۹ آبان در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۹ آبان برابر ۳۰ اکتبر را ورق می‌زنیم.  

*** 

دستگاه ساعت‌زنی 

۳۰ اکتبر ۱۸۹۴ میلادی برابر با ۹ آبان ۱۲۷۳ خورشیدی، دانیل ام. کوپر از روچستر نیویورک، اولین حق ثبت اختراع ایالات‌متحده را برای دستگاه ساعت‌زنی دریافت کرد. کارت‌های ثبت زمان داخل دستگاه قرار می‌گرفتند و وقتی اهرم به پایین کشیده می‌شد زمان روی کارت‌ها چاپ می‌شد. کارت‌ها با خطوط افقی به هفت فضای مساوی برای روزهای هفته تقسیم شده بود. این دستگاه ساعت‌زنی که به نام روچستر شناخته می‌شود را شرکت تولید ویلارد و فریک ساخت و از آن، برای ثبت زمان شروع و پایان کار کارمندان ادارات و کارگران کارخانه‌ها استفاده شد.

عکسبرداری آنژیوگرافی 

۳۰ اکتبر ۱۹۵۸ میلادی برابر با ۹ آبان ۱۳۳۷ خورشیدی، دکتر اف. میسون سانز جونیور، مختصص قلب کودکان در کلینیک کلیولند در آمریکا اولین آنژیوگرافی عروق کرونر را به طور غیرعمدی انجام داد. این روش تشخیصی پرتو ایکس از رنگ تزریق‌شده برای تجسم انسداد شریان‌های کوچک مغذی قلب استفاده می‌کند. مطالعات قبلی روی سگ نشان داده بود که استفاده از این رنگ در عروق کرونر باعث فیبریلاسیون قلب می‌شود، بنابراین هرگز روی انسان آزمایش نشد و رنگ‌آمیزی رگ‌های بیمار با تزریق رنگ فقط برای آشکارسازی نزدیکی دهانه آنها بود، اما در مورد بیمار دکتر سانز، کاتتر (لوله‌ای نازک، بلند و انعطاف‌پذیر) به‌طور ناخواسته داخل عروق کرونر بیمار منحرف شد و حدود ۳۰ سی‌سی از رنگ داخل رگ رفت. خوشبختانه فیبریلاسیون قلبی مورد انتظار (که برای درمان نیاز به باز شدن قفسه سینه بیمار دارد) رخ نداد. به‌این‌ترتیب مشخص شد که رنگ را می‌توان با خیال راحت استفاده کرد، به خصوص اگر در مقادیر کمتر باشد و سپس با تصویربرداری پرتو ایکس عکس‌های آنژیوگرافی تهیه کرد.  

نزدیک‌شدن سیارک گمشده 

۳۰ اکتبر ۱۹۳۷ میلادی برابر با ۹ مرداد ۱۳۱۶ خورشیدی، سیارکی به زمین نزدیک شد و فاصله‌اش تقریباً دو برابر فاصله ماه از زمین بود و ازاین‌رو، آن زمان، به‌عنوان نزدیکترین کنارگذر هر جرمی غیر از شهاب در نظر گرفته شد. این سیارک آسمان‌شب را با سرعت ۵ درجه در ساعت طی کرد. اولین‌بار دو شب زودتر، در ۲۸ اکتبر، اخترشناس آلمانی کارل ویلهلم راینموث از هایدلبرگ، متوجه رگه‌ای از نور در عکسی شد که به‌تازگی گرفته بود. به دلیل حرکت سریع آن، او آن را هرمس نامید که نام منادی ایزدان المپیا بود. رایمنوث فقط پنج روز توانست هرمس را مشاهده کند تا اینکه شرایط مشاهده نامطلوب شد و امکان رویت از بین رفت تا اینکه در ۱۵ اکتبر ۲۰۰۳ برایان اسکیف اخترشناس رصدخانه لاول، بار دیگر این سیارک گمشده را رصد کرد. مدار بیضی شکل سیارک هرمس ۷۷۷ روز طول کشید و مدارهای زهره، زمین و مریخ را قطع کرد. هرمس در گروه سیارک‌های نوع اس (سیارک‌های سیلیکاسیوس) قرار دارد و دوره چرخشش ۱۳.۹ ساعت است. 

گوستاو هرتز 

۳۰ اکتبر ۱۹۷۵ میلادی برابر با ۹ آبان ۱۳۵۴ خورشیدی، گوستاو هرتز، فیزیکدان کوانتومی آلمانی درگذشت. هرتز همراه با جیمز فرانک جایزه نوبل فیزیک را در سال ۱۹۲۵  برای آزمایش فرانک-هرتز دریافت کرد، آزمایشی که نظریه کوانتومی را تأیید کرد و نشان داد که انرژی را می‌توان با یک اتم فقط در مقادیر معین جذب کرد و تأیید مهمی بر مدل اتمی بور ارائه کرد. او برادرزاده هاینریش هرتز بود. اگرچه هرتز در جنگ جهانی اول کنار آلمانی‌ها جنگید، چون اصالت یهودی داشت، با به قدرت رسیدن هیتلر مجبور شد سال ۱۹۳۴ از مقام استادی استعفا دهد و این‌گونه از سال ۱۹۴۵ در اتحاد جماهیر شوروی کار کرد و سپس در سال ۱۹۵۵ استاد فیزیک در لایپزیک آلمان شرقی شد.