آنا گزارش می‌دهد؛
عدم نظارت، کیفیت پتهدوزی کرمان را پایین آورده است/ اتباع افغان وارد تولید محصول پته شده‌اند
پته یا پتهدوزی ساخته‌ای است رنگارنگ به دست هنرمندان کرمان که خبر می‌رسد مدتی است در سایه بی‌توجهی مسئولان میراث فرهنگی پای تولید آثار کم‌کیفیت به بازار این محصول هنری صنایع دستی باز شده و در حال مخدوش کردن اعتبار و از رونق انداختن آن است.
به گزارش خبرنگار حوزه میراث فرهنگی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، پته یا پتهدوزی ساخته‌ای است رنگارنگ به دست هنرمندان کرمان. پته نوعی سوزن‌دوزی اصیل و سنتی است که تمام یا بخشی از پارچه با کوک بخیه و نخ‌های رنگین پوشیده می‌شود. به پارچه‌ای که روی آن دوخت انجام می‌شود «عریض» می‌گویند که جنس آن پشمی ضخیم است و نخ‌های رنگارنگ هم «ریس» نام دارند.
در سفرنامه شاردن که مربوط به زمان صفویه است به رواج دوخت پته در کرمان اشاره شده است. نقل‌شده نادرشاه لباس‌هایی از پته می‌پوشیده که به آن «پته نادری» می‌گفتند. شال پته هدیه‌ای مجلل در میان خانواده‌های اشراف بوده است. زیباترین پته مربوط به مقبره شاه نعمت‌الله ولی در ماهان کرمان است. این پته بر پارچه‌ای به طول و عرض ۳۵۵ در ۲۱۰ سانتی‌متر و نتیجه دو سال کار مداوم ۱۶ بانوی پته‌دوز کرمانی در زمان قاجار است.
دوخت پته
پته دو قسمت دارد: عریض و ریس. بانوان هنرمند برای تهیه پته عریض را با توجه به محصولی که قصد دوخت آن را دارند می‌برند. عریض بیشتر به رنگ قرمز، سبز، نارنجی، سرمه‌ای و سفید است که روی آن نقش‌ها ذره‌ذره دوخته می‌شود. هنرمند طرح موردنظر خود را که بیشتر ذهنی است به روش گرته‌زنی روی عریض می‌کشد.
پته‌دوز ابتدا خطوط اصلی را با ریس سیاه و کوک‌های بلند بخیه سوزن می‌زند که به آن ساق‌دوزی می‌گویند. بعد داخل نقش‌ها با پتک مربع و مورب رنگین می‌شود که به آب‌دوزی مشهور است. آخرین مرحله برگ‌دوزی و سایه زدن با نخ نازک و بخیه‌های مورب و شویدی کوتاه بلند است که اطراف حاشیه انجام می‌شود.
درنهایت پته بااحتیاط شسته و سپس اتو می‌شود. به دلیل دوخت‌هایی که روی عریض انجام‌شده پارچه جمع می‌شود که آن را به کمک دستگاه مخصوصی به نام «نورد» اتو می‌کنند. هر چه دوخت‌ها بیشتر باشد قیمت پته گران‌تر است. بعضی وقت‌ها آن‌قدر پارچه پردوخت است که عریض دیده نمی‌شود.
دسترنج دختران و زنان کرمانی با هزاران نقش رنگی، هنر و اندیشه را به هم متصل کرده است؛ دست‌هایی که ظرافت خود را سال‌ها صرف زیبایی پته‌ها کرده و رؤیاهای خود را با هر کوک به پارچه دوخته است.
در سال 90 پته کرمان به ثبت میراث ناملموس ملی از طریق شورای ملی ثبت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی رسیده است و ضروری است برای حفظ این هنر ملی باارزش مسئولان میراث فرهنگی استان و کشور اقدامات فوری نظارتی و حمایتی انجام دهند تا در سال «جهش تولید» شاهد افزایش تولید این محصول منحصربه‌فرد هم باشیم.
انواع طرح‌های پتهدوزی
طرح‌هایی که معمولاً در پته استفاده می‌شود، درختی، سروی، بازوبندی، چهار بته، گوزنی، ترمه‌ای، سرابندی، فرقه‌ای، ترنج، کاج، بته بادامی، بته‌جقه‌ای دوقلو، نقش ترنجدار، گلدانی، پرنده و برای حاشیه خط مستقیم، گل، اشکال هندسی، ختایی، طوماری و سروچه هستند.
پته قوری‌پوش، برای میزهای چهار نفره و میز عسلی، زیر بشقاب، تابلو و ... استفاده می‌شود.
پته بیشتر برای بقچه، رومیزی، سجاده، جانماز، جلد قرآن، پشتی، پرده، کوسن، روبالشی، روتختی، جلد دستمال‌کاغذی، زیرلیوانی، کفش و تزیین لباس (مانند پتهدوزی روی مانتو) استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید؛
اتباع افغان وارد تولید پته کرمان شده‌اند
محمدعلی دورانی، مدیر فروشگاه پته هشت رنگ در کرمان و از تولیدکنندگان این محصول صنایع‌دستی در گفت‌وگو با خبرنگار میراث فرهنگی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، با تأیید این مطلب که تولیدکنندگان تبعه کشورهای دیگر ازجمله افغانستان وارد کار تولید پته کرمان شده‌اند، گفت: پته کرمان از هنرهای دیرینه و بومی این منطقه است که با ورود اتباع کشورهای دیگر و در غیاب نظارت مناسب می‌رود تا از کیفیت مطلوب فاصله بگیرد.
وی اظهار کرد: محصولی که غالباً توسط اتباع دیگر کشورها در کرمان تولید می‌شود پته نیست و صرفاً پر کردن نقش و نگار بر روی پارچه است و مشتریان بومی کرمان این محصولات را نمی‌خرند و این محصولاتی که به این شکل تولید می‌شوند به مشتریان خارجی یا افراد غیر محلی فروخته می‌شود و به‌مرور می‌تواند اعتماد به این محصول و زیبایی آن را از بین برده و بازار آن را از رونق بیندازد.
این تولیدکننده پته کرمان افزود: اگر نظارت درست بر روند تولید و مواد اولیه ، نقشه و نوع طرح و تولید صورت پذیرد می‌توان از دست بافته‌های دیگران هم استفاده کرد و مثلاً خود ما محصولاتی که نیاز به ظرافت بیشتر در تولید دارد و دارای قسمت‌هایی از سوزن‌دوزی است به دوزندگان تبعه دیگر کشورها می‌سپاریم اما با نظارت بر روی کار، محصول باکیفیت دریافت می‌کنیم.
در سال 90 پته کرمان به ثبت میراث ناملموس ملی از طریق شورای ملی ثبت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی رسیده است و ضروری است برای حفظ این هنر ملی باارزش مسئولان میراث فرهنگی استان و کشور اقدامات فوری نظارتی و حمایتی انجام دهند تا در سال «جهش تولید» شاهد افزایش تولید این محصول منحصربه‌فرد هم باشیم.
انتهای پیام/ 414 /پ
انتهای پیام/
