بنیاد ملی نخبگان در سلطه مهندسان/ مدیران آینده از میان نخبگان تربیت شوند

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا،  وظیفه اصلی بنیاد ملی نخبگان خدمت‌رسانی به نخبگان، مستعدان و سرآمدان علمی کشور و پشتیبانی از آنهاست. باوجود گذشت 15 سال از تشکیل این بنیاد، سازوکار آن هنوز معیوب است و هیچ تلاشی نیز برای بهبود آنها نمی‌شود. مدیریت کمرنگ، اساس‌نامه قدیمی و ناقص و عدم استفاده از تکنولوژی‌های روز تنها گوشه‌ای از مشکلات بنیاد ملی نخبگان است.

بنیاد ملی نخبگان در سلطه مهندسان فارغ‌التحصیل از یک دانشگاه خاص 

مدیریت کلان و خرد بنیاد ملی نخبگان از ابتدای تشکیل تا کنون تحت تسلط مهندسان بوده و به همین دلیل توجه ویژه‌ای به رشته‌های فنی و مهندسی و در وهله بعدی پزشکی می‌شود.  این امر باعث شده که توجه زیادی به رشته‌های علوم انسانی، علوم اجتماعی و هنر و نخبگان، سرآمدان علمی و استعدادهای برتر این رشته‌ها نشود. باوجود این که در حال حاضر وضعیت بنیاد در این خصوص کمی تغییر کرده  و نسبت به قبل بهتر شده است اما در سیاست‌گذاری‌های آن باید توجه ویژه و اساسی به علوم انسانی، اجتماعی و هنر شود تا سال‌های قبل جبران شود.

از سوی دیگر تناسبی میان انتصابات مدیریتی بنیاد ملی نخبگان و موضوعات مأموریتی آن وجود ندارد. اساتید رشته‌های مهندسی مدیریت‌های کلان بنیاد را برعهده دارند؛ افرادی که بیشترشان از فارغ‌التحصیل دانشگاه صنعتی شریف هستند. درواقع ساختار مدیریتی این مجموعه از فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف به ویژه رشته مهندسی مکانیک چیده شده است، درست مانند سورنا ستاری، فردی که روی کاغد رئیس بنیاد ملی نخبگان به شمار می‌رود.

بنیاد به مدیریت انسانی نیاز دارد

به همین دلیل جامعیت و تناسبی که باید  میان  شغل و شخصیت در مدیریت منابع سازمانی وجود داشته باشد، در بنیاد ملی نخبگان دیده نمی‌شود. ورود  بیش از حد اساتید مهندسی در پست‌های مدیریتی بنیاد ملی نخبگان مشکلات مدیریتی و سازمانی بسیاری ایجاد کرده؛ چراکه پست‌های سازمانی این بنیاد از جنس مدیریت منابع سازمانی و انسانی هستند. به عبارت دیگر در این سازمان به افرادی با مهارت‌ و تخصص‌های دیگر از جمله روانشناسی، مدیریت فناوری، مدیریت مالی، مدیریت منابع انسانی، اقتصاد، جامعه‌شناسی نیاز است.

رشته‌های روانشناسی، مدیریتی و جامعه‌شناسی کارایی بالایی در ساختار مدیریتی بنیاد ملی نخبگان دارند. با این حال عمده پست‌های مدیریتی این سازمان تحت سلطه مهندسان فارغ‌التحصیل از یک دانشگاه خاص است. بنیاد ملی نخبگان نهادی ملی است و برای انتصابات جایگاه‌های مدیریتی آن باید از فارغ‌التحصیلان تمامی دانشگاه‌های برتر کشور استفاده کرد.

تبعیض میان دانشگاه‌های برتر کشور

انتخاب و انتصاب کارشناسان و مدیران بنیاد ملی نخبگان باید براساس شایستگی‌های محوری که در حوزه‌های مدیریتی وجود دارد، انجام شود. انجام این کار نیز بسیار ساده بوده و می‌توان با بکارگیری کانون‌های حرفه‌ای ارزیابی نیروی انسانی به راحتی بهترین، متناسب‌ترین و حرفه‌ای‌ترین افراد را برای یک پست‌های مدیریتی و کارشناسی پیدا کرد.

به گفته مهدی حمزه‌پور، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)؛ بنیاد ملی نخبگان باید از ظرفیت تمام دانشگاه‌های برتر کشور در حوزه‌های مختلف، چه در ستاد مرکزی و چه در شعبه‌های استانی، استفاده کند. نباید تنها یک دانشگاه دفتر نمایندگی بنیاد ملی نخبگان داشته باشد، حق تمام دانشگاه‌های برتر کشور است که بنیاد در آنها نمایندگی داشته باشد، این تبعیض مورد پذیرش نیست.

نیاز به تغییر نگرش در بنیاد ملی نخبگان

حمزه‌پور می‌گوید؛ مدیریت بنیاد باید از تفکر مکانیکی و مهندسی به سوی تفکر رهبری عالمانه سرمایه‌های انسانی خلاق و نوآور برود. بدنه سازمانی بنیاد از نظر کارشناسی و مدیریتی نیاز به بازمهندسی و ارتقای مهارت‌های کلیدی دارد. کارمندان و کارشناسان بنیاد حتما باید آموزش‌های ضمن خدمت داشته باشند. به طور کلی مدیریت منابع انسانی این سازمان باید ارتقا یابد.

در ساختار جدید بنیاد ملی نخبگان یک سری شورا مانند شورای فرهنگ‌سازی بنیاد و شورای صنعت وجود دارد. برخی از این شوراها حتی دستور کار نیز ندارند. ارتقای کارایی و اثربخشی شوراهای بنیاد یکی از الزاماتی است که باید توجه ویژه‌ای به آن شود. یکی از کلیدی‌ترین وظایف بنیاد باید ارتقای کارایی و اثربخشی شوراهای بنیاد ملی نخبگان از حیث برنامه‌ها و مأموریت‌های آنها باشد.

بنیادی که با خبرگزاری‌ها بیگانه است

بنیاد ملی نخبگان نه‌تنها در حوزه اطلاع‌رسانی بسیار ضعیف عمل می‌کند بلکه فعالیتی با رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها نیز ندارد.  به نظر می‌رسد واحدی به نام روابط عمومی و اطلاع‌رسانی در بنیاد ملی نخبگان وجود ندارد. درواقع عدم اطلاع‌رسانی دقیق در خصوص تهسیلات و فعالیت‌های بنیاد باعث شده که بسیاری از نخبگان، استعدادهای برتر و سرآمدان علمی با مشکل مواجه شوند. سایت بنیاد به روز و جذاب نیست و اطلاع‌رسانی در آن به خوبی انجام نمی‌شود. از سوی دیگر این بنیاد به ندرت در رسانه‌ ملی حضور پیدا می‌کند و ارتباط قوی با خبرگزاری‌ها ندارد.

سیستم ناقصی که حضور نخبگان را کمرنگ کرده است

به گفته حمزه‌پور؛ بازیگری بنیاد ملی نخبگان در بسیج کردن نخبگان، استعدادهای برتر و سرآمدان علمی کشور برای مدیریت و کار کردن در حوزه‌های بحرانی ناچیز و نزدیک به صفر است. یکی از ویژگی‌های اصلی نخبه اثرگذاری اجتماعی است، بنابراین سازمانی که می‌خواهد در امور نخبگان فعالیت کند باید در زمان وقوع بحران‌های طبیعی و اجتماعی اثرگذار باشد.

نخبگان سرمایه‌های ذهنی، کارشناسی و عقلانی کشور هستند و می‌توانند در زمان وقوع بحران‌ها نقش کلیدی و اثرگذار ایفا کنند. این در حالی است که بنیاد تاکنون حضور نظام‌یافته، سیستمی و بسیج‌گونه در وقوع بحران‌ها نداشته است. عدم حضور نظام‌یافته نخبگان در مشارکت‌های اجتماعی و ملی نیز مثال دیگری از کم‌کاری بنیاد ملی نخبگان است. برخی از نخبگان با توجه به عرق ملی و دینی خود در فعالیت‌های  اجتماعی و ملی شرکت کنند اما نظام و سیستمی در بنیاد برای تشویق به مشارکت در رویدادهای ملی و اجتماعی مشاهده نمی‌شود.

تربیت مدیران آینده از میان نخبگان

عدم برنامه‌ریزی سیستمی و آینده‌پژوهانه برای تربیت و معرفی مدیران کشور از میان سرآمدان علمی، استعدادهای برتر و نخبگان کشور از سوی بنیاد ملی نخبگان انجام نمی‌شود. درصورتی که یکی از کارویژه‌های این بنیاد باید تربیت مدیران کلان آینده از میان نخبگان فعلی باشد. تربیت مدیران متخصص از میان نخبگان یکی از برنامه‌هایی است که بنیاد از آن مغفول مانده است.

لزوم بازسازی ساختار بنیاد ملی نخبگان

حمزه‌پور می‌گوید؛ ساختار دولتی بنیاد، ساختاری ایستا، مکانیکی و سلسه‌ مراتبی ایجاد کرده که دست و پای نخبگان، به خصوص نخبگان خارج از کشور، را بسته است. تشریفات زائد اداری موجود در بنیاد باعث خستگی و فرسودگی نخبگان و استعدادهای برتر شده است، به طوری که برخی از آنها عطای آن را به لقایش می‌بخشند.

بهره‌وری خدمات نخبگانی پایین است و باید از نظر کیفی و هدفمندی جوایز تحصیلی ارتقا پیدا کند. بنیاد ملی نخبگان باید هدفمندی جوایز تحصیلی را مشخص کند. شورای فرهنگی‌سازی برنامه‌های بنیاد ملی نخبگان باید در این خصوص ایفای نقش کرده و جوایز تحصیلی ارائه دهد که هدف مشخصی برای نخبه و کشور به همراه داشته باشد. 

بنیاد ملی نخبگان نهادی خاموش است

بنیاد ملی نخبگان با مشکلات و چالش‌های بسیاری روبه‌رو است که یکی از آنها بودجه بسیار کم آن است. درواقع بودجه‌ای که به این بنیاد تعلق می‌گیرد در اندازه سازمانی نیست که در  تمامی استان‌های کشور نمایندگی دارد و باید از نخبگان ایرانی در سراسر دنیا حمایت کند. البته این بنیاد می‌تواند برخی از مشکلات را بدون نیاز به منابع مالی رفع کند مانند ارتباط با رسانه‌ها، تغییر در ساختار مدیریتی، استفاده از ظرفیت‌ تمام دانشگاه‌های کشور و غیره.  بنیاد ملی نخبگان در حال حاضر بازیگری خاموش در عرصه تحولات کشور به شمار می‌رود. در حالی که می‌تواند با اصلاحات اندکی تأثیر بسزا در تحولات کشور به خصوص در حوزه مدیریتی داشته باشد.

انتهای پیام/4021/