریخی و فرهنگی که قبلاً فقط در موزه‌های سراسر جهان قابل مشاهده بودند، کمک می‌کند.

میراث از دست رفته پیامد‌های مهمی برای جوامع از از دست دادن هویت گرفته تا بی ثباتی ملی دارد. بنابراین، رویکرد‌های نوآورانه جدید برای حفظ بنا‌های تاریخی و تاریخی ضروری است. فناوری سه‌بعدی ابزاری قابل اعتماد و در دسترس برای بایگانی و بازیابی آثار تاریخی و میراث فرهنگی ارزشمند و آموزش توده‌ها در مورد واقعیت‌های گذشته ناشناخته برای سال‌های آینده است.

پای مواد جدید به حوزه تاریخ باز می‌شود‌

می‌توان گفت در دهه‌های اخیر پیشرفت‌های علمی در زمینه مرمت و حفظ مواد باستان شناسی افزایش یافته است. در حال حاضر روش‌ها و مواد پیشرفته زیادی در این زمینه برای حفاظت از میراث و آثار باستانی در موزه ها، انبارها، محوطه‌های حفاری و کتابخانه‌ها از هرگونه تغییر در شرایط محیطی اطراف استفاده می‌شود.

از لیزر و پلاسما می‌توان در تجزیه و تحلیل و در عین حال در فرآیند تمیز کردن مواد آلی، معدنی و کامپوزیت استفاده کرد. بسیاری از نانومواد طبیعی یا مصنوعی برای مقاصد مختلفی مانند تمیز کردن، تثبیت، ضد عفونی به کار می‌روند.

استفاده از این روش‌ها و مصالح پیشرفته از نظر اقتصادی به صرفه است، میراث و آثار باستان‌شناسی را از ضایعات حفظ کرده و با جذب تعداد بیشتری از گردشگران، باعث افزایش درآمد ملی کشور می‌شود.

تغییرات اقلیمی، روزانه، ماهانه، فصلی و سالانه در موزه ها، انبار‌ها و کتابخانه‌های نگهداری آثار تاریخی و فرهنگی بر خواص مواد آلی (چوب، نسخه‌های خطی، منسوجات، چرم، استخوان)، مواد معدنی (سنگ، نقاشی‌های دیواری، فلزات، سفال و سرامیک، شیشه) و مواد کامپوزیت (نقاشی رنگ روغن، شمایل‌ها) اثر می‌گذارد. بر این اساس، بسیاری از جنبه‌های زوال آثار تاریخی بر روی این مواد ظاهر می‌شود و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مواد فرسایش زا، میراث تاریخی و فرهنگی با ارزش را از بین می‌برد.