بررسی چالش‌های آموزش مجازی در کشور؛
اندراحوالات مدارس هوشمند در روزهای کرونایی/ عدالت آموزشی با مدارس دانا محقق می‌شود؟
نظام آموزش مجازی در کشور با مشکلات متعددی درگیر است و درحالی که متولیان امر پروژه‌های بزرگی را افتتاح می‌کنند دانش‌آموزان در مناطق مختلف کشور خدمات یکسانی دریافت نمی‌کنند.
گروه فناوری خبرگزاری آنا- علیرضا باجلان، در شرایطی که انتشار بیماری کرونا در کشور شدت یافته و هر روز تعداد بیشتری از هموطنان عزیزمان جان خود را از دست داده یا مبتلا می‌شوند لزوم دسترسی همگانی به شبکه‌های ارتباطی مجازی و انجام فعالیت‌های روزانه از طریق اینترنت بیش از هر زمانی حس می‌شود. در این میان دانش‌آموزان که از جمله گروه‌های حساس در مقابل بیماری کرونا محسوب می‌شوند با مشکلات فراوانی برای پیگیری امور درسی خود مواجه هستند.
تفاوت سطح دسترسی به اینترنت در استان‌های مختلف کشور
براساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان تنظیم مقررات ایران بیش از 73 میلیون نفر در سراسر کشور به شبکه اینترنت سیار دسترسی داشته و این عدد در مورد مشترکان پهن باند خانگی کمتر از 10 میلون نفر است. اگر از این اختلاف گذر کنیم مسئله مهمی که جمعیت زیادی در کشور به ویژه در مناطق جنوبی و جنوب غربی با آن مواجه هستند کیفیت دسترسی به شبکه‌های ارتباطی است. کیفیت اینترنت در این مناطق عمدتاً 3G و حتی پایین‌تر است.
نمودارها منتشر شده در تارنمای سازمان تنظیم مقررات به وضوح نشان می‌دهد دسترسی مردم در مناطق مرکزی و شمالی کشور به مراتب بیشتر از سایر استانها است و به نظر می‌رسد مسئولان متولی امر زیرساخت‌های ارتباطی را به صورت عادلانه در سراسر کشور توسعه نمی‌دهند. هرچند وزیر ارتباطات بارها تأکید کرده که از زمان آغاز فعالیت دولت دوازهم تعداد مشترکان شبکه‌های سیار و ثابت از 36 میلیون نفر به بیش از 70 میلیون نفر رسیده است ولی شواهد میدانی و صحبت‌های کاربران فضای مجازی نشان می‌دهد وضعیت مطلوبی از لحاظ امکانات دسترسی مردم به اینترنت وجود ندارد.
مشکلات عدیده دانش‌آموزان در دسترسی به اینترنت
دانش‌آموزان در شرایط کنونی برای پیگیری دروس تحصیلی خود ناگزیر باید از ابزاری دیجیتال استفاده کرده و به اینترنت متصل شوند. در این میان طبق اعلام مراجع رسمی در کشور 3.5 میلیون دانش‌آموز به دلایل مختلف به اینترنت دسترسی ندارند و از میان کسانی که به اینترنت دسترسی دارند نیز جمعیت قابل توجهی با مشکلات شبکه شاد درگیر بوده و برای اتصال به اینترنت باید به نقاط که پوشش شبکه وجود دارند، بروند.
انتقاد کاربران فضای مجازی نسبت به مشکلات عدم وجود عدالت آموزشی
در روزهای اخیر تصاویری از شرایط آموزشی و مدارس دانش‌آموزان سیستان و بلوچستان منتشر شده که واکنش‌های زیادی را در پی داشته است. یکی از کاربران توئیتر ضمن اشاره به وضعیت دانش‌آموزان این استان محروم کشور نوشت: «کلاس درسی زیر آسمان خدا در سیستان و بلوچستان، این بچه‌ها روی خاک درس می‌خوانند.»
