کودکان در دنیای مجازی (۱۰)/ گزارش آنا؛
ایجاد فضای رقابتی بین کسب و کارها چه تأثیری بر سالم‌سازی فضای مجازی دارد؟
عدم وجود محتوای ایمن برای گروه‌های مختلف سنی در فضای مجازی منجر به بروز اضطراب و به‌هم‌ریختگی در کاربران می‌شود و از همین رو ضرورت دارد اقدامات لازم برای رفع این معضل صورت گیرد.
به گزارش خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، با پیشرفت تکنولوژی و توسعه فضای مجازی کاربران اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی رشد چشمگیری داشته‌اند. این کاربران رده‌سنی مختلفی از کودکان و نوجوانان و افراد مسن را دربرمی‌گیرد. با توجه به اینکه آموزش کودکان در زمان شیوع ویروس کرونا با استفاده از اینترنت و حضور در فضای مجازی ادامه پیدا کرد، این شرایط باعث وابستگی آن‌ها به فضای مجازی شد؛ بنابراین باتوجه به اهمیت دسترسی به شبکه ارتباطات برای همه کاربران در سنین مختلف نگرانی زیادی از بابت کیفیت محتوای متناسب با نیاز کاربران کودک و نوجوان وجود دارد؛ دنیای ذهنی کودک از محرک‌های محیطی تاثیر می‌پذیرد. تعادل بین این دو کنش، کودک را به سمت تعادل و سازگاری می‌برد. در حال حاضر فضای مجازی فضایی نیست که کودک را به سمت تعادل ببرد و خود همین فضا منشا بسیاری از اضطراب‌ها و به‌هم ریختگی‌های این رده‌سنی است. در این راستا با کارشناسان این حوزه به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که د ادامه از نظر می‌گذرانید.
ضرورت قوانین مراقبتی برای کودکان در فضای مجازی
یکی از ایراد‌های خانواده‌ها این است که فکر می‌کنند اگر کودک در فضای مجازی باشد و غرق در اینترنت باشد، کافی است و نیازی به جنب و جوش کودک ندارد. بسیاری از روانشناسان این مورد را بزرگترین صدمه در حق کودکان می‌دانند. ما با این رفتار نمودار رشد کودک را تغییر می‌دهیم. به جای اینکه برای کودکان خود وقت بگذاریم و با آن‌ها بازی کنیم متاسفانه آن‌ها را رها کرده وفکر می‌کنیم به همین صورت که کودک در گوشه‌ای بنشیند و با انواع محتوا‌ها در فضای مجازی و اینترنت سرگرم باشد، کافی است. از طرفی وقتی کودک بدون هیچ محدودیتی در فضای اینترنتی باشد، این موضوع آسیب‌های زیادی را به دنبال دارد.
سعید امینیان، مدیر فناوری اطلاعات صندوق توسعه ملی در این باره معتقد است که: «دسترسی به اطلاعات در فضای مجازی باید متناسب با اشخاص و قوانین مربوطه باشد. در کشورهای دیگر هم به همین صورت است؛ خیلی از محتوا نباید در اختیار سنین زیر قانونی (زیر ۱۸ سال) قرار گیرد و اگر شرکت‌ها و سایت‌های دیگر این‌کار را انجام دهند، عملا خلاف مقررات عمل کرده و مشمول جریمه می‌شوند. محتوای مناسب برای هر سنی باید در زمان خاصی در اختیار قرار گیرد که بتواند فضای سالمی برای استفاده آن فراهم باشد. در ابتدا ما باید بدانیم که چه محتوایی برای کدام رده سنی مناسب هست تا شناسایی و طبقه‌بندی شوند. از طرفی دیگر ما باید زیرساختی داشته باشیم با قوانین و فرهنگ خودمان متناسب باشد. از نظر فنی هم باید امکاناتی فراهم کنیم که بتوانیم از گروه‌های سنی مختلف که زیر سن قانونی هستند، حمایت‌های لازم را انجام دهیم تا در فضای مجازی از آن‌ها سواستفاده نشود. این موارد، نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.»
به گفته مشکات اسدی، جامعه‌شناس سیاسی، مدیرعامل گروه کسب‌وکار‌های نوین و مشاور اجتماعی سابق سازمان فناوری اطلاعات ایران «رده‌سنی زیر ۱۸ سال، هرکدام رفتار متفاوتی در فضای مجازی دارند، متعاقب آن اقدامات متفاوتی هم برای کودک و نوجوان، نیاز است. در کل در رفتار این رده سنی ترکیبی از خانواده، نهاد آموزشی، هم سن و سالان و سیاست‌گذاران مربوطه تاثیرگذار است که در نهایت منجر به رفتار و واکنش آن‌ها در فضای مجازی می‌شود. بدیهی است که هرچه سن کمتر باشد خانواده نقش بیشتری در نحوه عملکرد آن‌ها در این فضا دارد. در ادامه ممکن است سایر گروه‌ها نقش متفاوتی داشته باشند در نتیجه سهم خانواده کمتر می‌شود. در این شرایط آموزش برای این رده‌سنی خیلی مهم است؛ آموزش متقابل میان کودک و والدین.»
