به توان نانو(۱۹)/ رضایت در گفت‌وگوی تفصیلی با آنا:
پایان‌نامه‌های مأموریت‌محور و محصول‌محور حمایت می‌شوند/ فعالیت ۴۰ هزار نیروی انسانی متخصص در حوزه نانو
مدیر کارگروه توسعه منابع انسانی ستاد توسعه فناوری نانو گفت: در حال حاضر ستاد از پایان‌نامه‌های مأموریت‌محور و محصول‌محور حمایت می‌کند، هدف‌گذاری برای تولید یک فناوری یا حل چالش یک صنعت از شاخصه‌های مهم این نوع پایان‌نامه‌هاست.
به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، کارگروه توسعه منابع انسانی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو یکی از زیرمجموعه‌های مهم این ستاد به شمار می‌رود که نقشی کلیدی در توسعه علم و فناوری نانو در کشور و تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص در این حوزه ایفا کرده است. ستاد ویژه توسعه فناوری نانو تاکنون دو برنامه راهبردی برای پیشرفت نانو در کشور تبیین کرده است که یکی از آنها برای ۱۰ سال اول، از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۴، در نظر گرفته شده بود. برنامه راهبردی اول شامل ترویج، اطلاع‌رسانی عمومی و تخصصی و توسعه نیروی انسانی در سطح دانشگاهی بود چراکه در سال‌های ابتدایی ورود علم نانو به کشور و ایجاد ستاد فناوری نانو تعداد هیئت علمی، دانشمندان و محققان آشنا با حوزه نانو فناوری در کشور بسیار کم بود. تشویق و ترویج فناوری نانو نه‌تنها می‌توانست به جذب هیئت علمی کمک کند بلکه به ایجاد رشته‌های تحصیلی مربوطه در این حوزه نیز کمک می‌کرد. به همین بهانه گفت‌وگویی با مهدی رضایت، مدیر کارگروه توسعه منابع انسانی ستاد توسعه فناوری نانو انجام دادیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.
آنا: کارگروه توسعه منابع انسانی ستاد نانو در ایجاد رشته‌های تحصیلی حوزه نانو چقدر نقش داشت؟
رضایت: ستاد، به خصوص به شکل امروزی، دخالت زیادی در ایجاد رشته‌های مرتبط به علم و فناوری نانو در دانشگاه‌ها نداشت. البته زمانی که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شروع به ایجاد رشته‌ها کرد، به آنها کمک کردیم و برخی مسائل را اصلاح کردیم چراکه این فرایند با سرعت تندی پیش می‌رفت و زمانی برای بررسی و کارشناسی باقی نمی‌گذاشت. وزارت علوم و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به ستاد نانو اجازه ورود به حوزه کارشناسی و بررسی رشته‌های مرتبط به نانو را دارد تا ریل‌گذاری‌ها به درستی انجام شود.
کارگروه توسعه نیروی انسانی در برنامه راهبردی اول وظایف مشهودی را برعهده داشت که شامل کمک به دانشگاه‌ها و هیئت علمی‌ها بود. در این دوره حمایت‌های تشویقی برای پایان‌نامه‌ها و پروپوزال‌های حوزه نانو در نظر گرفته شده بود و ماموریت کارگروه ما حمایت از آنها بود. روند کار بدین شکل بود که پس از تصویب دانشگاه از پایان‌نامه با یک داوری ساده از طرح حمایت رده و تسهیلات قابل‌قبولی را در اختیار افراد قرار می‌دادیم.
بیشتر بخوانید:
مشارکت دانش‌بنیان‌ها و صنعتی‌ها بازارهای جدید ایجاد می‌کند/ مداوای درد کشور با تبدیل ایده به محصول
حاصل آن حمایت‌ها و همکاری‌ها باعث شد که در حال حاضر ۷۴ دانشگاه در کشور رشته‌های تحصیلی حوزه نانو را در مقاطع ارشد ارائه دهند. این رشته‌ها در وزارت علوم شامل نانوفیزیک، نانوشیمی، نانوالکترونیک و نانوتکنولوژی و در وزارت بهداشت شامل نانوفناوری پزشکی و نانوفناوری دارویی می‌شود. بیش از ۱۰ مورد از ۷۴ دانشگاه‌های گفته شده از زیرمجموعه‌های وزارت بهداشت هستند. در مقطع دکتری نیز ۲۴ دانشگاه در کشور رشته‌های مرتبط به حوزه نانو ارائه می‌دهند. در نتیجه این فعالیت‌ها قریب به ۴۰ هزار نفر فناور، متخصص، نیروی انسانی ماهر در حوزه نانو وجود داشته باشد که در دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی، شرکت‌های دانش‌بنیان و در صنایع بزرگ مشغول به کار هستند. بیش از چهار هزار نفر از این ۴۰ هزار نفر اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها هستند.