همین کاربر با مخاطب قرار دادن محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش‌وپرورش نوشت: «اداره آموزش‌پرورش در مورد روستای گواتامک خاش بیانیه داده و اعلام کرده این بچه‌ها برای گرفتن لوازم التحریر بیرون کلاس نشستن و کلاس درس دارند. دانش‌آموزان تو کانکس روی زمین نشستن و عده‌ای هم بیرون کانکس نشستن، واقعاً این کلاس درس است آقای وزیر؟»
کاربر دیگری نیز تصویری از دانش‌آموزان در کنار خیابان را منتشر کرده و در توئیتر خود نوشت: «این بچه‌های معصوم در روستای براگور واقع در استان گیلان مجبور هستند برای استفاده از آموزش مجازی و دسترسی به اینترنت به صورت شیفتی در نقطه‌ای خارج از روستا کنار جدول بنشینند.»
پروژه‌هایی که مشخص نیست کی به ثمر می‌نشینند!
وزارتخانه‌های ارتباطات و آموزش‌وپرورش به عنوان متولیان اصلی ایجاد زیرساخت‌ها و امکانات آموزشی برای میلیون‌ها دانش‌آموز در سراسر کشور شناخته می‌شوند. این ارگان‌ها از زمان آغاز همه‌گیری بیماری کرونا و در شرایطی که عدم خروج از خانه بیش از گذشته اهمیت پیدا کرد، پروژه‌های بزرگی برای توسعه فرایند آموزش مجازی را اجرا کردند که از جمله آن‌ها می‌توان به شبکه «شاد» اشاره کرد.
هر چند شبکه آموزشی شاد با مشکلاتی درگیر است و دانش‌آموزان زیادی نسبت به اختلالات این سامانه انتقاد کرده‌اند ولی این برنامه به هر روی نوعی پل ارتباطی بین دانش‌آموزان و آموزگاران است. به تازگی پروژه بزرگی با عنوان «مدارس دانا» با حضور رئیس جمهور افتتاح شد. طبق برنامه پیش‌بینی شده قرار است در این طرح تمامی مدارس کشور با استفاده از زیرساخت‌های ارتباطی به شبکه ملی اطلاعات متصل شده و دانش‌آموزان اتصال سریع و ایمن به اینترنت را در مدارس خود تجربه کنند.
برای اطلاع از وضعیت کنونی پروژه مدارس دانا و چشم‌انداز این برنامه از سوی مسئولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با مشکات اسدی، مشاور زنان و توانمندسازی اجتماعی رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، گفتگو کرده‌ایم. در ادامه مشروح این گفتگو را مشاهده می‌کنید:
آنا: سازمان فناوری اطلاعات از زمان افتتاح مدارس دانا چه اقداماتی در راستای این پروژه انجام داده است؟ هم‌اکنون هوشمند سازی مدارس کشور در چه وضعیتی قرار دارد؟
اسدی: پروژه مدارس دانا زیرمجموعه طرح یواواِس(UOS) و اتصال بالغ‌بر 76 هزار مدرسه به شبکه ملی اطلاعات است. این پروژه سه هدف اصلی دارد. اولین هدف اتصال و دسترسی مدارس سراسر کشور به شبکه ملی اطلاعات است که اتفاق افتاده است. هدف دوم در لایه خدمات قرار دارد. در این لایه حمایت کردن از اکوسیستم آموزش الکترونیک و تنوع بازیگران هدف اصلی است. درواقع باید بستری برای بازیگران این اکوسیستم فراهم شود که آن‌ها بتوانند در یک فضای رقابتی خدماتشان را به مدارس ارائه کنند.
وزارت ارتباطات وظیفه‌ای برای تأمین وسایل الکترونیکی موردنیاز دانش‌آموزان ندارد
موضوع بعدی در این پروژه رویکرد مدرسه محور است. در مدتی که به دلیل شیوع ویروس کرونا مدارس تعطیل بودند یکی از معضلات جدی که با آن روبه‌رو شدیم و خبرها نیز به‌شدت تحت تأثیرش قرار گرفت مسئله دسترسی به دستگاه‌های الکترونیکی بود. نه وزارت ارتباطات و نه هیچ ارگان دولتی دیگری موظف نیست ابزار الکترونیکی را برای دانش‌آموزان تأمین کند. در حقیقت طبق قانون هیچ ارگانی به طور مشخص وظیفه‌ای در این زمینه ندارد. چنین معضلی در کشورهای مختلف معمولاً با فعالیت‌های خیریه یا از طریق افزایش سطح درآمد عموم مردم در جامعه حل می‌شود.
