آلودگی آب‌های ژرف یا آلوده سازی افکار عمومی

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، مسئله آب ازجمله مسائل اصلی بوده که حیات، معیشت و اقتصاد مردم را مستقیماً تحت تأثیر قرار می‌دهد. مسئله‌ای نه‌چندان جدید که قدمتی به‌اندازه قدمت تمدن در سرزمین ایران دارد.

محدودیت‌های آب در فلات ایران از اقتضائات طبیعی این اقلیم، جغرافیا و توپوگرافی بوده و از دیرباز مردم ایران پیشرفته‌ترین و پیچیده‌ترین فناوری‌ها را برای مدیریت منابع آب و حل چالش‌ها و مسائل آبی به کار می‌گرفتند. قنات قصبه در گناباد، سد شاه‌عباسی در طبس، سازه‌های آبی شوشتر و دیگر آثار تاریخی که شاهکاری از هنر معماری و مهندسی ایرانیان در عصر‌های مختلف بوده و بخشی از فناوری‌های کاربردی حوزه آب هستند.

امروزه نیز همه اصحاب علم و فناوری در دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و صنعتی به‌ویژه صنایع دانش‌بنیان باید همه امکانات و توان خود را معطوف به حل مسائل اصلی به‌ویژه مسائل زیرساختی ازجمله چالش آب سازند تا با حل مسائل مردم، زمینه‌ساز پیشرفت و شکوفایی ایران شوند.

در این میان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در راستای توسعه سبد تأمین آب کشور پروژه اکتشافی و تحقیقاتی «آب ژرف» را آغاز و دستاورد‌های اصلی و جنبی نسبتاً مطلوبی به همراه داشته است. اگرچه نقد‌های ساختاری به روش پژوهش یا مدل اجرای این پروژه در تصدی‌گری معاونت علمی و عدم ورود و همکاری وزارت نیرو در دولت دوازدهم وارد بوده؛ اما به‌هرحال آغاز و پیشرفت این پروژه را می‌توان به‌منزله خط‌شکنی و آغاز مسیر مهمی در موضوع آب‌های عمیق در کشور قلمداد کرد. با آنکه در روز‌هایی که کشور از هر سو ضربات دشمن در راستای ناامید سازی عمومی را تجربه می‌کند، زیرسوال بردن دستاورد‌ها و مکدر کردن خاطر مردم از طریق طرح اتهامات فاقد پشتوانه و مستندات علمی قطعاً موردپذیرش و قابل توجیه نیست.

در پروژه‌های اکتشافی- تحقیقاتی مشابه پروژه آب ژرف، مستندات علمی و آزمایشگاهی زیادی تولید و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته و ساعت‌ها کار پژوهشی پیرامون آن صورت می‌گیرد. پس چگونه هرچند وقت نشریه یا خبرگزاری‌های خاصی اقدام به انتشار تحلیل‌ها و اظهارنظر‌های اعجاب‌آور و شگفت‌انگیز پیرامون آب ژرف کرده و به‌راحتی علاوه بر نادیده گرفتن تمامی زوایای علمی و فنی یک حرکت علمی-فناورانه، ذهن و خاطر مردم را مشوش می‌کنند.

صدالبته طرح هر سؤال علمی در مجامع علمی مطلوب و قابل قدردانی و از سوی دیگر لازم و واجب بوده و حتماً در حوزه تحقیقات، هیچ کاری کامل و بی‌نقص نیست؛ اما کشاندن مسائل فرضی و تشخیص‌های فردی به رسانه‌های عمومی کشور، زشت و مذموم است.

طرح مسائل تخیلی درباره منشأ این آب‌ها، سن آنها، ظرفیت و حجم مخزن آب، وجود آلودگی‌های مختلف و اعلام هزینه‌های گوناگون برای استحصال آن، در زمره همین مسائلی است که گمانه‌زنی درباره آن باید صرفاً متکی بر داده‌های علمی و یافته‌های آزمایشگاهی باشد؛ البته از همه دلسوزان جامعه علم و فناوری کشور انتظار می‌رود علاوه بر سلامت بهداشت آب، سلامت و آرامش روانی جامعه نیز مورد توجه قرار گیرد و برهم زنندگان این آرامش در هر کسوتی که باشند نسبت به شایعه‌پراکنی و گمانه‌زنی‌های بی‌پایه و اساس و غیرعلمی که منجر به برهم زدن آرامش فکری و روانی جامعه می‌شود، مسئولیت‌پذیر و پاسخگو باشند.

در هر حال ستاد توسعه فناوری‌های آب اقلیم و محیط‌زیست معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری از همه دانشگاه‌ها مراکز علمی و تحقیقاتی دعوت می‌کند تا با این ستاد در پیشرفت این پروژه و غنای بیشتر علمی آن همکاری کند و این آمادگی وجود دارد با هر فرد یا مجموعه‌ای که راهکار جدید، دلیل یا مستنداتی درباره نحوه اکتشاف، ظرفیت آبخوان، کیفیت یا دیگر ابعاد آب‌های ژرف در اختیار دارد بحث و مذاکره علمی کند و این رویه بدون شک به شکوفایی و ارتقای سطح مطالعات و تحقیقات کمک خواهد کرد.

*محمد همت، دبیر ستاد آب، اقلیم و محیط‌زیست معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری