پایتخت گردشگری کشورهای آسیایی در یک نگاه

به گزارش خبرنگار گروه واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی خبرگزاری آنا از همدان، سال 2018 همدان میزبان فاز اول اجلاس وزرای گردشگری کشورهای آسیایی خواهد بود و در همین سال اجلاس دوره‌ای سازمان جهانی گردشگری UNWTO قرار است در همدان برگزار شود به طوری که این دو رویداد به عنوان فرصتی برای تبلیغ ظرفیت‌های گردشگری استان فراهم شده و همه نهادها لازم است و در راستای تبلیغ و معرفی جاذبه‌های گردشگری استان همدان به جهان تلاش کنند.

استان همدان با مساحتی بیش از 19 هزار کیلومتر متر مربع در غرب ایران قرار گرفته است و از شمال به زنجان، از جنوب به لرستان، از شرق به استان مرکزی و از غرب به کرمانشاه و بخشی از استان کردستان محدود می‌شود. همدان منطقه‌ای کوهستانی است و کوه الوند با سه هزار 574 متر ارتفاع از مهم‌ترین ارتفاعات این منطقه به حساب می‌آید.

استان همدان از نعمت رودخانه و چشمه‌سارهای فراوان بهره‌مند است که مهم‌ترین آنها رودخانه گاماسیاب نام دارد که یکی از بلندترین رودخانه‌های کشور محسوب می‌شود و از دره‌های جنوبی کوه الوند و سراب گاماسیاب سرچشمه گرفته و تا باتلاق‌های هورالعظیم در استان خوزستان پیش می‌رود.

مرکز استان همدان شهر همدان است، شهر پرجاذبه و دیدنی، تاریخی و توریستی با قدمتی بیش از 3 هزار سال که هرودت مورخ معروف یونانی مبنای این شهر را به دیااکو، نخستین شهریار ماد نسبت می‌دهد؛ شهرهای بزرگ استان همدان عبارتند از ملایر، نهاوند، تویسرکان، کبودرآهنگ، اسدآباد، بهار، سامن، سرکان، قروه در جزین، لالجین و مریانج.

در زمان پادشاهان ماد، همدان را به نام هگمتانه (محل اجتماع) و سپس اکباتان می‌نامیدند. در سال 550 ق. م این شهر به دست کوروش، پادشاه هخامنشی به تصرف درآمد و در دوران هخامنشی، اسکندر، اشکانیان و ساسانیان از شهر همدان به عنوان پایتخت تابستانی استفاده می‌کردند.

در دهه دوم هجرت و پس از فتح نهاوند، مردم استان به دین مبین اسلام تشرف پیدا کردند.

همدان از نظر محصولات کشاورزی بویژه گندم، چغندرقند، سیب زمینی، سیر و میوه‌هایی که در باغ‌های دامنه الوند تولید می‌شود و از نظر دامپروری شهرت داشته و از نظر صنایع دستی بویژه از نظر صنایع چرم‌سازی، قالی‌بافی و گلیم‌بافی و بویژه با توجه به وجود شهر لالجین به عنوان قطب سفال‌سازی و سرامیک کشور محسوب می‌شود.

استان همدان اکنون به دلیل داشتن مراکز تاریخی و دیدنی به عنوان پنجمین شهر فرهنگی و توریستی کشور شناخته شده و از نظر علمی نیز با وجود مراکز دانشگاهی بوعلی سینا، آزاد اسلامی، پیام نور و پزشکی به عنوان یکی از قطب‌های دانشگاهی کشور شناخته شده است.

از جمله اماکن تاریخی مهم کتیبه‌های گنجنامه، تپه‌های تاریخی هگمتانه و مصلی، آرامگاه‌های ابن سینا و باباطاهر، گنبد علویان، برج قربان، مجسمه شیر سنگی، آرامگاه استرومردخای و.... را می‌توان نام برد. از مناظر بدیع و طبیعی و دیدنی نیز می‌توان از غار زیبای علیصدر، آبشار گنج‌نامه، باغ‌های مصفای دامنه الوند بویژه دره عباس‌آباد و دره مراد بیگ، تپه عباس‌آباد، سد اکباتان و پارک مردم می‌توان سخن به میان آوررد.

