روزه‌‌داری سلول‌های بدن را در برابر استرس مقاوم می‌کند

به گزارش خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان یا رژیم روزه داری متناوب امروز به یک رژیم غذایی محبوب تبدیل شده است. در اکثر نسخه‌های روزه‌داری متناوب، افراد چند روز در هفته روزه می‌گیرند یا خیلی کم غذا می‌خورند و سپس در طول روز‌های باقی‌مانده مقدار طبیعی غذا می‌خورند.

روزه چیزی است که بشر در طول تاریخ آن را اغلب از روی شرایط و نه انتخاب انجام داده است. اجداد شکارچی ما احتمالاً روزه داران ماهری بوده اند و در زمان فراوانی در ضیافت‌ها افراط می‌کردند و سپس با دوره‌های طولانی کمبود غذا مواجه می‌شدند. با در نظر گرفتن این موضوع، منطقی است که سلول‌های بدن مابتوانند در شرایط سخت و قحطی عملکرد خوبی داشته باشند.

اما آیا روزه‌داری باعث می‌شود سلول‌های ما در غیاب کاهش وزن در برابر آسیب مقاوم‌تر شوند؟ و آیا این فواید به استرس موقتی که روزه در سلول‌های ما ایجاد می‌کند بستگی دارد؟

**روزه داری متناوب ممکن است مزایای ضد پیری داشته باشد

دانشمندان سال هاست که به دنبال مزایای سلامتی احتمالی محدودیت کالری بوده اند. یک نظریه برجسته نشان می‌دهد که این فواید سلامتی مربوط به افت قند خون ناشی از روزه داری است که سلول‌های ما را وادار می‌کند تا برای استفاده از اشکال دیگر انرژی بیشتر کار کنند.

تحقیقات نشان داده است که میمون‌های رزوس که تنها ۷۰ درصد کالری از دریافتی طبیعی خود را دریافت می‌کنند، بسیار طولانی‌تر زندگی می‌کنند و در سنین بالاتر بسیار سالم‌تر هستند. این فواید ضد پیری در حیواناتی که در یک رژیم روزه متناوب قرار می‌گیرند، مشاهده شده است که بین روز‌های عادی غذا خوردن و روز‌هایی که کالری آن‌ها محدود است. اخیراً دانشمندان برخی از اثرات مشابه را در انسان کشف کرده اند.

با این حال، آنچه روشن نیست، این است که چرا به نظر می‌رسد روزه داری متناوب در مبارزه با پیری مفید است. این سوال با این واقعیت پیچیده می‌شود که در تمام مطالعات انجام شده بر روی افراد، روزه داری منجر به کاهش وزن شده است. فواید کاهش وزن برای سلامتی ممکن است بر سایر فواید به دست آمده از روزه داری به تنهایی سایه افکنده باشد.

**روزه گرفتن از تولید رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند

یکی از راه‌هایی که سلول‌های ما می‌توانند آسیب ببینند زمانی است که با استرس اکسیداتیو مواجه می‌شوند. پیشگیری یا ترمیم آسیب سلولی ناشی از استرس اکسیداتیو در برابر پیری مفید است. این استرس زمانی اتفاق می‌افتد که تولید رادیکال‌های آزاد بیشتر از حد معمول باشد، مانند گونه‌های فعال اکسیژن. این‌ها مولکول‌های ناپایداری هستند که الکترون‌های بسیار واکنش پذیر را حمل می‌کنند.

هنگامی که یکی از این رادیکال‌های آزاد با مولکول دیگری مواجه می‌شود، ممکن است الکترونی را رها کند یا الکترون دیگری بگیرد. این می‌تواند منجر به یک واکنش زنجیره‌ای سریع از مولکول به مولکول شود و رادیکال‌های آزاد بیشتری را تشکیل دهد که می‌تواند اتصالات بین اتم‌ها را در اجزای مهم سلول مانند غشای سلولی، پروتئین‌های ضروری یا حتی DNA از هم جدا کند. آنتی‌اکسیدان‌ها با انتقال الکترون‌های مورد نیاز برای تثبیت رادیکال‌های آزاد قبل از اینکه بتوانند آسیبی وارد کنند، عمل می‌کنند.

اگرچه به نظر می‌رسد روزه به سلول‌های ما کمک می‌کند تا با آسیب‌های ناشی از این فرآیند مقابله کنند، اما دقیقاً مشخص نیست که چگونه این اتفاق می‌افتد.

رادیکال‌های آزاد می‌توانند توسط میتوکندری‌های ضعیف (نیروگاه‌های سلول) تولید شوند. تغییر بین غذا خوردن عادی و ناشتا باعث می‌شود سلول‌ها به طور موقت سطوح پایین‌تر از حد معمول گلوکز (قند خون) را تجربه کنند و مجبور می‌شوند از منابع دیگر انرژی کمتر در دسترس مانند اسید‌های چرب استفاده کنند. این می‌تواند باعث شود سلول‌ها فرآیند‌های بقا را برای حذف میتوکندری‌های ناسالم و جایگزینی آن‌ها با میتوکندری‌های سالم به مرور زمان فعال کنند و در نتیجه تولید رادیکال‌های آزاد را در دراز مدت کاهش دهند.

