خودروسازی ایران به توانمندی متخصصان داخلی اعتماد ندارد

کارن ابری‌نیا، استاد دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تهران و مدیر مرکز طراحی و ساخت خودروی خورشیدی «غزال ایرانی» به دلایل توسعه نیافتگی صنعت خودروسازی ایران پرداخت و در این خصوص به خبرنگار علم و فناوری آنا گفت: چالش های صنعت خودروسازی ایران به چند دسته تقسیم می شوند. یک سری از چالش ها مربوط به مسائلی از قبیل اقتصاد کلان کشور، اوضاع بد اقتصادی ایران و تحریم هاست.

وی افزود: زمانی که هنوز شدت تحریم ها زیاد نبود، اوضاع اقتصادی بهتری داشتیم، فروش نفت خام کشور خوب بود و رشد اقتصادی داشتیم، بازهم صنعت خودروسازی  مشکل داشت. مشکل مزمنی که حدود چهار دهه اخیر با آن مواجه ایم. حتی اگر اوضاع اقتصادی بهبود پیدا کند اما صنعت خودروسازی با این روند کار خود را پیش ببرد، بازهم رشد و توسعه ای پیدا نمی کند و با چالش مواجه خواهد بود.

دکترای مهندسی مکانیک افزود: اوضاع اقتصادی کنونی کشور و اعمال تحریم ها باعث شده اند که شرکا و سرمایه گذاران خارجی در صنعت خودروسازی نداشته باشیم. همچنین به فناوری های جدیدی که اکنون در کشورهای دیگر در حال توسعه است، دسترسی پیدا نکنیم. صادراتی نیز نداشته باشیم زیرا قادر به انجام مبادله اقتصادی نیستیم.

وی اظهارداشت: امروزه صنایع خودروسازی کشورهای بزرگ( مانند چین) با صنایع خودروسازی کشورهای دیگر در ارتباط اند. صنعت خودروسازی چین پیشرفت کرد زیرا شرکا و سرمایه گذاری خارجی داشت. چین از زمانی در صنعت خودروسازی پیشرفت پیدا کرد که درهای سرمایه گذاری های خارجی را به روی خودش باز کرد. پیش از آن اوضاع صنعت خوروسازی اش بد بود.

وی تاکید کرد: حتی اگر تحریم ها رفع شود، اوضاع اقتصادی کشور نیز بهبود پیدا کند اما بازهم مشکل اصلی دولتی بودن صنعت خودروسازی ایران مطرح است. نه تنها در ایران حتی در پیشرفته ترین کشورهای دنیا، اگر دولت مدیریت صنعت خودروسازی را برعهده بگیرد، صنعت خودروسازی با مشکل مواجه می شود زیرا دولت مدیر خوبی نیست و نمی تواند شرکت داری کند. دلیل اصلی هم که صنعت خودروی ما پیشرفت نکرده در ارتباط با این مسئله است.

صنعت خودروسازی ایران افق روشنی ندارد

ابری نیا گفت: خودروسازان هرچند سهام شان را در بورس نمایش می گذارند اما عملا دولتی هستند. مدیران این صنعت را دولت تعیین می کند بنابراین اکنون در شرایطی که واردات خودرو ممنوع است، خودرو بدون رقیب تولید می شود و قیمت گذاری‌ها نیز دستوری است. این قیود روی صنعت خودروسازی ایران و زیست بوم این صنعت سوار است.

به گفته وی، صنعت خودروسازی در همه کشور یک صنعت کلیدی است زیرا صنایع مختلفی با آن در ارتباط هستند. این صنعت شبکه وسیعی دارد که برای صنایع بالادستی و پایین دستی اش شغل های زیادی ایجاد می کند بنابراین می تواند سهم زیادی در اقتصاد کشور داشته باشد. متاسفانه اکنون صنعت خودروسازی ما زیست بوم نامناسبی دارد. چنین قیودی که روی این زیست بوم به وجود آمده باعث شده محصولات این صنعت رشد و پیشرفت پیدا نکنند.

استاد دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تهران افزود: تصور ما از خودروی ملی این است که صفر تا صد آن خودرو را خودمان بسازیم. خیلی هم سعی کرده ایم این کار را هم بکنیم. انواع و اقسام شرکت های تولید کننده قطعات خودرو نیز به وجود آمده اند اما هنوز وابسته به واردات هستیم. هیچ خودرویی را پیدا نمی کنید که قطعات وارداتی و ارزبری نداشته باشد زیرا امکان پذیر نیست. اصلا چنین تصوری که ما خودروی ملی که صفر تا صدش را خودمان بسازیم غیر ممکن است.