از آنجا که همدان شهر علم و ایمان بوده و به عنوان دارالمومنین شهرت دارد دارای مشاهیر و علمای بزرگی است که از جمله می‌توان از آیت‌الله شوندی، معصومی همدانی، بهاری، نجفی، تالهی و خوانساری عندلیب زاده و آیت الله نوری همدانی، صابری همدانی و موسوی همدانی نام برد، دانشمندانی همچون ابن سینا، شاعرانی همچون باباطاهر، محتشم کاشانی، شیخ فخرالدین عراقی، میرزاده عشقی، عارف قزوینی، مفتون همدانی، غبار و غمام همدانی و مشاهیری همچون عین القضات همدانی در این شهر رشد و نمو کرده‌اند عالمان شهیدی همچون شهید محراب حضرت آیت الله مدنی مدتی طولانی از زندگانی خود را در این شهر سکونت داشته و یا همچون شهید مفتح و شهید قدوسی در این استان تولد یافته و رشد و نمو یافته‌اند.

از زیارتگاه‌های فراوان آن می‌توان از امامزاده عبدالله، امامزاده کوه، امامزاده یحیی و امامزاده حسین را نام برد.

از ویژگی‌های پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین نقشه شهر است که توسط مهندسان آلمانی طراحی شده و به نقشه شعاعی معروف است که شش خیابان اصلی بطور موازی به میدان اصلی شهر وصل شده و بلوارها بصورت رینگ‌های اول و دوم آنها را منقطع کرده که در نوع خودکم نظیر است و در ابتدای هر خیابان اصلی دو گنبد نقره‌ای رنگ به تعداد 12 گنبد به نام هر امام معصوم(ع) تعبیه شده که نشانگر مذهبی بودن و شیعی بودن این شهر از دیرباز است.

امروز دو خیابان اصلی شهر به صورت پیاده‌راه به جاذبه‌های گردشگری این شهر افزوده است.

سراسر استان همدان به دلیل مرتفع و کوهستانی بودن از زیستگاه‌های انواع حیات وحش بزرگ و کوچک محسوب می‌شود که و حوشی از قبیل کل، بز، قوچ، میش، روباه، راسو، خرسِ قهوه ای، کبکِ معمولی و انواع دیگر پرندگان را در خود جای داده است. زیستگاه‌های حیات وحش استان چه در ارتفاعات و چه در جلگه و حواشی تالاب جزو مناطق حفاظت شده اند و شکار در آنها کلا ممنوع است.

شهر همدان

بنای شهر همدان را به دیا آکو پادشاه مادها که در حدود 700 سال قبل از میلاد مسیح زندگی می‌کرده نسبت می‌دهند. هرودت در کتابی گفته است که پادشاه ماد این محل را که اکباتان و هگمتانه نامیده می‌شد به پایتختی برگزید.

گویا در کتیبه تیکلات پالاسر اول(پادشاه آشور) که مربوط به یازده قرن قبل از میلاد بوده نام آنادانا یا همدانا نوشته شده است. کلمه هگمتانه که یک کلمه ایرانی است به معنی محل اجتماع و کلمه عیلامی هل مته نه به معنی سرزمین مادها است.

شهر همدان در زمان فرمانروایی بخت‌النصر (بنوکد نصَّر) ویران شد و بعدها در زمان داریوش بزرگ و بدستور وی مرمت شد. در زمان اشکانیان که تیسفون پایتخت کشور ایران بود همدان اقامتگاه تابستانی شاهان اشکانی شد و بعد از آنها ساسانیان نیز قصرهای تابستانی خود را در این منطقه بنا نهادند. خرابه‌های باروی قلعه اشکانی بر فراز تپه مصلی و مجسمه شیر سنگی متعلق به یکی از دروازه‌های همدان از آثار دوره ساسانیان است.

سال 23 هجری قمری که جنگ نهاوند روی داد، همدان به تصرف اعراب درآمد و از آن زمان به بعد گاهی کانون آبادی و ثروت و گاهی هم درگیر غارت و چپاول و فقر و تنگدستی بوده است. همدان در زمان 319 هجری قمری و در دوران حکومت دیلمیان لطمات فراوانی دید.

در قرن ششم هجری سلجوقیان مرکز خود را از بغداد به این شهر منتقل کردند و مدت پنجاه سال این شهر پایتخت سلجوقیان بود. و در این زمان در حمله وحشیانه مغول ها این شهر به ویرانه‌ای مبدل شد.

