تورنادو؛ گردبادی با سرعت ۴۸۰ کیلومتر در ساعت/ احتمال وقوع تورنادو در ایران چقدر است؟!

به گزارش خبرگزاری آنا، گردباد‌های تورنادو (tornadoes) یکی از خطرناک‌ترین و قوی‌ترین پدیده‌های طبیعی است که می‌تواند باد‌هایی با سرعت بیش از ۴۸۰ کیلومتر در ساعت تولید کند. این سرعت گردباد‌ها را به یکی از قدرتمندترین نیرو‌های طبیعت تبدیل می‌کند و می‌تواند به راحتی ساختمان‌ها، درختان و هر چیزی که در مسیرشان قرار دارد را نابود کند. 
در عین حال گاهی اوقات تورنادو‌ها به طور ناگهانی و بدون هشدار قبلی شکل می‌گیرند. این ویژگی باعث می‌شود که مردم نتوانند به سرعت از منطقه خطر خارج شوند و به همین دلیل، آسیب‌پذیری بیشتری ایجاد می‌کنند. گاهی اوقات یک تورنادو می‌تواند باعث ایجاد چندین گردباد فرعی شود که هر کدام نیز می‌توانند آسیب‌های جدی ایجاد کنند. تجربه تورنادو نیز به نوبه خود می‌تواند تأثیرات روانی عمیقی بر بازماندگان بگذارد. ترس، اضطراب و از دست دادن عزیزان یا اموال می‌تواند پیامد‌های بلندمدتی داشته باشد.

بیشتر بخوانید

ارتباط شدت طوفان‌های اقیانوس اطلس با گرمایش جهانی

خاموشی منازل هزاران آمریکایی در میشیگان

وقوع گردباد غول‌آسا در اوکلاهاما

گردباد چگونه شکل می‌گیرد؟

در ایران شرایط لازم برای تشکیل تورنادو‌ها به ندرت به وجود می‌آید. علاوه بر این، وضعیت زمین‌شناسی و ویژگی‌های جغرافیایی ایران نیز نقش مهمی در عدم وقوع تورنادو‌ها دارد. ایران عمدتاً دارای کوهستان‌ها و دشت‌های وسیع است که می‌تواند مانع از تشکیل الگو‌های جوی مناسب برای ایجاد تورنادو‌ها شود. 

گردباد‌ها معمولاً در شرایط خاص جوی شکل می‌گیرند. این پدیده‌ها معمولاً در مناطق گرم و مرطوب، به ویژه در فصل بهار و اوایل تابستان، اتفاق می‌افتند. برای تشکیل یک گردباد، نیاز به وجود یک طوفان آذرخش (thunderstorm) قوی است. وقتی هوای گرم و مرطوب از سطح زمین به سمت بالا حرکت می‌کند و با هوای سردتر در ارتفاعات برخورد می‌کند، ناپایداری جوی ایجاد می‌شود. این ناپایداری می‌تواند منجر به چرخش هوای صعودی شود که در نهایت به تشکیل گردباد منجر می‌شود.

سرعت باد در تورنادو‌ها می‌تواند بسیار متفاوت باشد. برخی از گردباد‌ها تنها باد‌هایی با سرعت حدود ۱۶۰ کیلومتر در ساعت تولید می‌کنند، اما برخی دیگر می‌توانند به سرعت‌های فوق‌العاده‌ای دست یابند. 

بر اساس مقیاس فوجیتا (Fujita scale)، گردباد‌ها به شش دسته تقسیم‌بندی می‌شوند که از EF۰ (با سرعت باد ۶۵ تا ۸۵ مایل در ساعت) تا EF۵ (با سرعت باد بیش از ۲۰۵ مایل در ساعت) متغیر است. گردباد‌های EF۵ با سرعت‌های بیش از ۳۰۰ مایل در ساعت، می‌توانند آسیب‌های غیرقابل تصوری را به بار آورند.
به طور کلی گردباد‌های تورنادو علاوه بر تخریب‌های انسانی، تأثیرات جدی بر محیط زیست نیز دارند. آنها می‌توانند اکوسیستم‌ها را تحت تأثیر قرار دهند، زیستگاه‌های طبیعی را نابود کنند و باعث تغییرات دائمی در چشم‌انداز زمین شوند. همچنین پس از وقوع یک گردباد ممکن است آتش‌سوزی‌های جنگلی ناشی از خرابی‌های ناشی از آن رخ دهد.

آیا احتمال وقوع تورنادو در ایران وجود دارد؟

احتمالاً در اینجا نگران این باشید که آیا این گردباد‌ها در ایران نیز رخ می‌دهند یا نه. گردباد‌های تورنادو به دلیل شرایط جوی خاصی که برای تشکیل آنها نیاز است، در ایران رایج نیستند. این پدیده‌های طبیعی معمولاً در مناطقی با آب و هوای گرم و مرطوب و همچنین در مجاورت مناطق سردتر شکل می‌گیرند. 

در ایالات متحده، به‌ویژه در منطقه‌ای به نام تورنادو آللی که شامل ایالت‌های مرکزی و جنوبی است، این شرایط جوی به طور مکرر فراهم می‌شود. در حالی که ایران دارای تنوع آب و هوایی است، اما به دلیل موقعیت جغرافیایی و ساختار جوی خود، شرایط لازم برای تشکیل تورنادو‌ها به ندرت به وجود می‌آید.

علاوه بر این، وضعیت زمین‌شناسی و ویژگی‌های جغرافیایی ایران نیز نقش مهمی در عدم وقوع تورنادو‌ها دارد. ایران عمدتاً دارای کوهستان‌ها و دشت‌های وسیع است که می‌تواند مانع از تشکیل الگو‌های جوی مناسب برای ایجاد تورنادو‌ها شود. 

همچنین در بسیاری از مناطق ایران، الگو‌های جوی به سمت پایداری تمایل دارند و این نیز به کاهش احتمال وقوع گردباد‌ها کمک می‌کند؛ بنابراین ترکیب عوامل جوی و جغرافیایی باعث می‌شود که گردباد‌های تورنادو در ایران نادر باشند.

پیش‌بینی گردباد‌ها یکی از چالش‌های بزرگ برای دانشمندان است. با وجود پیشرفت‌های فناوری هنوز هم پیش‌بینی دقیق زمان و مکان وقوع یک گردباد کار دشواری است. اما با استفاده از رادار‌های Doppler و مدل‌های جوی پیشرفته، دانشمندان قادر به شناسایی شرایط مناسب برای تشکیل گردباد هستند. 

برای ایمنی در برابر گردبادها، مهم است که مردم مناطق مستعد به گردباد، اطلاعات لازم را دریافت کنند و برنامه‌های اضطراری داشته باشند. پناهگاه‌ها باید مشخص شوند و خانواده‌ها باید بدانند که چگونه خود را در برابر این پدیده محافظت کنند. گردباد‌ها نشان‌دهنده قدرت طبیعت هستند و ما باید همواره آماده باشیم تا با این پدیده‌های خطرناک مقابله کنیم.