وی تصریح کرد: در هیچ کجای دنیا تولید یک قطعه الکترونیکی برای ساخت یک خودرو اصلا مقرون به صرفه نیست. باید یک قطعه الکترونیکی حداقل برای ده مدل خودروی مختلف تولید کنیم که صرفه اقتصادی داشته باشد و دائما رشد و توسعه پیدا کند. ما شرایط غیر ممکنی ایجا کرده ایم که خودروهای ما نمی توانند توسعه و پیشرفتی داشته باشند. اکنون خودروهای بی کیفیتی با قیمت سرسام آور تولید می کنیم. خودروهایی که وابسته به نرخ ارز هستند و نارضایتی مشتری را به دنبال دارند.

مدیر مرکز طراحی و ساخت خودروی خورشیدی غزال ایرانی خاطرنشان کرد: متاسفانه هیچ افق روشنی در انتظار صنعت خودروسازی ایران نیست. این صنعت هیچ برنامه ای ندارد زیرا هدف مشخصی تعیین نکرده است. این صنعت محدودیت زیادی به وجود آورده تا بازار را در دست خودش بگیرد. مافیای خودرو، کیست؟ از آسمان آمده است؟ همه چیز این صنعت دست دولت است. صحبت از کدام مافیای خودرو می شود؟ قطعا اگر ما هدف مشخصی داشته باشیم و به سمت آن حرکت کنیم، راه حل این چالش ها نیز پیدا می شود.

صنعت خودروسازی ایران نیاز به زیست بوم سالم دارد

ابری نیا گفت: امروزه شرکت های خودروسازی دنیا به دنبال سودآوری در یک زیست بوم سالم هستند. متاسفانه زیست بوم خودروسازی ایران سالم نیست. خودروی به درد بخور و خوبی در کشور تولید نمی شود. خودروهای تولیدی کشور مصرف سوخت زیادی دارند. انرژی زیادی مصرف و آلایندگی زیادی تولید می کنند. از تکنولوژی های روز دنیا عقب هستند. خودروسازان سعی می کنند آپشن هایی به خودرو بیفزایند تا خودرو به روز شود اما همچنان با نارضایتی مردم مواجه هستند. آنها با ترفندهای مختلف سودآوری می کنند اما ورشکسته هستند. همچنین صورت حساب مالی شفافی نیز ارائه نمی دهند.

وی بیان کرد: تنها راه برون رفت از این معضل تعیین هدف مشخص برای صنعت خودروسازی است. صنعت خودروسازی باید یک برنامه و نقشه راهی برای رسیدن به این هدف مشخص داشته باشد. اگر بر فرض صنعت خودروسازی برنامه ریزی داشته باشد و بتواند این صنعت را طی پنج سال آینده متحول کند، می توانیم مانند کشورهای دیگر تعرفه های واردات را کاهش دهیم. در حدی که این خودروها بتوانند با خودروهای خارجی رقابت کنند. علت اصلی برنداشتن تعرفه ها این است که نمی توانند با رقبای خارجی رقابت کنند. توسعه و پیشرفت است که رقابت ایجاد می کند. یک شرکت باید در رقابت با شرکت های دیگر سودآوری داشته باشد.

دکترای مهندسی مکانیک افزود: ما ضمن ایجاد این زیست بوم سالم و مناسب باید مشکلات اقتصادی مان را نیز برطرف کنیم. اگر هیچ ارتباطی با کشورهای دیگر دنیا نداشته باشیم، اقتصادمان ضعیف باشد و در شرایط تحریم به سر ببریم، از لحاظ ارزی و صادراتی نیز مشکل خواهیم داشت بنابراین باید یک راه حل همه جانبه با ابعاد مختلف بین المللی، داخلی، فناوری، سرمایه گذاری نیاز داریم تا صنعت خودروسازی ما بتواند رشد و توسعه پیدا کند. 

خودروسازی ایران به توانمندی متخصصان داخلی اعتماد ندارد

استاد دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تهران عنوان کرد: همچنین یکی دیگر از مشکلات ما این است که متاسفانه ارتباط خوبی میان صنعت و دانشگاه برقرار نیست. صنعت خودروسازی ایران به توانمندی متخصصان داخلی اعتماد ندارد. به عنوان مثال مرکزغزال ایرانی سال 83 آغاز به کار کرد. حدود ده سال پیش به یکی از شرکت های بزرگ خودروسازی ایران مراجعه و دیداری با معاون مدیر عامل داشتیم که مسوولیت برنامه استراتژیک را برعهده داشت. او بسیار از کار ما تعریف و تمجید کرد اما در نهایت گفت این مساله مشکل روز ما نیست. یک مدیر استراتژیک باید به فکر آینده باشد.

وی ادامه داد: باید برنامه راهبردی داشته باشد اما اصلا او به فکر آینده نبود. اشکال کار این است که اصلا صنعت احساس نیاز نمی کند زیرا فروش خودش را دارد. مردم مجبورند محصولی بی کیفیت و با قیمت گزاف خریداری کنند. قیمت سرسام آور خودرو طی دو سال اخیر واقعا وحشتناک و باورنکردنی است زیرا وابسته به نرخ ارز بوده و صنعت نیز احساس نیازی به دانشگاه ندارد.

