عماد افروغ؛ اندیشمندی که هم منش داشت و هم نظریه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، یادمان دومین سالگرد درگذشت دکتر عماد افروغ، استاد و پژوهشگر فقید جامعه شناسی عصر امروز (دوشنبه۲۵فروردین) در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در این نشست، علی ربیعی دستار اجتماعی رئیس جمهور عنوان کرد: اوایل دهه هفتاد بود که در مجله راهبرد قرار شد ویژه نامه‌ای درباره نظریه‌های انقلاب دربیاوریم. در آن شماره آقای افروغ ترجمه‌ای درباره نظریات انقلاب داشتند که بسیار پربار بود و این اولین مواجهه من با ایشان بود.

وی اظهار کرد: در گذشته توجه به مرگ بیشتر برود و امروز نوعی گریز از یاد مرگ را شاهد هستیم. نمادسازی‌هایی که میتوانیم داشته باشیم در کنار مراسم تکریم و ترحیم دارای ارزش مضاعف است. منتوجه دادن به فردی که دیگر در کنار ما نیست را نوعی تذکر به خودمان می‌دانم. به نظرم باید بیش‌از نظریات دکتر افروغ، به منش فردی و علمی او بپردازیم.

وی اظهار کرد: امروز نسبت جامعه شناسان با جامعه مشخص نیست. دکتر افروغ، فروغ نظریه و فروغ منش را به صورت همزمان داشت؛ قبل از این که نقد و شالوده شکنی و مسأله شناسی بکند، اصل مسأله را فهمیده بود. امروزه ما علوم اجتماعی افق گشا و راهگشا نیاز داریم. او کنش اجتماعی و سیاسی داشت، اما دچار جزم اندیشی نشد وی به طور درخشانی نقد‌های درون گفتمانی را مطرح می‌کند. اگر ما نقد درون گفتمانی را داشتیم در فهم مشترک از مسائل کامیاب بودیم.

ربیعی گفت: او یک نظریه پرداز با اندیشه میانجی‌گرانه بود. دکتر افروغ در زندگی پژوهشی خود سالم زندگی مردامیدوارم که ما هم در فعالیت‌های خودمان و به سهم خودمان بتوانیم این مسیر را دنبال کنیم.

علیرضا شجاعی‌زند، دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس نیز در این مراسم به سخنرانی پرداخت. وی با انتقاد از کم‌توجهی به دستگاه فکری دکتر افروغ اظهار کرد: اندیشه‌های ایشان، به‌ویژه آنچه درباره معضلات و چالش‌های امروز جامعه بیان کرده‌اند، کمتر از آنچه شایسته‌اش بود مورد توجه قرار گرفته است.

او با اشاره به تأسیس هسته فکری دکتر افروغ در پژوهشگاه، آن را روزنه‌ای برای بازخوانی منظومه فکری وی دانست و گفت: افروغ از «ابژه» کردنِ موضوعات و چهره‌های تأثیرگذار ابایی نداشت. حتی اندیشه‌های خودش را نیز در معرض نقد قرار می‌داد، چرا که اهل تأمل و گفت‌و‌گو بود.

دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس تأکید کرد: «دین» در اندیشهِ افروغ، دینِ زندگی بود، از نظر این استاد فقید، دین در متن زندگی بود نه امری در حاشیه؛ حتی نواندیشی و دینداری را نیز در کنار هم می‌دید؛ لذا دوگانه‌ها را در کنار هم قرار می‌داد و نگاه او جنبه تعاملی میان دوگانه‌ها، داشت.

در ادامه زهرا کاظم پورفرد، همسرِ عمادافروغ؛ طی سخنانی به ذکر خاطرات و بخشی از سلوک فردی و اجتماعی و علمیِ این استاد فقید پرداخت.

ترکیبی از دکتر شریعتی و امام خمینی (ره)

مسعود کوثری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، دیگر سخنرانان این مراسم بود. وی در سخنانی به شخصیت و اندیشه د عماد افروغ پرداخت و گفت: دکتر افروغ علاقه‌ای عمیق به مرحوم دکتر علی شریعتی داشت و به‌گمان من، اگر شریعتی در قید حیات بود، شاید از افروغ به‌عنوان ابوذر زمانه یاد می‌کرد.

وی با اشاره به ویژگی‌های فکری و رفتاری افروغ افزود: او چهره‌ای انقلابی بود، اما هرگز به ورطه افراط و تفریط نیفتاد. در نگاه من، سلوک و اندیشه دکتر افروغ، آمیزه‌ای از تعالیم دکتر شریعتی و امام خمینی (ره) بود. همین پیوند میان تفکر اجتماعی و معنویت انقلابی، او را به‌سوی جامعه‌شناسی و مسیر پژوهش و تحصیل در این حوزه سوق داد.

کوثری در پایان سخنان خود تصریح کرد: افروغ، شخصیتی بود که میان اندیشه و عمل پیوندی آشکار برقرار کرد و به آنچه می‌اندیشید، در رفتار و کنش اجتماعی‌اش نیز منعکس می‌شد.

در پایان این رویداد، مانی کلانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به ذکر خاطراتی از فعالیت‌های مشترک علمی و پزوهشی خود با دکتر عماد افروغ و بیان سلوک فرهنگی و پژوهشی این استاد فقید پرداخت. اجرای زنده گروه موسیقی سنتی  به خوانندگی فاضل جمشیدی پایان بخش این مراسم بود.