افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی با سامانه مدیریت هوشمند آبیاری

مهدی قیصری، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان و رئیس هیئت مدیره یک شرکت دانش بنیان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا گفت: این شرکت در زمینه مدیریت هوشمند آبیاری زمین‌های کشاورزی فعالیت دارد و جزو شرکت‌های پیشرو در زمینه آبیاری هوشمند محسوب می شود. این شرکت طرح مسئله آبیاری هوشمند را سال ۱۳۹۷ با معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری آغاز کرد و سال ۱۳۹۸ قراردادی با معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان منعقد  و موضوع آبیاری هوشمند را پیاده کرد.

وی درباره اهمیت این مسئله افزود: امروز در کشوری زندگی می‌کنیم که سیاست‌های بالادستی مان می‌گوید باید به امنیت غذایی برسیم و در محصولات استراتژیک نیز خودکفا باشیم. همچنین اسناد بالادستی در بخش کشاورزی نیز تاکید می‌کند که باید طی ۱۰ سال آینده ۳۵ درصد آب مصرف کشاورزی کاهش پیدا کند. نیاز غذایی ایران تا سال ۱۴۳۰ به ۱۸۵ میلیون تن می‌رسد در صورتی که باید آب مصرف کشاورزی کاهش پیدا کند.

وی اظهارکرد: تنها راهکار برون رفت از این مسئله افزایش بهره وری آب است. در بحث مدیریت آب مزارع باید رویکرد نرم افزاری، ذهنی و فکری مورد توجه قرار گیرد. مسئله‌ای که ما در شرکت مان به آن توجه کرده ایم و توانستیم با حمایت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان و با همکاری دانشگاه صنعتی اصفهان طرحی را اجرا کنیم.

وی تصریح کرد: در این طرح نگاه سازه محور را کم کردیم و با نگاهی مدیریت محور طرح را پیش بردیم. اگر امروز در مورد وب اپلیکیشن و استفاده از فناوری اطلاعات و DSS (سیستم پشتیبانی تصمیم گیری) و هوش مصنوعی (AI) صحبت می‌کنیم، مباحثی محسوب می‌شوند که سازه‌ها و زیرساخت‌های آن در کشور وجود دارد. اکنون که کشاورز قرار است از آن استفاده کند نیازمند یک برنامه مدیریتی است.

وی اظهارکرد: این سامانه بدون اینکه نیاز باشد هیچ قطعه‌ای داخل زمین کشاورزی نصب شود، برنامه مدیریتی را می‌دهد. رصد کردن مزرعه و شرایط مزرعه توسط DSS، ماهواره ها، داده‌های ماهواره‌ای و هوش مصنوعی انجام می‌شود. طبق این برنامه به کشاورز (در هر نقطه‌ای که از ایران باشد) می‌گوییم که آیا گیاهش نیاز به آبیاری دارد یا خیر و با توجه به نوع سیستمی که وجود دارد، چه زمانی و کجا و چه مقداری (یعنی چند ساعت بعد) باید آبیاری انجام دهد. 

وی خاطرنشان کرد: این امر باعث افزایش تولید و بهره وری و کاهش آب مصرفی و مهمتر از همه سودآوری برای کشاورز می‌شود؛ این فناوری نیاز به زیرساخت ندارد، هرچقدر میزان تولید افزایش یابد برای کشاورز صد در صد سود به همراه می‌آورد بنابراین قیمت تمام شده محصول هم کاهش پیدا می‌کند. این امر باعث می‌شود کشاورز به این موضوع اشتیاق پیدا کند، اما موضوع اصلی اطلاع رسانی به کشاورزان برای استفاده از این نوع فناوری است.

قیصری بیان کرد: ما یک شیوه‌ای در کشت و صنعت‌هایی که داده دقیق برای تولید داشته باشند، داریم. در این طرح به کشاورزان کمک کرده و در افزایش بهره وری با آنها سهیم می‌شویم. مجموعه ما برای پیاده سازی و ارائه این خدمت سرمایه‌ای از کشاورز دریافت نمی‌کند بلکه به میزان ارتقای تولید سهمی می‌گیرد و یک برنامه پایدار در کشور اجرا می‌کند.

رئیس هیئت مدیره این شرکت دانش بنیان به جایگاه هوش مصنوعی در این طرح اشاره کرد و در این خصوص گفت: برای گرفتن داده‌های آب و هوایی سیستم مان، بانک‌های مختلفی وجود دارد، اما مهم این است که آیا این داده‌ها برای آن مکان و موقعیت دقیق است یا خیر. اگر دقیق نیست چطور می‌تواند به یک داده دقیق تبدیل شود؟ 

وی ادامه داد: زمانی که مدل‌های DSS می‌خواهند کار کنند نیاز دارند تا درباره شرایط رشد گیاه اطلاعاتی کسب کنند. این اطلاعات باید توسط یک داده بزرگ جمع آوری شوند و پشت سیستم بنشینند تا کشاورز در لحظه بتواند از این داده‌ها استفاده کند. هوش مصنوعی پشت داده‌هایی که برای گیاهان ایجاد کرده ایم (که از کراپ مدل‌ها آمده اند) می‌نشینند و به پردازش داخل سیستم که خیلی دقیق و سریع انجام شود، کمک می‌کنند. همچنین هوش مصنوعی در توسعه فناوری کشاورزی دقیق و تحلیل بازخورد‌ها و تصمیم گیری‌ها کمک می‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: هدف اول ما کشت و صنعت بزرگ یا اراضی کشاورزی است که داده دارند. کشاورزانی هم که علاقمند هستند سیستم شان را ارتقا دهند باید آب در اختیارشان باشد، ما کارشناس مقیم و ناظر به زمین کشاورزی آنها می‌فرستیم تا کشاورزان بر اساس پیروی از یک الگو بتوانند میزان تولید محصولات کشاروزی شان را افزایش دهند.

به گفته وی، در این الگو از کشاورز پرسیده می‌شود چه میزان آب و کود مصرف می‌کنند. میزان تولید شان چقدر است. سپس با اجرای این فناوری برخط میزان تولید محصول کشاورزی افزایش می‌یابد و مجموعه ما نیز نسبتی از این سود را شریک می‌شود.

وی در پایان گفت: اکنون این طرح در استان‌های اصفهان، چهارمحال بختیاری، فارس و مرکزی اجرا شده است. نکته مهم این است جامعه کشاورزی تا زمانی که عملکرد این فناوری را مشاهده نکند، به این فناوری اعتماد پیدا نمی‌کند. خوشبختانه ما در هر منطقه‌ای که رفته ایم و این طرح را اجرا کرده ایم کشاورزان از آن استقبال کرده اند.