ایران در مسیر دانش تکنولوژی قرار ندارد

ابری نیا با نگاهی به روند جهانی صنعت خودروسازی جهان به آنا گفت: صنعت خودرو در جهان زیست بوم کاملا متغییری دارد. سرعت تغییرات آن به شدت زیاد و غافلگیرکننده است. بیشتر این تغییرات حاصل از فناوری است که از دل دانشگاه ها و کارهای تحقیقاتی و پژوهش های علمی بیرون آمده اند. دنیا اکنون در مسیر دانش و تکنولوژی قرار دارد اما ما خارج از این مسیر هستیم.

مدیر مرکز طراحی و ساخت غزال ایرانی افزود: در سال 2023، تعداد زیادی فناوری در دنیا تجاری سازی شده اند. این فناوری ها باعث شده اند که تعامل انسان با خودرو و نحوه رانندگی تغییر پیدا کند. شاخص ترین تحولاتی که در خودروی برقی به وجود آمد، منجر شد تا رویکرد مشتری ها به خودروهای برقی تغییر پیدا کند. فروش خودروهای برقی در سال 2023 به شدت افزایش پیدا کرده است زیرا دولت ها از این نوع خودروها حمایت کرده اند. به عنوان مثال سوبسید داده اند.

وی ادامه داد: در ادامه انگیزه ای ایجاد کرده اند تا مشتری این نوع خودروها را خریداری کند. دلیل مهمتر آن، پیشرفت فناوری خودروهای برقی است. باطری های این خودروها انرژی بیشتری ذخیره کرده و مسافت بیشتری طی می کنند. همچنین قیمت این خودروها کاهش و دسترسی مشتری ها سهل تر شده است.

به گفته وی، متاسفانه ما هیچ برنامه ای برای خودروی برقی نداریم. هرچند وقت یک بار خودروسازی به طور نمایشی، خودروی برقی ارائه می دهد.

وی اظهار کرد: همچنین امروزه در دنیا فناوری دیگری به نام سیستم پیشرفته کمک راننده(ADAS) استفاده می شود. ما اکنون این سیستم را در مرکز غزال توسعه داده ایم. معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری نیز قول مساعد بابت تجاری سازی آن داده است. این سیستم کمک می کند تا راننده، رانندگی ایمن تر و بهتری در جاده داشته باشد. به عنوان مثال اگر راننده دچار خواب آلودگی شد، با علامت های راهنمایی رانندگی و اعلام فاصله نزدیکی به خودروهای دیگر به او هشدار می دهد.

استاد دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تهران تاکید کرد: اکنون این فناوری در خودروهای برقی دنیا و خودروهای خودران مانند تسلا پیاده شده است. سال 83 زمانی که خودروی خورشیدی غزال شروع به کار کرد، شرکت تسلا وجود نداشت. اگر آن سال ها شرکت های خودروسازی از غزال ایرانی حمایت می کردند ما نیز می توانستیم موفقیت چشمگیری در این حوزه داشته باشیم.

دکترای مهندسی مکانیک افزود: کانتکت کارز از دیگر فناوری هایی است که امروزه در صنعت خودروسازی جهان مورد استفاده قرار می گیرد. در این نوع فناوری، خودروها می توانند با زیرساخت هایی مانند چراغ راهنمایی و رانندگی و پلیس ارتباط برقرار کنند. این فناوری باعث آسان تر ، روان تر و ایمن شدن شدن جریان ترافیک شود. اکنون کشورهای اروپایی، آمریکا و چین به این خودروهای متصل دسترسی دارند. این خودروها دیتاهای زیادی را رد و بدل می کنند زیرا در آنها هوش مصنوعی بکار گرفته شده است. دیتاهای این خودروها توسط فناوری بلاکچین به طور غیر متمرکز در نقاط مختلف ذخیره می شود. این تکنولوژی ایمن تر شدن خودرو می شود.

وی گفت: خودروی بی ام و I Vision Dee   نمونه بارزی از خودروهاست که در آن انواع و اقسام فناوری های جدید پیاده شده است. به روی بدنه این خودرو لایه نازک و مخصوصی تعبیه شده است که خودرو می تواند سی و دوتا رنگ مختلف داشته باشد. چنین فناوری از دل یک شرکت استارت‌آپی و از دانشگاه بیرون آمده است. ماشینی که هوش احساسی دارد. صحبت می کند و به حرف شما گوش می دهد. حتی روی شیشه ماشین آوتاری ایجاد می شود تا راننده با او ارتباط برقرار کند. سرعت این فناوری ها بسیار زیاد است. اگر ما می خواهیم با همین روند ادامه دهیم، از صنعت خودروسازی دنیا بسیار عقب خواهیم ماند.