سهام عدالت؛ کی داده کی گرفته؟

به گزارش گروه رسانه های دیگر خبرگزاری آنا، روزنامه شهروند در ادامه نوشت: این شیوه به دلیل اقساطی بودن پرداخت قیمت سهام و این‌که درمدت ١٠‌سال (سال ٩٥) قیمت کل این سهام باید از سود خود سهام پرداخت شده و تسویه شود، بسیار مبهم و غیرشفاف است. البته غیرشفاف بودن وضع سهام عدالت موضوعی بود که از ابتدا نیز به آن اشاره می‌شد، اما با این همه دولت وقت بدون توجه به انتقادها یا راهکارهای ارایه شده سهام عدالت را عملی کرد و تبعات آن تا به امروز هم برای شرکت‌هایی که سهام‌شان واگذار شده و هم برای دارندگان سهام عدالت ادامه دارد. سهام عدالت برای ٦ دهک پایین درآمدی با جمعیت ٤٢ تا ٤٥‌میلیون نفر بود. البته این سهام برای ٢دهک اول با تخفیف و به نصف قیمت محاسبه شد و یک نوبت هم حدود ٤٠‌هزار تومان سود سهام عدالت به آنها پرداخت شد.
پولی به خزانه واریز نشد
جدیدترین موضوعی که این اواخر در مورد سهام عدالت مطرح شد، مربوط به چند هفته پیش است. در همین زمینه «محمدعلی پورمختار» رئیس کمیسیون اصل ٩٠ مجلس از نامه‌ای سخن گفته بود که نشان می‌داد تسویه پول سهام عدالت با تأخیر و مشکل‌هایی همراه است و دولت نتوانسته است رقمی حدود ١٥٦٠‌میلیارد تومان از سود سهام عدالت را دریافت و به خزانه واریز کند. این درحالی است که از ابتدای این طرح قرار بر این بود که پول سهام عدالت از طریق سود سهام شرکت‌های واگذار شده در قالب این طرح پرداخت شود. درواقع می‌بایست بخشی از سهام شرکت‌های عرضه شده در بورس (به منظور خصوصی‌‌سازی) به‌عنوان سهام عدالت به مردم واگذار می‌شد. بر همین اساس از ابتدای شروع این طرح تاکنون حدود ٦١ شرکت به سهام عدالت اختصاص یافته است. با احتساب این‌که حدود ٤٢‌میلیون نفر برای سهام عدالت ثبت‌نام کرده‌اند و به هر نفر هم حدود یک‌میلیون تومان برگه سهام عدالت داده شده؛ حدود ٤٢ تا ٤٥‌هزار‌ میلیارد تومان پول سهام عدالت بوده است که می‌بایست از طریق سوددهی شرکت‌های واگذار شده و به تدریج به دولت پرداخت می‌شد.

در همین زمینه پورمختار، رئیس کمیسیون اصل ٩٠ مجلس از کوتاهی دولت در دریافت ١٥٦٠‌میلیارد تومان سود سهام عدالت متعلق به ٤٢‌میلیون سهامدار این طرح خبر داده و معتقد است که وزارت اقتصاد در این خصوص کم‌کاری کرده است.
دهک‌های اول ٤٥٠٠‌میلیارد تومان کمتر دادند
اما «اسماعیل غلامی» معاون سابق سازمان خصوصی‌سازی در مورد کوتاهی دولت در دریافت ٥٦٠‌١میلیارد تومان سود سهام عدالت در گفت‌وگو با «شهروند» عنوان کرد: موضوع دریافت نکردن ١٥٦٠‌میلیارد تومان کوتاهی دولت نیست، بلکه این سود (حتی سود تقسیم شده) به دلیل کمبود نقدینگی در شرکت‌ها پرداخت نشده است. ضمن این‌که سود مربوط به سنوات گذشته است و دولت برای دستیابی به این پول باید از شرکت‌ها شکایت کند. بنابراین کوتاهی دولت جایی برای مطرح شدن ندارد. حال آن‌که موضوع دیگری نیز در این میان مطرح است و به نظر می‌‌رسد در بررسی‌های مجلس بدان توجه نشده است.
غلامی ادامه داد: از ابتدای طرح تاکنون حدود ٣٨‌هزار ‌میلیارد تومان بابت سود سهام عدالت پرداخت شده اما به این نکته توجه نشده است که برای ٢دهک اول و دوم، مبلغ سهام عدالت ٥٠‌درصد کمتر محاسبه شده و مبلغ ٤٥٠٠‌میلیارد تومان از سود دریافت شده کم خواهد شد. با این حساب، از کل مبلغ سودی که برای آزاد کردن سهام عدالت باقی می‌ماند، رقمی حدود ٣٣ هزارو ٥٠٠‌میلیارد تومان است که باید وصول شود.