حسین روزبهانی استاد دانشگاه آزاد اسلامی نیز در این رابطه معتقد است که «برخی مردم فکر می‌کنند این نوع قوانین که جنبه مراقبتی دارد و به نوعی از حقوق کودکان و به معنای عام از حقوق عامه صیانت می‌کند فقط در ایران وضع می‌شود. درحالی‌که در کشورهای غربی خصوصا در آمریکا سال‌ها پیش قوانین سفت و سختی برای محدودیت دسترسی کودکان به اینترنت وضع شده است. این موضوع برایشان خیلی اهمیت دارد. آن‌ها در طول چند سال اخیر به بستر خانواده اهمیت زیادی داده‌اند. من به عنوان روانشناس خانواده از این موضوع و این تصمیمی که گرفته شده استقبال می‌کنم. متاسفانه در کشور ما به جای اینکه اول فرهنگ استفاده از یک امکان یا ابزار بیاید خود فناوری وارد می‌شود و بعد که کاملا در همه لایه‌های زندگی مردم راه پیدا کرده آن وقت است که پس از گذشت سال‌ها و آسیب‌های زیاد، تازه به فکر فرهنگ‌سازی آن می‌افتیم.»
بیشتر بخوانید:
- خلأ قانون‌گذاری عامل نابه‌سامانی فضای مجازی برای کودکان/ محیط رقابتی امن میان تولیدکنندگان محتوا ایجاد شود
- طرح اینترنت کودک هم‌راستا با نیازهای نوجوانان باشد
- خسارت جبران‌ناپذیر نابه‌سامانی اینترنت برای کودکان/ خانواده‌های ایرانی از شیوه‌های کنترل کودک در فضای مجازی اطلاعی ندارند
دولت تسهیل‌گر فعالیت بخش خصوصی باشد
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به تازگی پروژه اینترنت کودک با رونمایی از سایت ۴۵۶.ir را آغاز کرده است. باید دید که چنین طرحی تا چه میزان می‌تواند عامل کاهش آسیب‌های فضای مجازی باشد. در راستای حفظ امنیت کودک و نوجوان در فضای مجازی نیاز است که اقدامات خاصی مورد نظر قرار گیرد.
امینیان در این راستا معتقد است که «در حال حاضر بر روی زیرساخت‌های حقوقی کار شده و به نظرم تلاش‌هایی صورت گرفته است، اما از نظر زیرساخت‌های فنی کمی ضعف داریم و هنوز روی آن کار نکرده‌ایم. به نظرم در این زمینه می‌توان از الگو‌های کشورهای دیگر هم بهره گرفت و از آن استفاده کرد تا الگویی مناسب با فرهنگ کشورمان ایجاد کنیم. ما در شروع این راه هستیم و هنوز جای کار دارد. بهتر است در این زمینه از تجربیات کشورهای مختلف استفاده کنیم.»
به گفته اسدی «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به تازگی پروژه اینترنت کودک با رونمایی از سایت ۴۵۶.ir را آغاز کرده است. از نظر من بهتر است دولت در این حوزه نیز تسهیل‌گر فعالیت بخش خصوصی باشد. بخش خصوصی در حوزه‌های مختلف در زمینه فعالیت کودک در اینترنت راهکار‌هایی دارد و مدل‌های مختلف کسب‌و‌کار در این حوزه شکل گرفته است؛ همانند ابزار‌های کنترل والدین بر کودک. وظیفه دولت در این زمینه اقدامات زیرساختی و ایجاد بستری برای کسب‌وکار‌های مختلف است تا بتوانند در آن فضا شروع به رقابت کنند. با این رقابت یک بازار امن و با محتوای با کیفیت برای کودکان فراهم می‌شود. در این خصوص دولت باید بپذیرد که یک سیاست‌گذار یا تنظیم‌گر است.»
اسدی معتقد است که «آموزش الکترونیک و از راه دور در راستای عدالت آموزشی، کاهش شکاف و دسترسی کودکان و نوجوانان به محتوای آموزشی یکسان بسیار خوب و ضروری بوده است. بعد از انحصار بازار در دست یک اپراتور تحت عنوان بستر «شاد» اتفاق خوبی را برای آموزش عالی کشور شاهد بودیم، اما به محض اینکه جامعه ضرورت آن دوران را از سر گذراند، امروز اثری از آن بستر باقی نمانده است. این بستر احتمالا متوقف می‌ماند تا ضرورت دیگری پیش بیاید و بعد دوباره به شکل هیجانی به سمت آن برگردیم و مجدد تلاش کنیم تا از آن استفاده کنیم. در حالی که باید به سمت ایجاد بستری برویم که در آن کسب‌وکار‌های مختلف بخش خصوصی با نظارت مستقیم دولت در یک فضای رقابتی دست به تولید محتوا بزنند و این اتفاق خوبی خواهد بود.»
با این حال؛ بر هیچکس پوشیده نیست که فضای مجازی زیرساخت خوبی است تا به صورت بهینه، اثربخش و ایجابی از آن بهره لازم را برد، اما نکته‌ای که همواره باید مورد توجه باشد، این است که برای استفاده از این فضا باید برنامه‌ریزی‌هایی صورت بگیرد تا خطرات و سواستفاده‌های احتمالی به خصوص برای رده‌سنی کودک و نوجوان زیان آفرین نشود.
انتهای پیام/110/
انتهای پیام/
