حقّ برابری همگان در مقابل قانون

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، به بهانه انتخابات نکاتی از زبان امیرالمومنین (ع) جهت روشنگری و بهره‌برداری تقدیم می‌شود. در هر نظام، حکومت و دولتی این زمینه وجود دارد که زمامداران امور دولت و مدیران، خود را در برابر قانون چون دیگران ندانند و برای خویش، جایگاه ویژه و فراتر از قانون قائل باشند، یا ویژگان و نزدیکان آنان بخواهند از موقعیت خود، بهره‌های خلاف قانون ببرند و سوء استفاده کنند.

امام علی (ع) در هر دو مورد به تمام معنا پاسدار برابری مقابل قانون بود و به هیچ روی برای زمامداران، ویژگان و نزدیکان آنان، شأنی بیرون از قانون قائل نبود. وی در برابر هرگونه خلاف قانون سخت می‌ایستاد و اجازه قانون‌شکنی به هیچ‌کس نمی‌داد؛ زیرا چنین امری را زشت‌ترین بی‌حرمتی و کرامت‌شکنی درباره مردم می‌شمرد.

امام علی ‌(ع) در عهدنامه مالک اشتر (نهج البلاغه، نامه ۵۳) در این باره فرموده است: «وَ إِیَّاکَ وَالاِسْتِئْثَارَ بِمَا النَّاسُ فِیهِ أُسْوَه» بپرهیز از خودگزینی و امتیازجویی در اموری که مردمان در آن حقّی یکسان دارند.

نزدیکان و دوستان زمامداران

همچنین وی درباره ویژگان و نزدیکان زمامداران فرموده است: «ثُمَّ إِنَّ لِلْوَالِی خَاصَّةً وَ بِطَانَةً، فِیهِمُ اسْتِئْثَارٌ وَ تَطَاوُلٌ، وَ قِلَّةُ إِنْصَافٍ فِی مُعَامَلَةٍ، فَاحْسِمْ مَادَّةَ أُولَئِکَ بِقَطْعِ أَسْبَابِ تِلْکَ الْأَحْوَالِ، وَ لاَ تُقْطِعَنَّ لِأَحَدٍ مِنْ حَاشِیَتِکَ وَ حَامَّتِکَ قَطِیعَةً وَ لاَ یَطْمَعَنَّ مِنْکَ فِی اعْتِقَادِ عُقْدَةٍ تَضُرُّ بِمَنْ یَلِیهَا مِنَ النَّاسِ، فِی شِرْبٍ أَوْ عَمَلٍ مُشْتَرَکٍ، یَحْمِلُونَ مَؤُونَتَهُ عَلَی غَیْرِهِمْ، فَیَکُونَ مَهْنَأُ ذَلِکَ لَهُمْ دُونَکَ، وَ عَیْبُهُ عَلَیْکَ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ»

آنگاه بدان که سرپرست، ویژگان و نزدیکانی دارد که خوی برتری جستن و خودگزینی دارند و به حقّ دیگران دست دراز کردن و در معاملات انصاف و دادخواهی را کم‌تر به کار بستن. پس ریشه ستم اینان را با بریدن اسباب آن برآر و به هیچ یک از اطرافیان و خویشاوندانت زمینی را به بخشش وامگذار و نباید از تو چشم داشته باشند که با استفاده از نفوذ و وابستگی خویش به تو پیمانی ببندند که در زمینه آبیاری یا کار مشترکی که دارند، به مردم همسایه با زمین خود زیان برسانند. یعنی هزینه آن را بر دوش دیگران بار ‌کنند و در نتیجه گوارایی و شیرینی سود آن به ایشان رسد نه تو و ننگ آن در این جهان و آن جهان بر تو ماند.

هر زمامدار و مدیری نزدیکان و ویژگان و اطرافیانی دارد که قدرت او را قدرت خود به شمار می‌آورند و خود را برتر از مردم می‌بینند و ارباب آنان به حساب می‌آورند و بدیشان امر و نهی می‌کنند و انتظار دارند که مردم فرمان‌های آنان را بشنوند و اطاعت کنند.

اگر زمامدار و مدیر، شخصیتی ناتوان داشته باشد، بر او چیره می‌گردند و زمام امور را از دست او می‌گیرند. امام (ع) در این باره سخت کارگزارانش را پرهیز داده و برای آنان روشن کرده است که چگونه با نزدیکان، ویژگان و اطرافیان رفتار کنند و زمینه چنین امور را از ریشه بردارند و آنان را به عدالت عادت دهند.

* مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی

انتهای پیام/۴۱۱۸/