نگاه متفاوت خبرنگاران علم به ژورنالیسم علمی در ایران/ سوژه‌یابی و آماده‌سازی علمی خبر دغدغه خبرنگار تخصصی است

به گزارش خبرنگار حوزه رسانه گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، خبرنگاری یا رساندن خبر و اطلاع‌رسانی به مردم مستلزم استفاده از توانایی، فن و نوآوری‌هایی است تا بتواند به بهترین شیوه وظیفه اطلاع‌رسانی و تنویر افکار عمومی را انجام دهد.

امروزه با توجه به نوع نگاه مخاطبان رسانه‌ها که نسبت به دهه‌ گذشته از رشد نگاه دقیق‌تری برخوردار هستند هر رسانه‌ای برای دوام خود باید با تخصص ویژه‌ای همراه باشد که این تخصص می‌تواند از مسیر علم پیش برود.

نیاز به روزنامه‌نگاری تخصصی و علمی می‌تواند با تولید محتوای قوی و حرفه‌ای گره‌گشای بسیاری از مشکلات جامعه باشد، نگاهی که سیاوش صفاریان‌پور به عنوان ژورنالیستی که در فضای علمی به موضوعات می‌پردازد، به آن تأکید دارد.

وی در این‌باره می‌گوید، ژورنالیسم علمی عنوان تازه پیش آمده در دنیای روزنامه‌نگاری است که از دهه ۸۰ به بعد با رشد رسانه‌ها بروز و ظهور پیدا کرد و در این فضای علمی نیاز بود که روزنامه‌نگاران یا ژورنالیست‌های تخصصی پدید بیایند؛ بر همین اساس رشد مجله‌هایی مثل دانشمند و نجوم از همین نیاز نشئت گرفت.

در حالی صفاریان‌پور در رابطه با تخصص افراد در حوزه علم این نگاه را دارد که الزاماً خبرنگاران رسانه‌ها ممکن است در حوزه‌ای متخصص نباشند و تنها توانایی تولید محتوا در حوزه‌های مختلف علم را دارند که اما این نظریه در نگاه بسیاری از اهل رسانه ژورنالیسم علمی تعابیر مختلفی دارد؛ به‌عنوان مثال یک خبرنگار در حوزه سیاسی معتقد است که به بولتن‌نویس‌ها ژورنالیست علمی می‌گویند یعنی خبرنگاری که کار تخصصی داشته و فقط در یک مورد متخصص باشد.

در همین خصوص محمدجواد ترابی که به طور تخصصی در حوزه خبرنگاری علم فعالیت دارد در این زمینه معتقد است، بیش از یکی دو دهه است که ژورنالیست‌های علمی زبده‌ای در ایران در روزنامه‌ها قلم می‌زنند ولی حضورشان نادر و کمرنگ است.

وی با نگاهی دیگر به موضوع خبرنگاری علم در ایران می‌پردازد و می‌گوید، یک ژورنالیست علمی باید در حرفه خود مسلط باشد به طوری‌که با استفاده از خلاقیت و داشتن جسارت و تجربه و داشتن علم آن و همچنین سرعت بالا و دقت لازم موفقیت خود را در این حیطه تضمین کند.

ترابی اضافه می‌کند که یک ژورنالیست علمی باید نگاهی بالاتر از یک کارشناس داشته باشد به‌این‌صورت‌که با شناختی بهتر به یک موضوع به راحتی بتواند آن را تحلیل کند.

خبرنگار دیگری که در حوزه مسائل خارجی دبیری بین‌الملل یک خبرگزاری را برعهده دارد نگاه دیگری به این موضوع داشته و معتقد است ژورنالیسم علمی یعنی پرداخت علمی بر اساس شواهد و مستندات یک موضوع، به‌این‌صورت‌که سعی در تشریح آن دارد و الزاماً تکذیب یا تأیید آن مطلب مورد نظر ژورنالیسم علمی نیست.

در این خصوص خبرنگار دیگری در حوزه اقتصادی هم اینگونه بیان می‌کند که ژورنالیست علمی می‌تواند پرداخت علمی به رویدادها و وقایع خبری باشد و به صورت علمی به مخاطب خبر را ارائه دهد. کار اصلی ژورنالیست علمی صرفاً پرداخت تخصصی و علمی است در حقیقت ژورنالیسم علمی می‌تواند مدینه فاضله رسانه‌های ما باشد.

