خانواده‌ها اطلاعات فناوری خود را به‌روز کنند/ لزوم استفاده از اینترنت پاک برای کودکان

گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا- علیرضا باجلان، گسترش ابزارهای فناوری و به ویژه گوشی‌های هوشمند موجب شده کاربران در سراسر دنیا به راحتی به اینترنت متصل شده و در هر لحظه از شبانه‌روز محتوای موجب در فضای مجازی را مشاهده کنند. این دسترسی گسترده به اینترنت مختص به گروه خاصی از کاربران نیست و همه اعضای یک خانواده یا یک جامعه به سرعت و تنها با لمس صفحه نمایش گوشی خود می‌توانند به جهان بیکران اینترنت وارد شوند.

اطلاعات موجود در فضای مجازی فاقد دسته‌بندی دسترسی برای کاربران بر اساس سن، فرهنگ و میزان سواد دیجیتال است. در این وضعیت محتوای نامناسب و آسیب‌زننده برای کودکان به راحتی در اختیار آن‌ها قرار گرفته و صدمات جبران‌ناپذیری را به ذهن و جسم آن‌ها وارد می‌کند. دولت‌ها در سراسر جهان می‌کوشند با قانون‌گذاری در حوزه فضای مجازی نظارت دقیق‌تری بر میزان خدمات در حال ارائه به کاربران داشته و از این طریق سطح دسترسی به محتوای نامناسب برای کودکان و سایر اقشار جامعه مدیریت کنند.

بیشتر بخوانید:

تولد فرزند ناخلف فناوری در قرن ۲۱/ از بیماری سایبری چه می‌دانید؟

نفرت‌پراکنی با الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی/ کاربران؛ قربانی همیشگی سیاست‌های افراط‌گرایی و نژادپرستی

اگرچه به طور کلی قانونی برای مدیریت و نظارت بر فضای مجازی در ایران وجود ندارد و عملاً اپلیکیشن‌های بین‌المللی که سرویس‌های خود را در داخل مرزهای جمهوری اسلامی ایران ارائه می‌دهند ملزم به رعایت هیچ قانونی نیستند ولی شورای عالی فضای مجازی در ۱۷ خرداد سال ۱۴۰۰ سند «صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی» را تصویب و در ۲۳ تیر ۱۴۰۰ به دستگاه‌های مختلف ابلاغ کرد. توسعه محیط‌های صیانت شده بر بستر شبکه ملی اطلاعات ویژه خردسالان، کودکان و نوجوانان با محتوای متنوع و جذاب و قابلیت پاسخ‌گویی به نیازهای ضروری ارتباطی و محتوایی آن‌ها و آگاه‌سازی، هوشیارسازی و توانمندسازی اولیاء و مربیان و ایفای نقش محوری خانواده در هدایت، حمایت و مراقبت از جمله سیاست‌های کلان سند صیانت از حقوق کودکان و نوجوان در فضای مجازی است.

به گفته عیسی ‌زارع‌پور، وزیر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار بود این وزارتخانه تا پیش از پایان بهمن ماه سال جاری بسته حمایت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی را معرفی کند ولی تا این لحظه وعده وزیر ارتباطات محقق نشده و به نظر می‌رسد در شرایطی که به گواه بسیاری از کارشناسان فضای مجازی کشور تحت اشغال شبکه‌های خارجی قرار دارد صیانت از حقوق کودکان در اولویت‌ برنامه‌های وزارت ارتباطات قرار ندارد. با وجود غفلت گسترده متولیان توسعه و مدیریت فضای مجازی در ایران برخی از کشورها دنیا قوانین بسیار سخت‌گیرانه‌ای را برای ارائه خدمات آنلاین به کودکان و نوجوانان وضع و اجرا کرده‌اند. در همین رابطه با سینا تفنگچی، کارشناس فضای مجازی گفت‌وگو کردیم. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را مشاهده می‌کنید:

اجرای قوانین سخت‌گیرانه برای دسترسی کودکان به شبکه‌های اجتماعی

آنا: کشورهای مختلف دنیا چگونه از حقوق کودکان در فضای مجازی صیانت می‌کنند؟ از این منظر ایران در چه وضعیتی قرار دارد؟

تفنگچی: در اتحادیه اروپا قانونی تحت عنوان GDPR وجود دارد که بر اساس آن نظام و مقررات خاصی برای دسترسی کودکان به فضای مجازی و ابزارهای دیجیتال وضع شده است. باتوجه به این قانون محتوای مستهجن و سایر محتوای نامناسب برای کودکان و نوجوانان از دسترس خارج و از این دسته از کاربران در برابر آزار و اذیت در اینترنت محافظت می‌شود. یکی از مهم‌ترین قسمت‌های این قانون سن مجاز کاربران برای دسترسی آزاد به اطلاعات موجود در فضای مجازی است. این سن در گذشته ۱۳ سال بود ولی پس از شروع فعالیت گسترده شبکه‌های اجتماعی و تأثیرگذاری بالای این اپلیکیشن‌ها بر روان کودکان این قانون بازنگری شد و سن مجاز برای استفاده از این برنامه‌ها تا ۱۶ سال افزایش یافت. در نتیجه هم اکنون در اروپا نوجوانان کمتر از ۱۶ سال مجاز به استفاده از شبکه‌های اجتماعی نیستند.

