«خلّاقیت در پژوهش» به کمک مرکز تحقیقات آمد؛
هفته ترویج علم48/ دبیر انجمن علمی زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران در گفتگو با آنا:
مشکلات مالی مانع فعالیت دانشجویان در انجمن‌های علمی شده است/ لزوم جهت‌دهی به مقاله‌ها برای کاربردی شدن
دبیر انجمن علمی زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران (پردیس ابوریحان) گفت: مقاله‌های بسیاری نوشته می‌شود اما در این مقاله‌ها تولید و ترویج علم صورت نمی‌گیرد بلکه صرفاً مباحث تألیفی است که نوشته می‌شود و درصد بسیار پایینی از آن ارزش کاربردی دارد.
به گزارش خبرنگار حوزه تشکل‌های دانشگاهی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، با توجه به اهمیت ترویج علم برای توسعه کشور در بخش‌های مختلف و عدم توجه کافی نهادهای متولی در پیش‌گیری از پرداخت سطحی به ترویج و توسعه علم در جایگاه حقیقی آن، خبرگزاری آنا را بر آن داشت تا در راستای سیاست ذاتی خود در سلسله گفتگوهایی پای صحبت دانشجویان نخبگان بنشیند و با ارائه راهکارهایی به مسائل و چالش‌های «ترویج علم» در دانشگاه‌ها بپردازد.
بیشتر بخوانید:
ارتباط تنگاتنگ دانشگاه و صنعت تنها راه ورود فناوری به بازارهای جهانی است
آرش شاکری، دبیر انجمن علمی زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران (پردیس ابوریحان) و عضو هیئت‌مدیره اتحادیه دبیران انجمن‌های زراعت، بیوتکنولوژی و گیاه‌پزشکی است که در ادامه مشروح گفتگوی خبرگزاری آنا با وی را می‌خوانید.
آنا: وضعیت ترویج علم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ انجمن‌های علمی تا چه میزان توانسته‌اند در راستای ترویج علم قدم بردارند؟
شاکری: قدم‌هایی در این راستا برداشته‌شده است؛ به‌طور مثال جشنواره جهانی علم در دانشگاه تهران برگزارشده و جشنواره‌هایی همچون حرکت و... در دانشگاه‌ها برگزار می‌شود، اما به آن حد مورد انتظار نرسیده‌ایم و طبعاً با اهداف ترسیم‌شده نیز فاصلهٔ زیادی داریم.
آنا: چه عواملی موجب شده است که به اهداف خود نرسید؟
شاکری: اگر به‌صورت کلی بخواهم بگویم یکی از مشکلاتی که ما داریم این است که ما در داخل کشور به پژوهش اهمیت زیادی قائل نیستیم و بیشتر دانشجوها زمان خود را مشغول حفظ کردن متون ترجمه‌شده می‌کنند و به خودشان اجازهٔ ورود به مسائل کاربردی و علمی را نمی‌دهند و صرفاً در مباحثات نظری می‌مانند. البته این مشکل از دوران ابتدایی و به‌صورت مبنایی وجود دارد و بیشترین ضعف در دوران اول آموزش است که دانش‌آموزان را به‌صورت افراد پژوهشی، پرورش نمی‌دهد، بلکه یک سری جملات و مفاهیم به ذهن آن‌ها منتقل می‌کند. به همین دلیل نیز مشکلات در دانشگاه بروز می‌کند و تولید و ترویج علم صورت نمی‌گیرد. دلیل بعدی، دغدغه‌های اقتصادی است که دانشجویان با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند و همین دغدغه موجب می‌شود که دانشجو دنبال تمام کردن ترم‌ها باشد تا هر چه زودتر به بازار کار وارد شود.
بنابراین وارد انجمن‌های علمی و مباحث تولید و ترویج علم نمی‌شود. دلیل دیگری که می‌شود به آن اشاره کرد، گزارهٔ اشتباه «ما نمی‌توانیم» است. این گزاره به نظرم یکی از عوامل بسیار تعیین‌کننده در عدم نائل شدن به ترویج علم است. همین گزاره روحیهٔ دانشجوها و حتی اساتید را می‌گیرد و صرفاً سعی می‌کنند رو به سوی ترجمه و حفظیات بیاورد و درنتیجه به خاطر عدم خودباوری و اعتمادبه‌نفس از ترویج علم بازمی‌مانند.
