از «الفبای راز» تا «هیاکل» با محمد آزرم

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، توضیحات محمد آزرم درباره دو کتابی که در سال 95 منتشر کرده، به شرح زیر است:

هیاکل

سال 95 برای من سال «هیاکل» بود؛ کتابی که هربار به من فرصت خواندن می‌دهد. در سطوح بسیارش، مدام از یکی به دیگری پرتاب می شوم؛ از صدایی به صداهای دیگر؛ از «کثرتی» به «کثرت» دیگر، و هر بار افقی برای رسیدن به «وحدت» پیش رو دارم. افقی برای رسیدن به «ناممکن». آمیختن مداوم «من» به «دیگری» برای «شهود» و مراقبه در جهانی زبانی.

هیاکل شعری «متفاوط»^* است که از خوداندیشی خود نیز رمززدایی می‌کند، در حقیقت، ادعاهای خود را نسبت به گستره دانستگی و آگاهی از خود نقد می‌کند. انطباق کامل بین گفتار و رفتار ناممکن است، نوشتاری، دیداری، شنیداری یا ترکیبی بودن ژانر شعر هم تاثیری در تحقق کامل آن ندارد.

شعر «متفاوط» با خوداندیشی در جایگاه سوژه از موقعیت خود آگاه است و ابژه‌ سخن خود نیز هست و با رمززدایی از این موقعیت سطحی دیگر از اندیشیدن را نمایان می‌کند که در آن خوداندیشی قادر است به ناآگاهی‌های متن خود و در حقیقت به نیندیشیده‌های خود، بیندیشد و حتی با رمززدایی از این موقعیت نیز به سطح دیگری از اندیشیدن برسد، به سطحی که ناخوداندیشی متن به آن‌چه که نمی‌تواند بداند، می‌اندیشد. (می‌اندیشد؟) این‌جاست که دیگر سوژه‌ای نیست که توان اندیشیدن داشته باشد.

الفبای راز

به جز هیاکل که ناشر آن «سرزمین اهورایی» است، کتاب دیگری که در سال 95 از من منتشر شد، «الفبای راز» است که مجموعه‌ای از نقدها و خوانش‌های من و پاسخی به مساله سازهای شعر امروز ایران است.

الفبای راز کتابی‌ست که نقادانه به شعر امروز نگاه می‌کند و تناقضات رفتاری شعرها را در برابر ادعای گفتاری آن‌ها قرار می‌دهد. آینه‌ای مقابل شعرها می‌گذارد تا به خود نگاه کنند و چهره‌ واقعی خود را ببینند. با نگاهی به موضوع مقالات روشن می‌شود که طی این سال‌ها من با شعر پیش از خودم مکالمه‌ای انتقادی داشته‌ام‌ که هدف عمده‌ی آن تعیین موقعیت شعر امروز و دیدگاهی است که آن را «شعر متفاوط» می‌نامم.

در گردآوری مقالات این کتاب، رویکردهای انتقادی نزدیک به هم را انتخاب کردم تا علاوه بر مرتبط بودن موضوع بحث‌ها، خط سیری تاریخی از جریان شعر معاصر فارسی نشان دهم. ورای این مساله، «الفبای راز» در حال ترسیم جغرافیایی از شعر امروز ایران است تا علاوه بر نگاه زمانی به رویدادهای شعر امروز، آن را همچون قلمرویی در حال گسترش ببینیم. الفبای راز کتابی‌ست که چگونه نگاه کردن به شعر را به خوانندگانش یادآوری می‌کند. ناشر الفبای راز «انتشارات مروارید» است.

* شعر «متفاوط» جریانی است که با تمرکز بر روی تفاوت شکل گرفته است و استفاده از «ط» به جای «ت» به دلیل تاکید بیشتر بر تفاوت است که حتی در صورتِ «تفاوت» نیز ایجاد تفاوت کرده است.