توجه به تأمین تجهیزات الکترونیکی برای مدارس
سازمان فناوری اطلاعات در شبکه هوشمند مدارس دانا به موضوع تأمین دستگاه‌های الکترونیکی به نحوی متفاوت نگاه می‌کند. در این پروژه رویکرد مدیران این سازمان توجه به موضوع مدرسه محور بودن آموزش مجازی در شهرهای زیر 20 هزار نفر، روستاها و حاشیه شهرهای بزرگ است. معتقد هستیم اگر رویکرد مدرسه محور داشته باشیم و تجهیزات لازم برای مدارس تأمین می‌شود و فراهم ساختن دستگاه‌های آموزشی برای مناطق کم برخوردار هزینه کمتری دارد و مدرسه به‌عنوان اولویت اول توانمند می‌شود. قطعاً توانمندسازی مدرسه روش منطقی‌تری در مقایسه با تأمین تجهیزات برای تک‌تک دانش‌آموزان است.
آنا: یعنی اکنون بیش از 76 هزار مدرسه در نقاط مختلف کشور به اینترنت سراسری متصل هستند؟
اسدی: تمامی این تعداد مدرسه به اینترنت متصل هستند و در ادامه مراحل توسعه پروژه مدارس دانا و شبکه ملی اطلاعات قطعاً مدارس بیشتری نیز به این فناوری دسترسی پیدا خواهند کرد.
آنا: باوجود اجرای چنین طرح‌هایی از سوی وزارت ارتباطات چرا در نقاط مختلف کشور و به‌ویژه در مناطق کم برخوردار دانش‌آموزان برای استفاده از سرویس‌های آموزش مجازی با مشکلات عدیده‌ای درگیر هستند؟ چشم‌انداز سازمان فناوری اطلاعات برای رفع معضلات دانش‌آموزان چیست؟
اسدی: در پاسخ به این سؤال که آیا همه دانش‌آموزان به تجهیزات الکترونیکی مناسب دسترسی دارند باید گفت: نه! اما این مسئله به‌مرور زمان در حال برطرف شدن است. ممکن است در مناطقی مردم به اینترنت 4G و در نقاطی دیگر به 3G دسترسی داشته باشند. وزارت ارتباطات اعلام کرده است 90 درصد شهرها و روستاهای کشور به اینترنت متصل هستند ولی قطعاً کیفیت این شبکه در همه مناطق یکسان نیست. این مسئله تنها منحصر به ایران نیست و در همه جای دنیا وجود دارد.
وزارت ارتباطات رویکرد کلانی را طرح هوشمند سازی مدارس دانا پیش برده است. همه مجموعه وزارت ارتباطات به دنبال همان هدف مدرسه محور بودن آموزش هستند و در این مسیر تعدادی از تجهیزات لازم مانند مودم نیز از سوی این سازمان تأمین شده است. به‌جای خرید دستگاه‌هایی مانند تبلت به تعداد دانش‌آموزان باید در هر مدرسه‌ای یک اتاق فناوری وجود داشته باشد که دارای رایانه و ویدئو پروژکتور است. دانش‌آموزان و آموزگاران می‌توانند در ساعت‌های متفاوتی از این امکانات استفاده کنند.
لزوم توجه دولت به راهکارهای بلندمدت
در حال حاضر بیماری کرونا شرایطی ایجاد کرده که دانش‌آموزان در بیشتر شهرهای کشور نمی‌توانند به مدرسه بروند ولی دولت باید برای آینده برنامه‌ریزی کرده و به دنبال راهکارهای بلندمدت باشد. رویکرد مدرسه محور در بلندمدت با کمترین هزینه برای دولت زمینه‌های دسترسی به محتوای مکمل را برای دانش‌آموزان فراهم می‌کند. ضمن اینکه اگر شیوع ویروس کرونا همچنان ادامه داشته باشد مدیران مدارس می‌توانند با تنظیم ساعات درسی امکان دسترسی بچه‌ها به محتوای آموزش مجازی را در همان محل مدرسه فراهم کنند.