آنا: اهمیت نقش اساتید در موضوع ترویج علم به چه اندازه است؟
شاکری: اساتید کلیدی‌ترین نقش را در ترویج علم بر عهده دارند ولی تعدادشان انگشت‌شمار است. بسیاری از اساتید دانشجوها را به سمت دانش‌آموز شدن می‌برند و صرفاً کتب را به‌صورت نظری تدریس می‌کنند بدون این‌که همین مطلب در ذهن دانشجوها کاربردی شود. نکته دیگری که وجود دارد این است که بعضاً اساتید روحیه علمی موردنظر برای تولید و ترویج علم را ندارند و صرفاً در حد کلام و شعار از دانشجوها حمایت به عمل می‌آورند؛ اما ما سعی کردیم در جشنواره‌هایی که برگزار می‌کنیم اساتید را همراه کنیم تا بتوانیم تولید و ترویج علم را سرعت ببخشیم.
علاوه‌براین، بعضی از اساتید به‌جای این‌که زمانشان را در راستای ترویج علم قرار دهند وارد مباحث دیگری می‌شوند که در آن تخصصی ندارند؛ مانند موضوع تراریخته‌ها که از یک موضوع علمی به یک موضوع سیاسی تبدیل شد.
آنا: نقش انجمن‌های علمی را در خصوص ترویج علم چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شاکری: انجمن‌های علمی در دانشگاه بیشترین مسئولیت را در این خصوص دارند و همان‌طور که گفتم کارهای بسیاری نیز انجام می‌شود؛ اما انجمن‌ها نیز اشتباهاتی را مرتکب می‌شوند; به‌طور مثال انجمن‌ها به‌جای انجام برنامه‌های علمی و شکستن مرزهای علم به‌منظور ترویج علم، صرفاً محدود به برنامه‌ها و بعضاً کارگاه‌های علمی و آموزشی می‌شوند و رسالت خودشان را که ترویج و رشد علم است فراموش می‌کنند.
آنا: راهکار بهبود فضای علم چیست؟
شاکری: اولین اقدام باید بهبود ساختار آموزش‌وپرورش باشد. بسیاری از دانشجویان در سال‌های اولیه دانشگاه نسبت به رشتهٔ تحصیلی خود گنگ هستند و دید وسیعی نسبت به موضوعات درسی ندارند. آموزش پرورش به‌عنوان اولین نهاد رسمی که فرد به‌منظور آموختن به آنجا وارد می‌شود باید روحیهٔ پژوهشی و روحیهٔ تولید علم را در آن‌ها گسترش دهد و صرفاً با ترجمه و کنکور و حفظیات ذهن آن‌ها را درگیر نکند. علاوه‌براین سیستم آموزشی باید افرادی را تربیت کند که مطالبه‌گر باشند. چون دانشجوهایی که مطالبه‌گر هستند می‌توانند هم استاد را وارد موضوع ترویج علم کنند و هم می‌توانند خودشان انگیزه زیادی داشته باشند. علاوه بر اساتید که در موردشان صحبت کردیم بحث ساماندهی مقاله‌ها نیز باید در اولویت باشد.
مقاله‌های بسیاری نوشته می‌شود اما متأسفانه در این مقاله‌ها تولید علم و ترویج علم صورت نمی‌گیرد بلکه صرفاً مباحث تألیفی است که نوشته می‌شود و درصد بسیار پایینی از آن ارزش کاربردی دارد. نکتهٔ دیگری که باید موردتوجه قرار گیرد. همچنین مسئولین باید فضا را برای دانشجویان باز بگذارند تا هم دانشجو از آن بی‌رغبتی و تنبلی خارج شود و هم مسئولین بتوانند از علم و دانش دانشجویان استفاده کنند که همین نیز موجب رشد و ارتقای علمی می‌شود و درنهایت می‌توانند تولید و ترویج علم را به همراه داشته باشند. البته به این نکته نیز باید اشاره کرد که بودجه ناچیزی به این مباحث اختصاص داده می‌شود.
*گفتگو از امیر رضا مقومی
انتهای پیام/4133/پ
انتهای پیام/
دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۶؛
