آنا گزارش می‌دهد؛
ماهواره‌ها، قاصدان عزت ایرانی در فضا/ دولت در 1400 برای صنعت فضایی چه خوابی دیده است؟
صنعت فضایی ایران در سال‌های اخیر فراز و فرودهای بسیاری را پشت سر گذاشته و اکنون در جایگاهی قرار گرفته است که باید به‌درستی برای آینده آن برنامه‌ریزی کرد. با وجود اهمیت این صنعت، به گفته رئیس سازمان فضایی ایران، بودجه فضایی نسبت به سال گذشته تغییر زیادی نداشته است.
گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا - علیرضا باجلان؛ امروز صنعت فضایی بیش از هر صنعت دیگری در جهان اهمیت پیدا کرده و با توجه به گسترش فعالیت‌های تحقیقاتی در خارج از مدار کره زمین ساخت و توسعه تجهیزات پیشرفته در این حوزه اهمیت خاصی پیدا کرده است به طوری که در حال حاضر دستیابی و استفاده از تجهیزات پیشرفته فضایی یکی از معیارهای اصلی قدرت در جهان است.
بیشتر بخوانید:
«ظفر» نتیجه موفقیت ایران در شرایط تحریم/ کدام دانشگاه‌ها در خط مقدم دانش فضایی قرار دارند؟
ظهور شرکت‌هایی نظیر اسپیس‌ایکس و بلواورجین در آمریکا به‌روشنی نشان‌دهنده تلاش این کشور برای تسلط بر فناوری‌های فضایی و ایجاد سلطه بر سراسر کره زمین است. پروژه‌هایی نظیر منظومه ماهواره‌ای که با میلیاردها دلار سرمایه از سوی مجموعه تحت مدیریت ایلان ماسک در حال اجراست، می‌تواند در آینده سرنوشت صنایع مختلف و حتی زندگی انسان‌ها را دستخوش تغییرات بزرگی کند.
تلاش جهانی برای موفقیت در صنایع فضایی
اگر از آمریکا و صنایع فضایی این کشور گذر کنیم، می‌توان به اقدامات کشورهای دیگر دنیا که برخی از آن‌ها در نزدیکی ایران قرار دارند اشاره کرد. در سال 2020 میلادی کشورهای امارات و هند در راستای تحقق برنامه‌های فضایی خود فضاپیماهایی به سوی مقاصد از پیش تعیین شده ارسال کردند. البته شواهد نشان می‌دهد صنعت فضایی کشور امارات صنعتی کاملاً وابسته به غرب است و تمام تجهیزات نخستین جستجوگر فضایی این کشور توسط مهندسان آمریکایی و ژاپنی ساخته شده است.
از جمله اتفاقات فضایی شاخص دیگری که در سال 2020 رخ داد بازگشت فضاپیمای هایابوسا2 و بررسی نمونه‌های جمع‌آوری شده از سیارک ریوگو و بازگشت ماه‌نورد چینی چانگ ای-۵ به زمین بود. این ماه‌نورد چینی موفق شد قسمت‌هایی از خاک و سنگ‌های سطح ماه را جمع‌آوری کرده و به زمین ارسال کند. چانگ ای-5 کاوشگری بود که پس از سال‌ها دوری ماشین‌های فضایی از سطح ماه نمونه‌هایی از خاک قمر زمین را جمع‌آوری کرد.
صنعت فضایی در ایران
صنعت فضایی در ایران به دلیل تحریم‌های ظالمانه و عدم همکاری کشورهای صاحب فناوری‌های فضایی با مهندسان کشورمان صنعتی کاملاً بومی است. سازمان فضایی ایران با همکاری پژوهشگاه فضایی و تعدادی از دانشگاه‌های کشور تاکنون 18 ماهواره مخابراتی را طراحی کردند که تعدادی از آن‌ها با موفقیت در مدار قرار گرفتند. هرکدام از این ماهواره‌ها دستاوردی بزرگ برای صنعت فضایی کشورمان محسوب شده و دانش بومی در این حوزه را ارتقا داده است.