همچنین ممکن است که روزه داری خود منجر به افزایش اندکی در تولید رادیکال‌های آزاد در اوایل روزه داری می‌شود.

سلول‌ها ممکن است با افزایش سطح آنتی اکسیدان‌های طبیعی خود برای مبارزه با رادیکال‌های آزاد در آینده پاسخ دهند؛ و اگرچه رادیکال‌های آزاد معمولاً به دلیل توانایی آن‌ها در آسیب رساندن به سلول‌های ما مضر دیده می‌شوند، اما ممکن است سیگنال‌های کوتاه‌مدت مهمی برای بدن ما در این مورد باشند و سلول‌ها را تحریک کنند تا با استرس‌های شدیدتری که ممکن است در آینده ایجاد شود بهتر مقابله کنند.

**آیا روزه‌داری با پیری مبارزه می‌کند؟

برای درک اینکه چگونه روزه می‌تواند سلول‌ها را قوی‌تر کند، محققان ۲۴ نفر را انتخاب کردند و از آن‌ها خواستند که یک رژیم روزه‌داری متناوب را برای دو دوره سه هفته‌ای انجام دهند. در طول اولین دوره روزه داری، شرکت کنندگان یک رژیم غذایی کالیبره شده و در دوره سه هفته‌ای دوم، علاوه بر رعایت رژیم مکمل‌های خوراکی ویتامین C و ویتامین E که هر دو آنتی اکسیدان هستند، مصرف کردند.

از آنجایی که محققان فقط می‌خواستند بر روی نحوه تأثیر روزه متناوب بر سلول‌ها تمرکز کنند، و نه کاهش وزن، شرکت‌کنندگان ۱۷۵ درصد از کالری دریافتی طبیعی روزانه خود را در روز‌های معمولی و ۲۵ درصد آن را برای جلوگیری از کاهش وزن در روز‌های روزه‌داری مصرف کردند. در این مطالعه محققان غذای داوطلب را با دقت تهیه و دنبال کردند. آن‌ها غذا‌های معمولی آمریکایی را می‌خوردند - چیز‌هایی مانند پاستا، مرغ، ساندویچ و دسر‌هایی مانند بستنی.

آن ها قبل از شروع و درست پس از پایان رژیم از خون شرکت کنندگان نمونه برداری کردند تا بتوانیم سطوح محصولات جانبی استرس اکسیداتیو و نشانگر‌های عملکرد سلولی قوی را با هم مقایسه کنند.

در طول سه هفته اول، محققان سعی کردند ببینند که آیا روزه‌داری استرس اکسیداتیو (رادیکال‌های آزاد) را در سلول‌های هر فرد افزایش می‌دهد و آیا این استرس واقعاً منجر به سلول‌های قوی‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌شود یا خیر.

سپس بررسی کردند که آیا مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها در دوره دوم روزه‌داری، رادیکال‌های آزاد ناشی از روزه‌داری را مسدود می‌کند و از انعطاف‌پذیری سلول‌ها جلوگیری می‌کند.

**روزه متناوب چگونه بر بدن افراد تأثیر می‌گذارد؟

ما دریافتیم که در پاسخ به روزه گرفتن یک روز در میان، سلول‌ها کپی‌های بیشتری از ژنی به نام SIRT۳ ساختند که بخشی از مسیری است که برای جلوگیری از تولید رادیکال‌های آزاد و بهبود فرآیند‌های ترمیم سلولی عمل می‌کند.

ما همچنین کاهش قابل توجهی در سطح انسولین در گردش یافتیم که نشانه‌ای از پاسخگویی بدن شرکت کنندگان به این هورمون است. این مهم است، زیرا زمانی که نسبت به انسولین حساسیت کمتری داریم، در معرض خطر ابتلا به دیابت هستیم.

یکی از یافته‌های شگفت‌انگیز این است که وقتی شرکت‌کنندگان مکمل‌های خوراکی روزانه ویتامین C و E مصرف کردند، فواید روزه‌داری ناپدید شد. به نظر می‌رسد از آنجایی که سلول‌ها نسبتاً از تجربه هرگونه استرس اکسیداتیو که ممکن است در اثر روزه‌داری یک روزه ایجاد شده باشد، محافظت شده‌اند، با افزایش دفاع طبیعی خود و بهبود حساسیت خود به انسولین و سایر سیگنال‌های استرس پاسخ نمی‌دهند.

این موضوع نشان می‌دهد که سطوح پایین استرس محیطی ناشی از چیز‌هایی مانند روزه‌داری در واقع برای بدن ما مفید است و مکمل‌های آنتی‌اکسیدان، اگرچه در زمان‌های خاص به طور بالقوه خوب هستند، ممکن است در واقع از پاسخ‌های سلولی سالم طبیعی ما در موقعیت‌های دیگر جلوگیری کنند.

اگرچه مطالعه ما نسبتاً کوچک بود و افراد فقط یک روز در میان برای مدت زمان کوتاهی روزه می‌گرفتند، ما توانستیم چند فواید مهم روزه‌داری برای سلامتی را که حتی زمانی که افراد اصلاً وزن کم نمی‌کردند، به دست آوریم. ما مشتاقانه منتظر مطالعات دیگری در مورد روزه متناوب هستیم که ممکن است مزایای بارزتر و درازمدت بیشتری را در گروه‌های بزرگتری از مردم نشان دهد.