عرفان خسروی هم که به عنوان یک روزنامه‌نگار پیشکسوت در عرصه ژورنالیسم علم فعالیت می‌کند، دراین‌باره می‌گوید: روزنامه‌نگار علم نه تنها باید فوت و فن روزنامه‌نگاری را به‌خوبی بداند، بلکه باید سررشته‌ای در علم هم داشته باشد؛ اهل مطالعه، پی‌گرفتن اخبار علمی و دنبال کردن پیشرفت‌های علمی باشد. اگر روزنامه‌نگار علم به صورت حرفه‌ای یا آماتور در فعالیت‌های علمی شرکت کرده باشد، درک دقیق‌تری از ماهیت آنچه درباره آن می‌نویسد، خواهد داشت و البته، حداقل، باید شیفته علم بوده و «سواد علمی» داشته باشد، منابع اصیل برای پی‌گیری پرسش‌های علمی را بشناسد و ذهنش را با مطالعه و جستجو، برای چالش‌های علمی حساس کرده باشد.

وی اعتقاد دارد، ژورنالیسم علم علاوه بر داشتن تبحر در زمینه تخصصی موضوع خبر، باید تحلیل خبر را به صورت علمی و به زبان ساده برای همگان آماده‌سازی کرده تا مخاطبان آن خبر بتوانند به‌راحتی آن را درک کنند.

برای این موضوع تبحر و تخصص نظر اساتید این حوزه متفاوت است؛ به‌عنوان مثال محسن مهدیان عقیده دارد، ژورنالیسم علم، روزنامه‌نگاری متصل به ساحت علم است که یافته‌های علمی را به زبان ساده در اختیار مردم قرار می‌دهد؛ نقش روزنامه‌نگاری علم تبدیل معقولات به محسوسات است. ژورنالیسم علم کمک می‌کند مفاهیم سخت و پیچیده به زبان مردم ساده شود.

عرفان خسروی هم معتقد است «سواد علمی» نداشتن یک روزنامه‌نگار می‌تواند به کسب خبر توسط خبرنگار مربوطه آسیب برساند، زیرا روزنامه‌نگاری که «سواد علمی» کافی نداشته و قدرت تشخیص برای کسب اطلاع ندارد، حتی اگر به دنبال پرسش از متخصص برود، احتمالاً سراغ افراد معدودی می‌رود که در موضوعات محدودی تخصص دارند و در اغلب موارد، پاسخ‌های بی‌ربط و نادرست به روزنامه‌نگار ناآشنا می‌دهند. روزنامه‌نگار علم نه تنها باید فوت و فن روزنامه‌نگاری را به‌خوبی بداند، بلکه باید سررشته‌ای در علم داشته باشد، اهل مطالعه، پی‌گرفتن اخبار علمی و دنبال کردن پیشرفت‌های علمی باشد.

فعالانی در رسانه‌های کشور وجود دارند که با استفاده از پتانسیل نیروی ژورنالیسم علمی به صورت عمقی به موضوعات  می‌پردازند. خسروی در این باره می‌گوید، در گذشته بسیار اتفاق می‌افتاد که افرادی غیرمتخصص نگارش طیفی گسترده از مطالبی را که در آن تخصص نداشتند، به عهده می‌گرفتند؛ اما با گسترده شدن روزنامه‌نگاری علم این اتفاق این روزها کمتر شده است.

به هر حال موضوع ژورنالیسم علمی از دیرباز در رسانه‌ها مطرح بود و مسئله امروز و دیروز نیست بلکه باید به‌گونه‌ای به آن بها داده شود که در آینده این قدرت انتقال پیام از سوی روزنامه نگاران به‌راحتی و علمی صورت بگیرد.

برای اینکه بتوان روزنامه‌نگاری و ژورنالیسم علمی را در رسانه‌ها تقویت کرد و شاهد رشد علمی آن در رسانه‌ها بود، باید خود رسانه‌ها نسبت به آن واکنش نشان دهند که این موضوع با تقویت صنفی روزنامه‌نگاران علم می‌تواند برطرف شود؛ همین‌طور یکی از بهترین روش‌ها برای ارتقای موضوع ژورنالیسم علم در ایران این است که خود نهاد علم در کشور برای این موضوع به تکاپو بیفتد و برای این مهم برنامه‌ریزی کند.

انتهای پیام/4046/پ