در حال حاضر دانشمندان ایرانی روی پروژه ماهواره پارس 1 و ناهید 2 کار می‌کنند. ماهواره پارس 1 ماهواره‌ای سنجشی است که قرار است پس از پرتاب و قرارگیری در مدار زمین از نواحی مختلف کشور عکس‌برداری و تصاویر باکیفیتی را به ایستگاه‌های تحقیقاتی در زمین ارسال کند. عکس‌های ارسالی از این ماهواره برای پایش اراضی کشاورزی و جنگل‌ها، بررسی وضعیت دریاچه‌ها و تخمین وسعت مخاطرات طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فضاپیمای ناهید 2 میکروماهواره‌ای با وزن 110 کیلومتر است و درواقع می‌توان آن را مدل ارتقا یافته ماهواره ناهید 1 دانست. طبق برنامه اعلام شده این ماهواره پس از پرتاب در ارتفاع 550 کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته و به مدت 2 سال در مدار زمین باقی می‌ماند. ماهواره‌های ناهید 2 و پارس 1 در پژوهشگاه فضایی ایران ساخته شده و اکنون در حال طی مراحل آزمایش فنی هستند.
تلاش پایان‌نا‌پذیر مهندسان صنعت فضایی ایران
این دو ماهواره تنها بخشی از فعالیت‌های فضایی کشورمان هستند و تا این لحظه ماهواره و ماهوارهبرهای زیادی در کشور ساخته شده که از جمله آن‌ها می‌توان به امید، مصباح ۱، مصباح ۲، سینا ۱، ظفر و ... اشاره کرد. با وجود اینکه در چند سال اخیر تلاش‌های دانشمندان در سازمان فضایی و پژوهشگاه فضایی ایران گسترش یافته است ولی تقریباً تمامی پرتاب‌ها موفقیت لازم را کسب نکرده و نتوانستند اهداف تعیین شده را محقق سازند.
آخرین ماهواره تحقیقاتی ایران که به فضا پرتاب شد «ظفر» نام داشت. این ماهواره در اواخر سال 1398 به فضا پرتاب شد ولی به دلیل نقص فنی پیش از خارج شدن از مدار زمین منفجر شد. ماهواره‌های «دوستی» دانشگاه صنعتی شریف و «پیام» دانشگاه صنعتی امیرکبیر از پروژه‌های فضایی هستند که پرتاب آن‌ها با شکست مواجه شد. برخی از کارشناسان صنعت فضایی عدم تخصیص بودجه کافی برای توسعه برنامه‌های تحقیقاتی در خارج از زمین را عامل چنین شکست‌هایی می‌دانند.
البته گفتنی است اولین ماهواره نظامی ایران به نام ماهواره نور1 با ماهواره‌بر قاصد در سوم اردیبهشت سال 1399 به فضا پرتاب و با موفقیت در مدار 425 کیلومتری زمین قرار گرفت.
بودجه صنعت فضایی ایران
قطعاً برای دستیابی به فناوری‌هایی نظیر اینترنت ماهواره‌ای، توسعه ارتباطات بین‌المللی و ایجاد شبکه موقعیت‌یابی بومی باید فناوری فضایی با سرعت و کیفیت بیشتری نسبت به گذشته توسعه یابد. یکی از مهم‌ترین عوامل پپیشرفت پروژه‌های فضایی کشور اختصاص بودجه کافی به نهادهای مرتبط با تحقیقات فضایی ایران یعنی پژوهشگاه هوافضا، پژوهشگاه فضایی و سازمان فضایی ایران است.
در لایحه بودجه سال 1400 مبلغ ۳۲۳ هزار و ۵۶ میلیون ریال برای پژوهشگاه فضایی و مبلغ ۳۹۳ هزار و ۸۵۷ میلیون ریال برای سازمان فضایی در نظر گرفته شده است. دولت برای پژوهشگاه هوافضا نیز بودجه‌ای برابر با ۳۱۵ هزار و ۲۳۴ میلیون ریال را پیشنهاد داده است. مقایسه بودجه در نظر گرفته شده برای صنعت فضایی ایران در سال 1400 نسبت به سال 1399 نشان می‌دهد بودجه پژوهشگاه فضایی تقریباً 5 برابر و بودجه پژوهشگاه هوافضا تقریباً 2 برابر شده است ولی بودجه اختصاص داده شده برای سازمان فضایی ایران با توجه به دارایی‌های این سازمان نسبت به سال گذشته تغییر چندانی نکرده است.
