حقایق علمی ۴۲؛
شش‌ماهی می‌تواند ماه‌ها خارج از آب زندگی کند!
شُش‌ماهی یکی از نزدیکترین اقوام زنده اولین آبزیانی است که از آب‌ها به خشکی مهاجرت کردند. این مهاجرت حدود 370 میلیون سال پیش اتفاق افتاد.
به گزارش آنا، ماهی‌ها موجودات آبزی جذابی هستند که در محیط‌های وسیعی از عمیق‌ترین اقیانوس‌ها گرفته تا دریاچه‌ها و رودخانه‌های آب شیرین زندگی می‌کنند. این سلاطین آب‌ها با بیش از 34000 گونه، تنوع باورنکردنی دارند و اشکال، اندازه‌ها و رنگ‌های مختلفی را شامل می‌شوند. بسیاری از ماهی‌ها به طور منحصر به فردی با محیط خود سازگار می‌شوند. ماهی‌ها برای تنفس به لطف آبشش‌های خود اکسیژن را از آب استخراج می‌کنند.
آیا تا به حال نام شُش‌ماهی (Lungfish) را شنیده‌اید؟ این موجود جذاب کمی با هم‌گونه‌های خود فرق دارد! شش‌ماهی می‌تواند چندین ماه خارج از آب زندگی کند! برخلاف اکثر ماهی‌ها که برای تنفس زیر آب به آبشش متکی هستند، شش‌ماهی توانایی خاصی دارد و می‌تواند در شرایط خاص مانند انسان با استفاده از شش هوا را تنفس کند!
جانداری برای تمام فصول!
شش‌ماهی در زیستگاه‌های آب شیرین مانند باتلاق‌ها و رودخانه‌ها در آفریقا، آمریکای جنوبی و استرالیا یافت می‌شود. در برخی از این مناطق حجم آب در طول فصول خشک کم شده یا حتی به طور کامل تبخیر می‌شود. اینجاست که شش‌ماهی مهارت‌های بقای باورنکردنی خود را به رخ می‌کشد!
هنگامی که آب خشک می‌شود، شش‌ماهی در گِل فرو می‌رود و یک پیله در اطراف خود تشکیل می‌دهد. این کار از او در برابر گرمای شدید مراقبت می‌کند و البته به حفظ رطوبت بدنش کمک می‌کند. شش‌ماهی در داخل این پیله می‌تواند وارد حالتی به نام تابستان‌خوابی (aestivation) شود.
تابستان‌خوابی شبیه خواب زمستانی است اما در پاسخ به گرما و خشکسالی اتفاق می‌افتد. در این حالت متابولیسم بدن جاندار کُند می‌شود و می‌تواند با انرژی ذخیره‌شده بدن خود زنده بماند. این بدان معنی است که این آبزیان می‌توانند بدون نیاز به غذا منتظر بازگشت فصل بارانی باشند.
هنگامی که باران می‌آید و سطح آب بالا می‌رود، شش‌ماهی از پیله خود خارج می‌شود. سپس می‌تواند دوباره آزادانه شنا کند. این توانایی برای تنفس هوا و زنده ماندن خارج از آب در بین ماهی‌ها منحصر به فرد است. این امر نشان می‌دهد که این موجودات چقدر سازگار و انعطاف‌پذیر هستند.
بررسی روند تکاملی شش‌ماهی
شش‌ماهی از منظر تکاملی نیز جالب است و بسیاری از دانشمندان در حال تحقیق روی ریشه فرگشتی این ماهی جالب توجه هستند. شاید باورتان نشود اما آنها یکی از نزدیکترین اقوام زنده اولین ماهی‌هایی هستند که به خشکی‌ها رفته و دریاها را ترک کرده‌اند. به همین علت انتظار می‌رود مطالعه شش‌ماهی به دانشمندان کمک کند تا بفهمند چگونه فرم‌های ابتدایی حیات میلیون‌ها سال پیش از آب به خشکی منتقل شد و همه چیز را متحول کرد.
شش‌ماهی‌ها متعلق به گروهی از آبزیان هستند که به عنوان گوشتی‌بالگان (sarcopterygians) شناخته می‌شوند. تبارشاخه گوشتی‌بالگان به گروهی از ماهی‌ها اطلاق می‌شود که باله‌های گوشتی دارند. این ویژگی باعث می‌شود که آنها بیشتر از سایر ماهی‌ها به حیوانات خشکی شباهت داشته باشند.
سازگاری‌های منحصر به فرد آنها این امکان را به آنها می‌دهد که هم در آب و هم در خشکی زنده بمانند. چنانچه گفته شد شش‌ماهی‌ها یکی از نزدیکترین اقوام زنده اولین آبزیانی هستند که از آب به خشکی مهاجرت کردند. این انتقال حدود 370 میلیون سال پیش اتفاق افتاد.
دانشمندان انتظار دارند با بررسی این ماهی‌ها، در مورد چگونگی سازگاری اجداد ما با زندگی در خشکی اطلاعات بیشتری کسب کنند. این تحقیقات شامل تغییرات در ساختار اسکلتی، مکانیسم‌های تنفسی و حتی روش‌های تولید مثل می‌شود.
تحقیق در مورد شش‌ماهی‌ها نه تنها دانشی را در مورد علم ژنتیک ارائه می‌دهد، بلکه تنوع زیستی این بازه تاریخی را نیز روشن می‌کند. شش‌ماهی‌ها بیش از 400 میلیون سال است که وجود دارد و این امر نشان می‌دهد که چگونه برخی از گونه‌ها می‌توانند از تغییرات شدید محیطی جان سالم به در ببرند. با مشاهده گونه‌هایی از این دست، درک بهتری از اکوسیستم‌های گذشته و حال به دست می‌آوریم.
به همین سبب شش‌ماهی‌ها برای مطالعه مراحل تکاملی که منجر به حیات در خشکی شد، حیاتی هستند. ویژگی‌های منحصر به فرد آنها کمک می‌کند تا گذشته باستان را با زمان حال پیوند دهیم و سفر حیات را از آب به خشکی کشف کنیم.
انتهای پیام/