به موازات کاری که ستاد توسعه منابع انسانی در حوزه دانشجویی انجام می‌داد، کارگروه ترویج ستاد نانو نیز در حوزه دانش‌آموزی فعالیت می‌کرد زیرا در صورتی می‌توان در حوزه دانشجویی موفقیت بیشتری به دست آورد که آموزش و ترویج به حوزه دانش‌آموزی نفوذ کند. در نتیجه این کار بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار دانش‌آموز در حد فاصل سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۰ با نانوفناروی آشنا شدند، در این بازه زمانی ۸۸ آزمایشگاه دانش‌آموزی نانو نیز در سطح کشور ایجاد شد.
آنا: ماموریت کارگروه توسعه منابع انسانی در برنامه راهبردی دوم چیست؟
رضایت: برنامه راهبردی دوم که برای ۱۰ سال بعدی ستاد نانو تبیین شده، متمرکز بر همکاری بین‌المللی، توسعه صنعتی، تجاری‌سازی، بازاریابی بین‌المللی و حضور در بازارهای بزرگ جهانی است. این برنامه پس از تحکیم زیرساخت نیروی انسانی در حوزه نانو شروع شد. به گفته سعید سرکار، دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو «کشور در بحث توسعه نیروی انسانی حوزه نانو دیگر دچار پوکی استخوان نمی‌شود.» براساس سیاست‌ها و اهداف برنامه راهبردی دوم رویکرد کارگروه توسعه منابع انسانی تغییر پیدا کرد. بدین ترتیب دیگر نیازی نبود که مانند برنامه راهبردی اول از هر پروپوزال حوزه نانو حمایت شود، ریل‌گذاری‌ها انجام شده بود و دانشگاه‌ها به خوبی کارها را پیش می‌برند.
شاخص‌های بین‌المللی تولید علم در حوزه نانو را در کشور به درستی نشان می‌دهند. تعداد مقالات ISI ایران در سال ۲۰۲۰ بیش از 12 هزار و 500 مقاله بوده بنابراین یکی از پنج کشور اول دنیا در این حوزه به شمار می‌رویم. تعداد قابل‌توجهی از این مقالات در زمره مقالات Q۱ یا Q۲ قرار می‌گیرند. این شاخص نشان می‌دهد که ایران در مسیر درستی حرکت کرده و به جای خوبی نیز رسیده است. در حال حاضر از پایان‌نامه‌های مأموریت‌محور و محصول‌محور حوزه نانو حمایت می‌شود. در این فرایند تیم داوری متشکل از دانشگاهیان آشنا با صنعت و تجاری‌سازی پایان‌نامه را بررسی می‌کنند. در پروپوزال‌ها به دنبال هدف‌گذاری برای تولید یک فناوری هستیم.
شاخص فناوری در سطوح بین‌المللی براساس پتنت است و تنها دو پتنت US پتنت و یا EURO پتنت (پتنت ثبت اروپا) مورد قبول به شمار می‌رود. پایان‌نامه باید با هدف ساخت یک نمونه اولیه انجام شوند یا به دنبال رفع یکی از مشکلات صنعت باشد تا از آن حمایت شود. به عبارت دیگر تنها پروپوزال‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرند که به دنبال استفاده از فناوری نانو برای حل یک مشکل باشند. با توجه به این تغییرات تعداد پایان‌نامه‌های مورد حمایت ستاد نسبت به برنامه ۱۰ ساله اول کاهش یافته اما در عوض کیفیت آنها به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. از سوی دیگر میزان حمایتی که از این پایان‌نامه‌های کاربردی می‌شود نیز بیشتر شده است.
آنا: میزان حمایت‌ها از پایان‌نامه‌ها چقدر است؟
رضایت: پایان‌نامه‌ای که مشخصات مأموریت‌محور یا محصول‌محور را داشته باشد و هدف‌گذاری‌اش به‌گونه‌ای باشد که تیم داوری متوجه آن شود تا سقف ۱۲ تا ۱۵ میلیون تومان حمایت می‌شود. این حمایت‌ها مرحله به مرحله انجام می‌شود بنابراین خروجی پایان‌نامه برای تیم داوری مهم است. در صورتی که دانشجو کارش را تمام کند و نمونه اولیه‌ای از فناوری بسازد، آن را تحویل بخش دیگری از ستاد توسعه فناوری نانو مانند بخش تحقیق و توسعه یا بخش تولید می‌دهیم تا از حمایت‌های آنها نیز برخوردار شود و پروژه را پیش ببرد.