در همین رابطه مرتضی براری، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فضایی ایران در گفتگو با خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا اظهار کرد: طی سال‌های اجرای برنامه ششم توسعه عمده تمرکز این سازمان فضایی ایران توسعه فناوری های طراحی و ساخت ماهواره‌ها و ماهوارهبرهای بومی، زیرساخت‌های آزمایشگاهی، ایستگاه‌های زمینی مرتبط با پروژه‌ها و تربیت نیروهای انسانی متخصص در بخش فضایی بود.
وی افزود: در سال آتی توسعه فناوری ساخت ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی، تثبیت دستیابی به مدار LEO با ماهوارهبرهای بومی و ایجاد زیرساخت‌های مربوطه، ایجاد ایستگاه‌های زمینی جامع، ایجاد و توسعه شبکه آزمایشگاه‌های مرجع و سایت کالیبراسیون میدانی در برنامه قرار دارد. همچنین با توجه ضرورت توجه به سایر حوزه‌ها امکان‌سنجی و توسعه فناوری ماهواره‌های راداری، امکان‌سنجی ناوبری و نیز امکان‌سنجی و توسعه فناوری منظومه‌های ماهواره‌ای با استفاده از ظرفیت تمامی نهادهای فعال در این حوزه در دستورکار قرار دارد.
رئیس سازمان فضایی ایران بیان کرد: در راستای توسعه متوازن ارکان زنجیره ارزش بخش فضایی کشور حمایت از شکل‌گیری بنیادی به عنوان حلقه واسط میان بخش پژوهش و توسعه فناوری و بخش صنعتی‌سازی با مأموریت تربیت نیروهای انسانی متخصص دانشگاهی و تجاری‌سازی فناوری‌های اکتساب شده در دستور کار قرار دارد. شکل‌گیری نهادهای نظارتی نیز یکی از برنامه‌های مهم صنعت فضایی کشور در تمامی حوزه‌های این صنعت است.
عدم تغییر محسوس بودجه 1400 سازمان فضایی ایران نسبت به سال گذشته
براری عنوان کرد: دلیل اصلی افزایش بودجه بخش فضایی کشور اهمیت پروژه‌های در حال اجرا یا برنامه‌ریزی شده حوزه توسعه فناوری، توسعه زیرساخت‌ها و توسعه کاربردهای است. در بودجه پیشنهادی 1400 هزینه‌های اجرایی صنعت فضایی کشور در مقایسه با سال ۱۳۹۹ افزایش چندانی نداشته اما به منظور فراهم شدن امکان مشارکت عمومی-خصوصی در این صنعت اعتبارات مناسبی پیش‌بینی شده است.
وی ادامه داد: بودجه اعلام‌شده، صرفاً بودجه‌ای است که از محل منابع عمومی دولت برای سازمان فضایی ایران لحاظ شده است. در حالی که بخش عمده‌ای از بودجه فضایی کشور از محل منابع متفرقه با ارزشی بالغ بر ۱۰ هزار میلیارد ریال در بودجه سال ۱۴۰۰ پیش‌بینی شده است. علاوه بر آن از محل تبصره ۱۹ نیز ۳ هزار میلیارد ریال به این صنعت اختصاص داده شده است.
رئیس سازمان فضایی ایران خاطرنشان کرد: بودجه نقش پررنگی در راستای شکل‌گیری و توسعه متوازن تمامی ارکان زنجیره صنعت فضایی کشور دارد اما مهم‌تر از آن تشویق و ترویج دستگاه‌های اجرایی است که می‌توانند از کاربردهای فناوری فضایی استفاده نمایند. در همین راستا ایجاد قوانین و الزامات برای سازمان‌های مختلف جهت استفاده از این خدمات و کاربردها و نیز اتخاذ رویکردهای حمایتی از جمله تضمین خرید از خدمات بخش خصوصی بسیار گره‌گشا بوده و کمک شایانی به ترغیب شرکت‌های خصوصی فعال در صنعت فضایی ایران کرده و در آینده نیز خواهد کرد.
انتهای پیام/4144/پ
انتهای پیام/