آنا: چقدر از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌های ایرانی برای تجهیز مدارس بخش‌های امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری استفاده می‌شود؟
اسدی: کشور به دلیل تحریم‌ها در شرایط سختی قرار دارد و امکان واردات مودم فراهم نیست. از همین رو وزارت ارتباطات با کمک اپراتورها و شرکت‌های داخلی تولیدکننده سخت‌افزار درصد بالایی از مودم‌های موردنیاز در طرح هوشمند سازی مدارس را تأمین کرده و در اختیار مدارس قرار داده است. همان تعداد مدرسه‌ای که پیش‌تر گفتیم مودم‌های ایرانی در اختیار دارند و علاوه بر این بسته‌های اینترنت رایگان نیز با شرایط متفاوت در اختیار دانش‌آموزان قرارگرفته است.
آنا: گاهی در خبرهای منتشرشده در مورد آموزش مجازی و موضوعات مرتبط به آن مشاهده می‌کنیم که تناقض‌هایی بین صحبت‌های وزیر ارتباطات و وزیر آموزش‌وپرورش وجود دارد. شما علت این تناقضات را چه می‌دانید؟ سطح تعامل وزاتخانه‌های ارتباطات و آموزش‌وپرورش در مورد مدارس دانا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اسدی: پروژه شبکه هوشمندسازی مدارس دانا، حاصل تعامل بین دو وزارتخانه ارتباطات و آموزش‌وپرورش است. این پروژه در راستای اجرایی شدن ماده 69 برنامه ششم توسعه شکل گرفت و حاصل آن امضای تفاهم‌نامه‌ای میان وزارت ارتباطات و وزارت آموزش‌وپرورش بود. در همین راستا کارگروهی تخصصی از وزارت ارتباطات و وزارت آموزش‌وپرورش تشکیل و جلسات مکرری برگزار شد. در این جلسات مشترک تصمیم بر این شد که برنامه‌های لایه خدمات با همکاری هردو وزارتخانه پیش برود و لایه محتوا بر عهده وزارت آموزش‌وپرورش باشد.
تقسیم‌بندی حوزه‌ها و همکاری بین وزارتخانه‌های ارتباطات و آموزش‌وپرورش
وزارت ارتباطات هیچ دخالتی در خدمات محتوایی به دانش‌آموزان ندارد. تمام شرکت‌های فعال در این حوزه نیز اعتبارنامه‌های خود را از وزارت آموزش‌وپرورش می‌گیرند. ذکر این نکته ضروری است که مسئولان وزارت ارتباطات در برنامه‌هایی مانند توزیع مودم بین مدارس با مدیرکل‌های آموزش‌وپرورش استان‌های مختلف کشور هماهنگ هستند و این همکاری همچنان ادامه دارد.
وزارت ارتباطات از زمان آغاز پروژه مدارس دانا از تنوع بازیگران در اکوسیستم آموزش مجازی حمایت کرده است. سازمان فناوری اطلاعات 24 حوزه تخصصی در این اکوسیستم را شناسایی و تقسیم‌بندی کرده است. این تقسیم‌بندی بر اساس سیاست‌های فنی و ایمنی صورت گرفته و همه شرکت‌ها باید مجوزهای لازم را کسب کنند.
سامانه شاد سیاست‌های آموزش مجازی کشور را تحت تأثیر قرار داد
تناقض‌ها زمانی به وجود آمد که بیماری کرونا کشور را در شرایط سختی قرار داد. ظرف چند هفته در کل کشور شرایطی به وجود آمد که وزارت آموزش‌وپرورش مجبور شد به سمت آموزش مجازی برود و سامانه شاد را معرفی کرد. با رفتن به سمت سیاست‌های اجرایی سامانه شاد عملاً حمایت از تنوع بازیگران در آموزش مجازی تحت تأثیر قرار گرفت و این یکی از مهم‌ترین علت‌های تناقض در صحبت‌های مدیران وزارت ارتباطات و آموزش‌وپرورش است.
انتهای پیام/4144/
انتهای پیام/
