۲۲ مهر در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۲ مهر برابر ۱۳ اکتبر را ورق می‌زنیم.  

*** 

اولین مشاهده از برخورد پروتون-ضدپروتون در تواترون 

۱۳ اکتبر ۱۹۸۵ میلادی برابر با ۲۲ مهر ۱۳۶۴ خورشیدی، اولین مشاهده از برخورد پروتون-ضدپروتون در آشکارساز برخورد‌دهنده تواترون در آزمایشگاه شتاب‌دهنده ملی فرمی در ایلینویز آمریکا با انرژی مرکز جرم ۱.۶ تراالکترون‌ولت انجام شد. در مجموع، ۲۳ مورد از برخوردها در اکتبر ۱۹۸۵ شناسایی شد. برخورددهنده تِواترون با محیط چهار مایل، تا زمان راه‌اندازی برخورددهنده بزرگ ذرات هادرون به‌عنوان پر انرژی‌ترین شتاب‌دهنده ذرات جهان به‌شمار می‌رفت. تواترون سال ۲۰۱۱ غیرفعال شد. سامانه خنک‌کننده با دمای بسیار پایین، بزرگ‌ترین سامانه خنک‌کننده‌ای بود که تا آن‌زمان ساخته شده بود. هزار آهن‌ربای ابررسانا درون تواترون با هلیوم مایع تا ۲۶۸- درجه سانتی‌گراد (۴۵۰- درجه فارنهایت) خنک می‌شدند. کمیسیون انرژی اتمی ایالات متحده، آزمایشگاه فرمی را برپایه لایحه‌ای که در ۲۱ نوامبر ۱۹۶۷ به‌ امضای رئیس‌جمهور جانسون رسید راه‌اندازی شد. 

اختراع ماسک گاز 

۱۳ اکتبر ۱۹۱۴ میلادی برابر با ۲۲ مهر ۱۲۹۳ خورشیدی، گرت مورگان مخترع و کارآفرین آفریقایی‌آمریکایی ماسک گاز را اختراع و ثبت اختراع کرد. این ماسک گاز وسیله‌ای تنفسی متشکل از کلاه‌خودی برزنتی که روی سر قرار می‌گرفت و لوله‌ای دوتایی که از کلاه‌خود بیرون می‌آمد به لوله‌ای واحد که عقب کلاه بود می‌پیوست.  انتهای باز کلاه‌خود از اسفنج آغشته‌ به آب برای فیلترکردن دود و خنک‌کردن هوای ورودی پشتیبانی می‌کرد. در ۲۵ جولای ۱۹۱۶، مورگان به‌دلیل استفاده از ماسک گاز برای بازیابی چند مردی که پس از انفجار در یک تونل جدید آبرسانی در زیر دریاچه ایری در کلیولند، اوهایو گیر افتاده بودند، در سطح ملی خبرساز شد. پس از نجات این کارگران، شرکت مورگان درخواست‌هایی از آتش‌نشانی‌های سراسر آمریکا دریافت کرد که مایل به خرید ماسک‌های جدید بودند. ماسک گاز مورگان بعداً برای استفاده در ارتش ایالات متحده در طول جنگ جهانی اول با تغییراتی در طراحی به‌کار گرفته شد. 

پیتر بارلو 

۱۳ اکتبر ۱۷۷۶ میلادی برابر با ۲۲ مهر ۱۱۵۵ خورشیدی، پیتر بارلو، ریاضیدان و مهندس انگلیسی که دو نوع عدسی تلسکوپ آکروماتیک (بدون تحریف رنگ) را اختراع کرد به‌دنیا آمد. بارلو در سال ۱۸۱۹ کار روی مشکل انحراف قطب‌نماهای کشتی ناشی از وجود آهن در بدنه را آغاز کرد. به دلیل روش اصلاح انحراف با کنار هم قرار‌دادن قطب‌نما با قطعه‌ای آهنی با شکل مناسب، به او مدال کاپلی اعطا شد. سال ۱۸۲۲، او دستگاهی ساخت که یکی از اولین مدل‌های موتور الکتریکی است که با جریان پیوسته عرضه می‌شود. او همچنین روی طراحی پل‌ها کار کرد، به‌ویژه کار با توماس تلفورد برای طراحی پل روی تنگه منای که اولین پل بزرگ معلق مدرن به‌شمار می‌رفت.  

والتر هاوسِر براتین 

۱۳ اکتبر ۱۹۸۷ میلادی برابر با ۲۲ مهر ۱۳۶۶ خورشیدی، والتر هاوسر براتین، فیزیکدان آمریکایی درگذشت. براتین جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۶۵ را برای تحقیق درباره نیمه‌ساناها (موادی که ترانزیستورها از آنها ساخته می‌شوند) و توسعه ترانزیستور همراه با جان باردین و ویلیام بی شاکلی به‌طور مشترک برنده شد. او گفت که در کالج در رشته فیزیک و ریاضی تحصیل کرده است زیرا تنها دروسی هستند که او در آنها خوب بوده است. براتین یک فیزیکدان جامد بود که درک خوبی از فیزیک نظری داشت، هرچند قدرتش در کار آزمایشات فیزیک تجربی بود. دستان براتین برپایه ایده‌های شاکلی و باردین، اولین ترانزیستور را ساختند. در مدت کوتاهی، ترانزیستور جایگزین لوله خلاء حجیم‌تر برای مصارف مختلف شد و پیشرو قطعات الکترونیکی میکرومینیاتوری بود.