معاون سابق سازمان خصوصی‌سازی تأکید کرد: تا امسال حدود ١٤‌هزار‌میلیارد تومان از سود سهام عدالت وصول شده که این مقدار سود، شامل سود سهام شرکت‌ها در‌ سال ٩٣ نیست؛ چون مجامع شرکت‌ها هنوز تمام نشده و سودی هم تقسیم نشده است. این درحالی است که ‌سال ٩٣ برای شرکت‌ها ‌سال خوبی نبوده است.
بخش عمده ای از اقشار ضعیف جامعه سهام عدالت گرفته اند
او با اشاره به این‌که هنوز حدود ١٩ تا ٢٠‌هزار‌ میلیارد تومان از سود سهام عدالت باقی مانده و برای آزادسازی این سهام هنوز زمان نیاز است، گفت: تمام اعدادی که اعلام کردم طبق گزارش دیوان محاسبات بوده و براساس همین گزارش هنوز حدود ٢٠‌هزار ‌میلیارد تومان از سود سهام وصول نشده که دلایل متعددی دارد.
سهام نمی‌دهند، طلبکار هستند
با این حساب هرچند بسیاری از ابهامات سهام عدالت برطرف شده است، اما یک نکته هنوز باقی است و آن این‌که چرا بنگاه‌هایی که برای سهام عدالت واگذار شده‌اند قیمت تمام سهام یا به عبارت بهتر سودی تقسیم نکرده‌اند تا قیمت سهام عدالت پرداخت شده و سهام آن آزاد شود. یکی از دلایل مهم پرداخت نشدن قیمت سهام عدالت کمبود نقدینگی در شرکت‌ها بود و این‌که ‌سال ٩٣ برای بنگاه‌های تولیدی‌ سال خوبی نبود که با تقسیم سود همراه باشد.
براساس آخرین آمار از ٦١ شرکتی که از سهم آنها سهام عدالت واگذار شده، حدود ١٢ شرکت تاکنون نه قیمت‌گذاری شده‌اند و نه به بورس آمده‌اند. شرکت‌هایی مانند ملی حفاری شمال، دخانیات، هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و... که جزو شرکت‌های واگذار شده محاسبه شده‌اند، اما هنوز سهامی از آنها محاسبه و جدا نشده است. بخش دیگری از این مطالبه باقی مانده مربوط به شرکت‌هایی است که سهام آنها واگذار شده ولی این شرکت‌ها مطالبه‌های میلیاردی بابت اجرای پروژه‌ها و امور دیگر دارند اما دولت نه‌تنها طلب آنها را پرداخت نمی‌کند بلکه این بنگا‌ه‌ها را برای سهام عدالت بدهکار نیز
کرده است. شرکت‌هایی مانند مپنا، فولاد خوزستان، پالایشگاه بندرعباس و بسیاری از پالایشگاه‌ها و شرکت‌های نفتی دیگر که همین مشکل را دارند. بدین‌ترتیب نه دولت طلب این شرکت‌ها را می‌پردازد و نه آنها نقدینگی کافی برای پرداخت پول سهام عدالت دارند.