بایدوخان مغول پس از تاج‌گذاری در این شهر آن را بازپیرایی و بازسازی کرد. اما این شهر همواره مورد تاخت و تاز و هجوم امرا و سلاطین بود و این بار نوبت سلسله تیموریان بود که این شهر را ویران کنند. در زمان سلسله صفویه این شهر از نعمت آبادانی بهره‌مند شد.

پس از انقراض سلسله صفویه این شهر به تصرف احمد شاه عثمانی در آمد که پس از شش سال توسط نادر شاه افشار باز پس گرفته شد. البته این شهر بعد از این هم بارها مورد تاخت و تاز و تسلط اقوام مختلف قرار گرفته تا اینکه در تاریخ 1145 هجری قمری کاملا به ایران الحاق شد.

شهر همدان به علت قرار گرفتن در مسیر راه های اصلی منطقه غرب ایران درقرن های اخیر همواره از نظر بازرگانی مورد توجه بوده است. این شهر در مسیر جاده ابریشم نیز قرار داشته است.

مراکز دیدنی

کاخ هگمتانه، آرامگاه‌ بوعلی، آرامگاه‌ باباطاهر، آرامگاه استر، گنبد علویان، قبر اسکندر، آرامگاه عارف، عین‌القضات‌، برج قربان، خانه شهبازیان، شیر سنگی، عمارت باغ نظر، سرای قلمدانی، تلسکوپ همدان، میدان امام، قلعه دختر، تپه هگمتانه، تپه پیسا، تپه مصلی، تپه حاج عنایت، حمام امیرافخم، پل شکسته، کاروانسرای گلشن، پل جهان آباد، کتیبه گنج نامه، مقبره استرومردخای، کلیسای پروتستان از جمله مراکز دیدنی همدان هستند.

جاذبه‌های طبیعی

پیست اسکی، آبشارگنجنامه، رودخانه قره چای، غار هیزج، غار بگلیجه، غار قلعه جوق، غارآق قایا، غار قوری قلعه، دره زینا، دوزخ دره، دریاچه پشت سداکباتان، مسجدجامع همدان، مسجد علویان، مسجد شورین، مسجد هگمتانه، امامزاده خضر، امامزاده هود، امامزاده محسن، امامزاده حسین، امامزاده علی، امامزاده عبدالله، امامزاده یحیی، امامزاده محمد، امامزاده ضیاءآباد، مقبره استرومردخای، کلیسای پروتستان، کلیسای رافائیل را می‌توان از جاذبه‌های طبیعی همدان نام برد.

به طور قطع در دنیای امروز که همه عرصه‌ها و فعالیت‌های گردشگری رقابتی بوده و با توجه به وضعیت بازار و رقبایی که با استفاده از تمام ظرفیت‌ها و روش‌های رسمی و غیررسمی در راستای کسب فرصت‌های بیشتر و بازاریابی و بازسازی در تلاش هستند، ضروری است کشور ما نیز با برنامه‌ریزی و خط مشی‌گذاری علمی در این زمینه گام بردارد.

و اعتقاد داریم گردشگری کاری فرابخشی و فرادستگاهی است و همه افراد، گروه‌ها، نهادها و بخش‌های خصوصی و دولتی می‌توانند کنشگران این عرصه گسترده شوند.

نگاهی به وضعیت استان همدان در این زمینه نشان می‌دهد که همدان علی‌رغم برخورداری از ظرفیت‌های بی‌نظیر گردشگری در حوزه‌های مختلف از جمله پیشینه تاریخی غنی با انواع بناها و بافت‌ها، یادمان‌ها و محوطه‌ها از ادوار مختلف تاریخی، میراث ناملموس، طبیعت چهارفصل و چشم‌اندازها و جاذبه‌های طبیعی ارزشمند و منحصربفرد نظیر غارعلیصدر، کوهستان الوند، سراب‌ها همچنین صنایع دستی فاخر و حائز اهمیت ملی و بین‌المللی، سوغات متنوع و تنوع قومی و زبانی هنوز نتوانسته جایگاه شایسته را در بازار گردشگری کسب کند.

امیدواریم برگزاری رویداد 2018 در این شهر کمک حالی شود برای رونق اقتصادی استان و منطقه و ارتقا کمی و کیفی زیرساخت های گردشگری و تاسیسات مرتبط آن که امروز نیاز اساسی کشور است.

گزارش از مهدی صفرزاده نماینده آنا و مدیر روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی همدان