متأسفانه در ایران نه تنها چنین قانونی وجود ندارد بلکه شرایط لازم برای عضویت در کنوانسیون‌های قانون GDPR نیز فراهم نشده است. از طرفی حتی در اپلیکیشن‌های داخلی نیز محدودیت‌های لازم برای دسترسی کودکان به محتوای موجود در نظر گرفته نشده است تا این دسته از کاربران بتوانند به صورت ایمن در فضا مجازی حضور داشته باشند. یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌های دسترسی بی‌قید و شرط به تمام اطلاعات در فضای مجازی از دست رفتن فرصت لازم برای رسیدن به بلوغ ذهنی برای کودکان است.

زیرساخت لازم برای محافظت از کودکان در فضای مجازی وجود دارد

آنا: باتوجه به مفاد سند صیانت از حقوق کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و چالش‌هایی که کشور در حوزه ایجاد دسترسی ایمن به اینترنت به آن مواجه است سریع‌ترین مسیر حفاظت از کودکان در فضای مجازی چیست؟

تفنگچی: اجرای دقیق سند صیانت از حقوق کودکان و نوجوانان در فضای مجازی می‌تواند موجب رفع بسیاری از نگرانی‌ها والدین شود. زیرساخت لازم برای ارائه خدمات ایمن به کودکان و نوجوانان در کشور فراهم است و از جمله نمونه‌های چنین زیرساختی می‌توان به سیم‌کارت‌های مخصوص کودکان که از سوی تعدادی از اپراتورها عرضه شده اشاره کرد. با استفاده از این سیم‌کارت‌ها و تبلت‌های مخصوص کودکان فضایی امن برای حضور این دسته از کاربران در اینترنت فراهم می‌شود.

یعنی در حال حاضر ابزارهای لازم برای کنترل فضای مجازی در کشور وجود دارد و باید فرهنگ‌سازی گسترده‌ای در این زمینه صورت گیرد تا کودکان و نوجوانان درک بهتری از اینترنت و محتوای موجود در این فضا داشته و مطالب بیشتری را یاد بگیرند. یکی از راهکارهای مفید در چنین فرهنگ‌سازی ارتقای سواد ابزاری والدین است. دستگاه‌های متولی امر در زمینه سامان‌دهی فضای مجازی باید قوانینی را تصویب و ابلاغ کنند که والدین با تحول دیجیتال کودکان و نوجوانان بیش از پیش آشنا شوند و شرایطی را مهیا کنند که کودکان دغدغه‌های خود در فضای مجازی را با پدران و مادرانشان به اشتراک بگذارند. در صورتی که خانواده‌ها از چنین سطح آگاهی برخوردار باشند می‌توانند با سیاست‌های کارآمدتری حضور کودکان خود در فضای مجازی را مدیریت کنند.

لزوم آموزش اصول فعالیت در فضای مجازی به کودکان از بدو ورود به مدرسه

آنا: چه راهکارهای دیگری برای مراقبت از کودکان در فضای سایبری وجود دارد؟

تفنگچی: ارائه اینترنت لایه‌ای از دیگر روش‌های کاربردی برای حفاظت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی است. با استفاده از این شیوه کودکان تا قبل از ۱۸ سالگی نمی‌توانند هنگام اتصال به اینترنت هر نوع محتوای موجود در وب را مشاهده کنند بلکه شبکه با شناسایی کاربر دسترسی او را تنظیم و وب‌سایت‌های مجاز را نمایش می‌دهد. ابزارهای ارائه اینترنت لایه‌بندی شده به تناسب سن کاربران هم اکنون در اکثر گوشی‌های هوشمند و مرورگرها وجود دارد. به طوری که والدین می‌توانند با مراجعه به بخش تنظیمات سطح دسترسی گزینه مربوط به جست‌وجوی ایمن در دستگاه را فعال کنند.

به طور کلی کودکان باید برای حضور در فضای مجازی آموزش ببینند. بخشی از این فرایند آموزشی باید از بدو ورود کودک به مدرسه شروع شده و آن‌ها از همان سن با خطرات و آسیب‌های این فضا آشنا شوند. به تعبیری اجرایی‌سازی سیاست‌های اینترنت پاک برای کودکان و نوجوانان بیش از آنکه وابسته به فعالیت‌های دولتی باشد در گروه آگاهی‌بخشی به نهاد خانواده است. حتی اگر قوانین متعددی برای صیانت از حقوق کودکان و نوجوانان در فضای مجازی تصویب شود ولی خانواده‌ها از آگاهی لازم در حوزه مدیریت استفاده از اینترنت را نداشته باشند هیچ تغییری در وضعیت بهداشت روانی کودکان در فضای مجازی ایجاد نمی‌شود.

بیشتر بخوانید:

تبدیل اینترنت به فضایی عاری از اخلاق با فعالیت آزادانه ترول‌ها/ نابسامانی فضای سایبری محدود به ایران نیست

انسان مدرن ابزار گردانندگان فضای مجازی/ چند می‌گیری لایک کنی!؟

با تشریح دقیق آسیب‌ها و فرصت‌های فضای مجازی برای خانواده‌ها بسیاری از خطرات در کمین کودکان خنثی شده و این دسته از کاربران از همان دوران کودکی به نحوی تربیت می‌شوند که می‌توانند در آینده سیاست‌های قابل اجرا و دقیقی را برای موفقیت در زندگی خود در نظر بگیرند. در صورتی که به این مسائل توجه نشود کشور با آسیب‌هایی بسیار جدی در حوزه فضای مجازی مواجه می‌شود و در آینده هزینه بسیاری زیادی برای جبران خسارت‌های آن نیاز خواهد بود.

انتهای پیام/۴۱۴۴/