آنا: شاخص‌های ارزیابی در بخش مقالات نیز اعمال شده است؟
رضایت: در بخش مقالات نیز کیفیت را جایگزین کمیت کرده‌ایم، تعداد مقالات مورد حمایت محدود شده اما میزان حمایت‌ها افزایش یافته است. در حال حاضر به دنبال مقالاتی هستیم که بتوانند در مجلات باکیفیتی مانند مجلات انتشارات نیچر، ساینس و ... منتشر شوند. مقالاتی در این مجلات منتشر شده و تعدادی مقاله ISI نیز در دسته‌بندی Q۱ قرار گرفته‌اند، چنین مقالاتی از حمایت ویژه ستاد برخوردار می‌شوند. قابل ذکر است که حمایت‌ها نسبت به دوره‌های قبلی بیشتر شده است. در صورتی که پروژه‌ای به مرحله ثبت پتنت برسد، می‌تواند از حمایت‌های ۹۰ درصدی ستاد نانو در حوزه پتنت استفاده کند.
همچنین کارگروه توسعه منابع انسانی همکاری‌های با بخش‌های مختلف ستاد ترتیب داده تا اساتید و دانشجویانی که پایان‌نامه‌هایشان مورد تایید ستاد قرار می‌گیرد بتوانند از تجهیزات و تسهیلات این بخش‌ها استفاده کنند. برای مثال با شبکه آزمایشگاهی همکاری می‌کنیم و به دانشجویان و اساتید گرنت‌های ۱۰ تا ۳۰ میلیونی اعطا می‌شود تا از تجهیزات این شبکه استفاده کنند و بتوانند پژوهش خود را به راحتی پیش ببرند. این رویکردها دانشجویان را تشویق می‌کند تا از ابتدای پروژه و پایان‌نامه به فکر هدف‌گذاری باشند.
آنا: در خصوص توانمندسازی دانشجویان چه فعالیتی دارید؟
رضایت: توانمندسازی دانشجویان یکی از کارهایی است که در دوره جدید به صورت جدی پیگیری می‌شود. از این موضوع آگاهیم که یکی از نقاط ضعف در بحث آسیب‌شناسی اغلب رشته‌های تحصیلات تکمیلی عدم آشنایی با حوزه کسب‌وکار است. دانشجو وقتی فارغ‌التحصیل می‌شود از لحاظ نظری آدم باسوادی به شمار می‌رود اما با فضای کسب‌وکار آشنایی ندارد. صنایع و کسب‌وکارها به دانشجویی که تازه فارغ‌التحصیل شده اعتماد ندارد و از آنها استقبال نمی‌کنند و از سوی دیگر دانشجو اعتماد به نفس لازم را ندارد. کارگروه توسعه منابع انسانی ستاد توسعه فناوری نانو سعی می‌کند این مشکل را با برگزاری دوره‌های توانمندسازی برای دانشجویانی که در حوزه پایان‌نامه‌ها ارائه داده‌اند، رفع کند.
بیشتر بخوانید:
موفقیت در بازارهای صادراتی به ثبات و برنامه‌ریزی نیاز دارد/ تورم ابرمشکل دانش‌بنیان‌ها
این دوره توانمندسازی یک اردوی دو تا سه روزه است که شامل کلاس‌هایی برای ارتقای توانمندی‌های نرم‌افزاری و فردی است مسائل شرکت‌داری، ثبت شرکت، برندینگ، تجاری‌سازی، بازاریابی و مارکتینگ نیز به شرکت‌کنندگان آموزش داده می‌شود. در این دوره موارد موفق در حوزه نانو معرفی می‌شوند و توصیه‌هایی در خصوص خلق و تولید ثروت ارائه می‌دهند. شرکت‌کنندگان گروه‌بندی شده و با حضور مربی یاد می‌گیرند که چگونه برای یک محصول اسم انتخاب کنند یا چگونه ثبت شرکت کنند. این فعالیت‌ها به تازه فارغ‌التحصیلان اجازه می‌دهد تا با فضای کسب‌وکار آشنا شوند.
در حال حاضر بیش از ۳۰۰ شرکت فعال در حوزه نانوفناوری در کشور وجود دارد که بیش از ۸۰۰ محصول تولید می‌کنند و بخش قابل‌توجهی از نیروی انسانی آنها از دانش‌آموخته‌های دوره توانمندسازی کارگروه توسعه منابع انسانی ستاد نانو است. افرادی که در دوره‌های قبلی توانمندسازی فارغ‌التحصیلان ما شرکت کرده‌اند یا شرکت خود را تاسیس کرده‌اند، مسئول تحقیق و توسعه یکی از شرکت‌های فعال در حوزه نانو هستند یا به عنوان کارشناس در این شرکت‌ها فعالیت می‌کنند.
انتهای پیام/۴۰۲۱/پ
انتهای پیام/
