دادگری و رابطه قلبی؛ برترین تکیه‌گاه حاکمان و زمامداران امور دولت

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، به بهانه انتخابات نکاتی از زبان امیرالمومنین (ع) جهت روشنگری و بهره‌برداری تقدیم می‌شود. امیرمؤمنان علی (ع) در عهدنامه مالک اشتر درباره دادگری و رابطه قلبی به‌عنوان برترین تکیه‌گاه حکومت و مدیریت فرموده است: «وَ إِنَّ أَفْضَلَ قُرَّةِ عَیْنِ الْوُلاَةِ اسْتِقَامَةُ الْعَدْلِ فِی الْبِلاَدِ، وَ ظُهُورُ مَوَدَّةِ الرَّعِیَّةِ، وَ إِنَّهُ لاَ تَظْهَرُ مَوَدَّتُهُمْ إِلاَّ بِسَلاَمَةِ صُدُورِهِمْ» و بی‌گمان بهترین روشنایی چشم زمامداران امور دولت، پایدار شدن دادگری در کشور است و پدیدار شدن دوستی صمیمانه شهروندان و دوستی‌شان جز با سالم شدن سینه‌هایشان پدیدار نمی‌شود. سالم شدن سینه‌هایشان از کینه و بی‌اعتمادی و سوءظن.

پایداری دادگری در کشور

دادگری در حکومت و مدیریت امور عامه و کشورداری، هدفی اساسی و سیاستی بنیادی است و هیچ چیز چون آن، حکومت و مدیریت را سامان نمی‌بخشد و استوار نمی‌سازد و از این روست که بیش‌ترین تلاش باید در جهت پایدار شدن آن باشد. پایدار شدن دادگری در دیده امیرمؤمنان علی‌ (ع) چنین پربها است که فرمود بی‌گمان بهترین روشنایی چشم زمامداران و صاحبان منصب و قدرت و مایه آرامش آنان، پایدار شدن دادگری در کشور است.

اهمیت دادگری در نزد امام علی (ع) تا بدانجاست که آن حضرت دادگری را ریشه، اساس، پایه و معیار حکومت و سیاست و مدیریت می‌دانسته و بر این اساس عمل کرده است. در بیانی که در غررالحکم وارد شده این چنین آمده است «مِلاَکُ السِّیَاسَةِ الْعَدْلُ» ملاک سیاست دادگری است. دادگری در حکومت و مدیریت، بدین معناست که برای همه، امکانات مساوی برای پیشرفت و تعالی فراهم شود و هرکس به آنچه استحقاق دارد دست یابد و در وضع قانون و اجرای آن مساوات رعایت شود و تبعیضی بر کسی نرود و تفاوت‌ها و امتیازات بر مبنای صلاحیت و استحقاق باشد.

لازمه پایدار شدن دادگری در کشور، رویکرد همه جانبه به دادگری و پرهیز از تجزیه‌گری در دادگری است؛ در واقع دادگری در وجوه فردی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی، مدیریتی، اقتصادی، فرهنگی و قضایی لحاظ شود و برای تحقق آن برنامه‌ریزی شو که در اینصورت نظام مطلوب برقرار و دادگریِ پایدار شکل می‌یابد. در بیانی از امام وارد شده «الْعَدْلُ نِظَامُ الاْمْرَةِ» دادگری نظام‌بخشِ حکومت است.

دوستی صمیمانه با شهروندان

بهترین تکیه‌گاه حکومت و مدیریت و نیز با ارزش‌ترین دستاورد آن‌ها دوستی صمیمانه شهروندان است و این دوستی به قدری با اهمیت و گرانبهاست که امیرمؤمنان علی (ع) آن را در کنار دادگری دیده و هم‌بها با آن معرفی کرده است: «وَ ظُهُورُ مَوَدَّةِ الرَّعِیَّة» وپدیدار شدن دوستی صمیمانه شهروندان.

حکومت و مدیریتی که امیرمؤمنان علی (ع) در پی تحقق آن است، حکومت و مدیریت بر قلب‌هاست؛ حکومت و مدیریتی که در دل مردمان و اداره‌شوندگان نفوذ دارد و مورد تأیید و حمایت آنان است و البته شرط رسیدن بدان این است: «وَ إِنَّهُ لاَ تَظْهَرُ مَوَدَّتُهُمْ إِلاَّ بِسَلاَمَةِ صُدُورِهِمْ» و دوستی‌شان جز با سالم شدن سینه‌هایشان از کینه و بی‌اعتمادی و سوءظن پدیدار نمی‌شود.

حکومت و زمامداری بر قلب‌ها

حکومت و مدیریت بر قلب‌ها جز با چنین بن‌مایه‌ای به دست نمی‌آید. در حکومت و مدیریت چنان باید عمل کرد که علاوه بر حرکت به سوی اهداف، دوستی شهروندان نیز فراهم شود که بدون آن چیزی ارزش ندارد، زیرا عدالت نیز برای مردم است، چنان که امیرمؤمنان علی (ع) در بیان علت پذیرش حکومت چنان که در خطبه سوم نهج‌البلاغه آمده است، فرمود: «أَمَا وَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّةَ، وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ، لَوْ لاَ حُضُورُ الْحَاضِرِ، وَ قِیَامُ الْحُجَّةِ بِوُجُودِ النَّاصِرِ، وَ مَا أَخَذَ اللّهُ عَلَی الْعُلَمَاءِ أَنْ لاَ یُقَارُّوا عَلَی کِظَّةِ ظَالِمٍ وَ لاَ سَغَبِ مَظْلُومٍ لاَلْقَیْتُ حَبْلَهَا عَلَی غَارِبِهَا، وَ لَسَقَیْتُ آخِرَهَا بِکَأْسِ أَوَّلِهَا» به خدایی که دانه را شکافت و جان را آفرید، اگر حضور حاضران و برپا شدن حجت با اعلام وجود یاوران نبود و چنانچه خداوند از عالمان پیمان نگرفته بود که بر پرخوری ستمگر و گرسنگی ستمدیده، هیچ آرام و قرار نگیرند، بی‌تأمل ریسمان مهار حکومت را بر گردنش می‌افکندم و با همان جام نخست آخرش را هم سیراب می‌کردم یعنی و چون گذشته خود را به کناری می‌کشیدم.

امام (ع) به روشنی بیان کرده که حکومت را برای مردمان پذیرفته است تا اینکه دادگری را برای آنان برپا دارد. با چنین جهت‌گیری‌ای است که می‌توان دادگریِ در خدمت مردمان را سامان داد و دوستی صمیمانه آنان را به دست آورد. خداوند به ما توفیق فهم درست عهدنامه مالک اشتر و بهره گرفتن از آن در میدان عمل را عنایت کند.

نهج البلاغه، خطبه ۳

نهج البلاغه عهدنامه مالک‌اشتر

*مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی

انتهای پیام/۴۱۱۸/